Τα πτερύγια των ανεμογεννητριών είναι τα μόνα εξαρτήματα που δεν ανακυκλώνονται σήμερα και πρέπει να οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Η αγορά και οι ερευνητές ζητούν περισσότερη βιωσιμότητα
Μερικοί θεωρούν τις ανεμογεννήτριες τέλειο δείγμα καθαρής ενεργειακής τεχνολογίας. Άλλοι βρίσκουν ότι κάνουν πολύ θόρυβο, είναι πολύ μεγάλες και είναι επικίνδυνες για τη βιοποικιλότητα. Ένα πράγμα είναι σίγουρο. Η αιολική ενέργεια έχει αυτή την στιγμή κόντρα άνεμο στην Ευρώπη. Το τελευταίο ζήτημα που έχει τραβήξει την προσοχή είναι το πρόβλημα με τα πτερύγια των ανεμογεννητριών που δεν χρησιμοποιούνται πλέον και είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν.
Λινά-Γαλλία
Οι κάτοικοι στην πόλη Λινά, στη νότια Γαλλία θέλουν να αποσυναρμολογήσουν τις επτά ανεμογεννήτριες του Μπερνάγκ. Έχουν αγωνιστεί πολλά χρόνια για να συμβεί αυτό. Η υπόθεση δεν έχει ακόμη τελεσιδικήσει στα δικαστήρια.
Η Μαριόν Βαλέ είναι η εκπρόσωπος της Κολεκτίβας 34-12: «Εδώ υπάρχουν πολλά αιολικά πάρκα. Είναι το ένα δίπλα στο άλλο σε απόσταση ενός χιλιομέτρου στα βόρεια του διαμερίσματός μας που ονομάζεται Ερό. Έχουμε πάνω από 300 ανεμογεννήτριες. Είναι τεράστιες. Δεν είμαστε ενάντια στην αιολική ενέργεια. Είμαστε όμως αντίθετοι με την τοποθέτησή των μονάδων σε μέρη με πλούσια βιοποικιλότητα. Στην περιοχή της Οξιτανίας, αυτό αφορά το 70% της έκτασης».
Στις αρχές Ιουνίου, η Μαριόν κάλεσε τους κατοίκους να κάνουν πορεία στην είσοδο του αιολικού πάρκου Μπερνάγκ, καθώς ο εργολάβος κέρδισε την έφεση για την αποσυναρμολόγηση των αμφιλεγόμενων ανεμογεννητριών: «Οι ανεμογεννήτριες του Μπερνάγκ είναι ένα σύμβολο. Είναι το σύμβολο όλων των ανεμογεννητριών που πρέπει να αποσυναρμολογηθούν ή να καταστραφούν σε όλους τους ορεινούς όγκους της Γαλλίας».
Ένας τεράστιος αριθμός ανεμογεννητριών θα πρέπει να αποσυρθούν σε όλη την Ευρώπη στο εγγύς μέλλον.
Γάνδη-Βέλγιο
Η πρώτη γενιά ανεμογεννητριών είναι πλέον απαρχαιωμένη. Χρειάζεται να αντικατασταθούν με πιο σύγχρονες και αποτελεσματικές μονάδες. Αυτή η διαδικασία έχει αρχίσει με διαφορετικό ρυθμό σε όλη την Ευρώπη. Είναι αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει σ’ αυτό το εργοτάξιο στην Γάνδη.
Η Ελιζαμπέτ Καλενζά είναι project manager για τις ανανεώσιμες πηγές της εταιρίας Engie: «Η ισχύς τους θα διπλασιαστεί. Θα περάσουμε από τα 2 στα 4,2 megawatt ανά ανεμογεννήτρια. Αυτό σημαίνει ότι θα τριπλασιαστεί η παραγόμενη ενέργεια. Θα περάσουμε στα 9.000 kilowatt την ώρα. Θα καλύψουμε τις ανάγκες σχεδόν 5.800 οικογενειών».
