Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα προσέφυγαν στη δικαιοσύνη για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Στα γερμανικά δικαστήρια κατά του πρίγκιπα διαδόχου της Σαουδικής Αραβίας και άλλων τεσσάρων κρατικών αξιωματούχων προσέφυγαν οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα αναφορικά με τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου και επικριτή του σαουδαραβικού καθεστώτος Τζαμάλ Κασόγκι. 

Η οργάνωση προάσπισης των δικαιωμάτων των δημοσιογράφων κατηγορεί τους πέντε άνδρες για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. 

Κατά το γερμανικό σύστημα, οποιοσδήποτε μπορεί να προσφύγει στον εισαγγελέα, ο οποίος υποχρεούται να εξετάσει την προσφυγή και αναλόγως να προχωρήσει ή όχι με την άσκηση δίωξης, ενώ ο γερμανικός νόμος δίνει στον εισαγγελέα παγκόσμια δικαιοδοσία ως προς τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

«Το γερμανικό δικαιικό σύστημα, όσον αφορά στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, έχει στη διάθεσή του πολύ ισχυρά νομικά εργαλεία, κάποια εκ των ισχυροτέρων στον κόσμο. Ο Γερμανός Γενικός Εισαγγελέας, στον οποίο προσφύγαμε χθες, είναι ο Γενικός Εισαγγελέας που πριν λίγες ημέρες πέτυχε την καταδίκη Σύριου αξιωματικού στη βάση αυτής της παγκόσμιας αρμοδιότητας, την οποία επικαλούμαστε στην προσφυγή μας», δήλωσε ο γενικός διευθυντής των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα Κριστόφ Ντελουάρ.

Όντως, την προηγούμενη εβδομάδα, οι εισαγγελείς στη Γερμανία πέτυχαν την καταδίκη πρώην μέλους της μυστικής αστυνομίας του Μπασάρ αλ-Άσαντ για την εμπλοκή του στη διευκόλυνση βασανιστηρίων κρατουμένων στη Συρία. Όμως στην περίπτωση αυτή, ο κατηγορούμενος ζούσε στη Γερμανία.

Η υπόθεση Κασόγκι δεν έχει κάποια εμφανή σχέση με τη Γερμανία. Αν και δεν είναι απαραίτητο, ο γερμανικός νόμος αναφέρει ότι οι εισαγγελείς μπορούν να απορρίψουν την άσκηση δίωξης για μία υπόθεση που τους κατατίθεται υπό το καθεστώς της παγκόσμιας δικαιοδοσίας, αν δεν υπάρχει λογική προσδοκία ότι ο κατηγορούμενος μπορεί να μεταφερθεί για τη δίκη του στη Γερμανία. Κι αυτό, διότι το γερμανικό δίκαιο δεν προβλέπει δίκες ερήμην.

Η προσφυγή των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα βασίζεται εν μέρει σε έκθεση των αμερικανικών υπηρεσιών, η οποία αποχαρακτηρίστηκε την Παρασκευή (26/2). Οι ΗΠΑ κάλεσαν τη Δευτέρα τη Σαουδική Αραβία να διαλύσει μια επίλεκτη ομάδα που ελέγχεται από τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, καθώς η έκθεση συμπεραίνει ότι 15 από τους εκτελεστές που μετέβησαν στην Κωνσταντινούπολη για να σκοτώσουν τον Κασόγκι ήταν μέλη αυτής της ομάδας, ο οποία, κατά την έκθεση «υπάρχει μόνο για να υπερασπίζεται τον πρίγκιπα διάδοχο» και «λογοδοτεί μόνο σε αυτόν».

Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις στην εν λόγω ομάδα, κάτι που σημαίνει πως αμερικανικές συναλλαγές με αυτήν αποτελούν στο εξής έγκλημα. Όμως η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν προσωποίησε τις κυρώσεις στον πανίσχυρο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, κάτι που επέκρινε ο ΟΗΕ.

Η Ανιές Καλαμάρ, ειδική εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών για εξωδικαστικές, συνοπτικές ή αυθαίρετες εκτελέσεις, τόνισε ότι τα ευρήματα της έκθεσης αποτελούν «σημαντική επίδειξη» της ανανεωμένης αφοσίωσης της Ουάσινγκτον στη διαφάνεια. Όμως, προσθέτει η Καλαμάρ, είναι «εξαιρετικά επικίνδυνο» το ότι δεν ανακοινώθηκαν αμερικανικές κυρώσεις κατά του πρίγκιπα Μοχάμεντ. Κατά την έρευνα που πραγματοποίησε ο ΟΗΕ για τη δολοφονία Κασόγκι τον Ιούνιο του 2019, η Καλαμάρ είχε συμπεράνει ότι ο θάνατος του Τζαμάλ Κασόγκι «αποτελούσε μια εξωδικαστική εκτέλεση, για την οποία ευθύνεται το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας».

Στην προσφυγή των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα αναφέρονται επίσης οι υποθέσεις άλλων 34 δημοσιογράφων, οι οποίοι φέρονται να είναι «θύματα εκτενών και συστηματικών επιθέσεων για πολιτικούς λόγους». Οι ύποπτοι ταυτοποιούνται «ως προς την οργανωτική ή εκτελεστική τους ευθύνη στη δολοφονία του Κασόγκι, αλλά και ως προς την εμπλοκή τους στη θεσμοθέτηση μιας κρατικής πολιτικής επιθέσεων και φίμωσης δημοσιογράφων».