Η διαδικασία αντικατάστασης σημαίνει ότι 5700 ανεμογεννήτριες θα πρέπει να αποσυρθούν μέχρι το 2030 στην Ευρώπη. Σήμερα, μπορούμε να ανακυκλώσουμε σχεδόν το σύνολο μιας ανεμογεννήτριας, δηλαδή περίπου 90%. Το πρόβλημα είναι τα πτερύγια. Είναι φτιαγμένα από υλικά που έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και δεν ανακυκλώνονται.
Η απεσταλμένη του Euronews, Μόνικα Πίνα μεταδίδει: «Κοιτάξτε αυτό το πτερύγιο. Έχει μήκος 40 μέτρα. Έχει βάρος 7 τόνους και είναι στο 10% της ανεμογεννήτριας που είναι δύσκολο να ανακυκλωθεί. Αυτό το 10% είναι που έχει πυροδοτήσει την διαμάχη σε όλο τον κόσμο, σε σχέση με την βιωσιμότητα της ανανεώσιμης ενέργειας».
Τι συμβαίνει με τα πτερύγια σήμερα; Τα περισσότερα τα επαναχρησιμοποιούν. Αυτό για παράδειγμα θα επανασυναρμολογηθεί στην Ουκρανία. Αλλά ο αριθμός των παροπλισμένων πτερυγίων θα είναι τόσο μεγάλος στα επόμενα 5-10 χρόνια που όλο το σύστημα θα πρέπει να αλλάξει. Το 2030 θα υπάρχουν περίπου 52.000 τόνοι πτερυγίων που θα πρέπει να αποσύρουμε ετήσια.
Ο Βιμ Ρόμπερτσεν είναι εκτελεστικός διευθυντής της Business in Wind: «Σήμερα, το 80% όλων των ανεμογεννητριών που αποσυναρμολογούμε χρησιμοποιούνται κάπου αλλού. Στην Ευρώπη, την Ιταλία, τη Βρετανία, τη Σουηδία και τη Δανία. Το υπόλοιπο 20% ανακυκλώνεται. Αυτό γιατί δεν είναι οικονομικά συμφέρον να τις χρησιμοποιήσουμε ξανά. Αλλά στο εγγύς μέλλον, σε δύο χρόνια από σήμερα, το 80% θα πρέπει να ανακυκλώνεται, γιατί υπάρχει λιγότερος χώρος για τις χρησιμοποιημένες μονάδες και οι νέες μεγαλύτερες ανεμογεννήτριες είναι πολύ πιο ανταγωνιστικές».
Σήμερα αυτά τα πτερύγια δεν επαναχρησιμοποιούνται ούτε αποτεφρώνονται, κάτι που θα ήταν ιδανικό για την ανάκτηση ενέργειας. Καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής. Αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και έχει γίνει σύμβολο μιας από τις σκοτεινές πλευρές των ανανεώσιμων πηγών σ’ όλο τον κόσμο.
Μόνο τέσσερις χώρες στην Ευρώπη έχουν απαγορεύσει την υγειονομική ταφή των πτερυγίων. Αυτές είναι η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και η Φινλανδία. Ο φορέας που εκφράζει τον κλάδο της αιολικής ενέργειας στη Γηραιά Ήπειρο έχει ζητήσει να υπάρξει πανευρωπαϊκή απαγόρευση μέχρι το 2025.
Ο διευθύνων σύμβουλος της WindEurope επισημαίνει: _«_Δεν θέλουμε αυτά τα πτερύγια να καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής. Τα πτερύγια είναι ομολογουμένως μη τοξικά και από τεχνικής πλευράς, είναι ασφαλή για υγειονομική ταφή. Αλλά είναι σπατάλη πολύτιμων πόρων. Το να στέλνουμε τα πτερύγια στις χωματερές είναι ασύμβατο με τη δέσμευση του κλάδου της αιολικής ενέργειας στην πλήρη κυκλικότητα».
Σήμερα μπορούμε να μετρήσουμε στα δάχτυλα του ενός χεριού τις μονάδες που μπορούν να ανακυκλώσουν πτερύγια στην Ευρώπη. Οι τεχνολογίες δεν είναι ακόμη εντελώς ώριμες ούτε πλήρως διαθέσιμες σε βιομηχανική κλίμακα. Η ισπανική νεοφυής εταιρία Reciclalia δέχεται πτερύγια από την Γαλλία, την Πορτογαλία και την Βόρεια Αφρική. Μέχρι το τέλος του 2021, θα μπορούν να ανακυκλώνουν 1500 πτερύγια κάθε χρόνο. Ο Νταβίντ Ρομέρο είναι επικεφαλής λειτουργίας της εταιρίας: «Μπορούμε να εξαλείψουμε όλα τα οργανικά υλικά που είναι μέρος αυτών των εξαρτημάτων για να μπορέσουμε να πάρουμε καθαρές ίνες γυαλιού. Αυτό που είναι σημαντικότερο είναι το ανθρακόνημα για να μπορέσουμε να το χρησιμοποιήσουμε ξανά. Πού; Συνεργαζόμαστε με πρωτοποριακές εταιρίες σε διαφορετικούς τομείς, όπως κεραμική, κατασκευές, μεταφορές, οχήματα και στην αεροναυτική βιομηχανία».
Ο κλάδος της αιολικής ενέργειας θεωρεί ότι η έκκληση για πανευρωπαϊκή απαγόρευση της υγειονομικής ταφής πτερυγίων θα επιταχύνει την ανάπτυξη των τεχνολογιών ανακύκλωσης και της ίδιας της αγοράς, από την πλευρά της ζήτησης ανακυκλωμένων υλικών. Οι προσπάθειες που γίνονται, εστιάζουν στην ενσωμάτωση της βιωσιμότητας σε όλη την αλυσίδα αξίας, από τον σχεδιασμό μέχρι την παραγωγή. Αυτό ακριβώς κάνει ο δανέζικος όμιλος Vestas. Ο τελικός στόχος είναι να έχουν 100% ανακυκλώσιμα πτερύγια. Η Λίζα Έκστραντ είναι επικεφαλής βιωσιμότητας της εταιρίας: «Τα πτερύγιά μας είναι ανακυκλώσιμα σήμερα σε ποσοστό 42%-43%. Έχουμε πολύ δρόμο. Αν με ρωτάτε πότε θα φτάσουμε το 100%, νομίζω ότι θα μας πάρει λίγο καιρό».
Ο κλάδος οδεύει προς την αύξηση της παραγωγής, της αποτελεσματικότητας και της κυκλικότητας. Πόση ενέργεια θα χρειαστεί όμως να παράγουμε τα επόμενα χρόνια και με ποιο τρόπο; Αυτό ακριβώς μελετά το παρισινό Εργαστήριο των ενεργειών του αύριο. Οι απαντήσεις έχουν αρχίσει να έρχονται από αυτά τα ψάρια. Ο Ερίκ Χερμπέρ, επίκουρος καθηγητής στο Ινστιτούτο Έρευνας για την Ενέργεια τονίζει: «Φανταζόμαστε πάντα ότι η παραγωγή ενέργειας πρέπει να γίνεται με την καλύτερη απόδοση, με την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ή την υψηλότερη δυνατή ισχύ. Στην πραγματικότητα, δεν είναι αυτό που κάνει η φύση. Η φύση για παράδειγμα, όταν μετακινούμαστε, προσπαθεί να μειώσει την παραγωγή αποβλήτων. Αυτό σημαίνει ότι όταν ένα ζώο κινείται, θέλει να είναι στο τέλος όσο το δυνατόν λιγότερο κουρασμένο. Συνεπώς, τα κομβικά σημεία για ένα σύστημα παραγωγής ενέργειας θα είναι να μειώσουμε την κατανάλωση ενέργειας, προσπαθώντας να διαχειριστούμε διαφορετικά την κατανάλωση ή προσπαθώντας να διαχειριστούμε διαφορετικά τις δραστηριότητές μας ως κοινωνία».
Το να κρατήσουμε σε χαμηλά επίπεδα τα απόβλητά μας, μπορεί να είναι τελικά η πιο σημαντική παράμετρος έτσι ώστε να πετύχουμε μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ των ανθρώπινων αναγκών, του περιβάλλοντος, της τεχνολογίας και της οικονομίας.