Ο Τζαμάλ Κασόγκι ήταν ένας Σαουδάραβας δημοσιογράφος, ο οποίος ήταν μόνιμος κάτοικος ΗΠΑ και αρθρογραφούσε κάθε μήνα από τον Σεπτέμβριο του 2017 στην εφημερίδα Washington Post - συνήθως κατά του πρίγκιπα διαδόχου της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Ο Κασόγκι δολοφονήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2018 μέσα στο σαουδαραβικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης, όταν πήγε για να παραλάβει ένα έγγραφο που θα του επέτρεπε να παντρευτεί τη μνηστή του Χατιτσέ Τζενγκίζ. Όμως δολοφονήθηκε μέσα στον χώρο του προξενείου.

Για περισσότερες από δύο εβδομάδες, η Σαουδική Αραβία αρνούνταν ότι είχε συμβεί κάτι στον δημοσιογράφο. Ο ίδιος ο πρίγκιπας διάδοχος είχε δηλώσει στο Bloomberg ότι ο Κασόγκι είχε αποχωρήσει κανονικά από το προξενείο έπειτα από λίγα λεπτά. Σύμφωνα με την Τζενγκίζ, αυτό δεν έγινε ποτέ, διότι η ίδια περίμενε 10 ώρες έξω από το κτίριο, επέστρεψε στο σπίτι της το βράδυ και την επόμενη ημέρα ξαναπήγε στο προξενείο, χωρίς όμως να βρει τον Κασόγκι.

Τελικά, στις 15 Νοεμβρίου, ο αναπληρωτής δημόσιος εισαγγελέας της Σαουδικής Αραβίας Σαλαάν αλ-Σαλαάν δήλωσε ότι ο Κασόγκι δολοφονήθηκε από τον επικεφαλής μιας διαπραγματευτικής ομάδας που είχε σταλεί στο προξενείο για να επαναπατρίσει τον Κασόγκι είτε διά της πειθούς είτε διά της βίας. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι, μετά την πάλη που προηγήθηκε, ο Κασόγκι ακινητοποιήθηκε και του χορηγήθηκε ενδοφλεβίως ηρεμιστικό φάρμακο. Ωστόσο η δόση ήταν πολύ μεγαλύτερη από όσο έπρεπε, με αποτέλεσμα ο 59χρονος δημοσιογράφος να πεθάνει, συνεχίζει ο αλ-Σαλαάν. Εν συνεχεία, το άψυχο σώμα του διαμελίστηκε και παραδόθηκε εκτός προξενείου σε ντόπιο «συνεργάτη», ο οποίος ανέλαβε να το εξαφανίσει. Σύμφωνα πάντα με τον αλ-Σαλαάν, πέντε άτομα ομολόγησαν για τη δολοφονία, ενώ ο πρίγκιπας διάδοχος δεν γνώριζε τίποτα για αυτό».

Κατά την Τουρκία, ωστόσο, ο Κασόγκι πέθανε από ασφυξία αμέσως μετά την είσοδό του στο προξενείο. Οι τουρκικές υπηρεσίες κάνουν λόγο για ομάδα 15 Σαουδαράβων πρακτόρων και τριών αξιωματικών πληροφοριών, οι οποίοι έφθασαν στην Κωνσταντινούπολη λίγο πριν τη δολοφονία και αφαίρεσαν τις κάμερες παρακολούθησης του προξενείου. 

Σύμφωνα με άρθρο του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Washington Post, ο Κασόγκι «δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από μια ομάδα θανάτου» και «ο φόνος του ήταν προσχεδιασμένος». Ο Ερντογάν αναφέρει πως η εντολή για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι «ήρθε από τα υψηλότερα επίπεδα της σαουδαραβικής εξουσίας», καθώς και ότι δεν πίστεψε «ούτε για ένα δευτερόλεπτο ότι ο βασιλιάς Σαλμάν, θεματοφύλακας των δύο Ιερών Τζαμιών, διέταξε τη δολοφονία».

Τον Μάρτιο του 2020 η τουρκική δικαιοσύνη άσκησε ποινική δίωξη εναντίον συνολικά 20 Σαουδαράβων για ανθρωποκτονία. Η Σαουδική Αραβία απέρριψε το αίτημα έκδοσής τους. 

Συνολικά, η σαουδαραβική δικαιοσύνη διεξήγε έρευνες για 31 άτομα, 21 εκ των οποίων συνελήφθησαν. Πέντε ανώτεροι αξιωματούχοι απολύθηκαν, μεταξύ των οποίων στενοί σύμβουλοι του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Τον Ιανουάριου του 2019 11 άτομα κάθισαν στο εδώλιο και για πέντε εξ αυτών ζητήθηκε η θανατική ποινή. Ωστόσο, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέφρασε σοβαρές αμφιβολίες για την ποιότητα της δίκης.

Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2019 πέντε άτομα καταδικάστηκαν σε θάνατο για αυτουργία και συναυτουργία της δολοφονίας Κασόγκι. Τρία ακόμα καταδικάστηκαν σε συνολική κάθειρξη 24 ετών για συγκάλυψη, ενώ άλλα τρία αθωώθηκαν. Σύμφωνα με τον αλ-Σαλαάν, η έρευνα απέδειξε ότι η δολοφονία Κασόγκι «δεν ήταν προμελετημένη».

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το 2020, το δικαστήριο του Ριάντ μετέτρεψε τις θανατικές καταδίκες σε 20ετείς καθείρξεις, ενώ για τους άλλους τρεις καταδικασθέντες οι ποινές κινήθηκαν μεταξύ επτά και δέκα ετών.