Ο Τούρκος πολιτικός αναλυτής εκτιμά ότι η κυριαρχία Ερντογάν θα συνεχιστεί, η ίδια η Τουρκία όμως κινδυνεύει να καταρρεύσει- Η «βαριά κληρονομιά» της Μικρασιατικής Καταστροφής
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΦέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή. Οι μνήμες των τραγικών γεγονότων παραμένουν ζωντανές στην Ελλάδα, όμως σβήνουν σιγά- σιγά στη γειτονική Τουρκία, όπως σημειώνει στο euronews ο Τζενγκίζ Ακτάρ (Cengiz Aktar), καθηγητής πολιτικής επιστήμης.
Ο Τζενγκίζ Ακτάρ ζει στην Ελλάδα από το 2017, όταν εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη για να αποφύγει διώξεις από την τουρκική κυβέρνηση. Έκτοτε, δεν έχει επιστρέψει στην Τουρκία. Ο Τούρκος διανοούμενος έχει γίνει γνωστός από τη δημόσια εκστρατεία του για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων- και για το λόγο αυτό έχει μπει στο στόχαστρο του καθεστώτος Ερντογάν.
Στο Συμπόσιο «1922-2022. Αιτίες και Συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής» όπου θα συμμετάσχει η ομιλία του θα αφορά στα «30 χρόνια εθνοκαθάρσεων», που στοιχειώνουν ακόμα την Τουρκία και τις σχέσεις με τους γείτονές της ("30 years of ethno-religious cleansing (1894-1924); Erased memory and retributive justice" είναι ο τίτλος της ομιλίας του).
Μιλώντας στο euronews, πάντως, εκφράζει την εκτίμηση ότι ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα καταφέρει να παραμείνει στο τιμόνι της χώρας και μετά τις εκλογές του 2023.
Το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή. Πώς αυτά τα ραγικά γεγονότα εξακολουθούν να επηρεάζουν τις διμερείς σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας;
«Οι Τούρκοι δεν μιλούν για το 1922 ή όταν μιλούν για το 1922 αναφέρουν μόνο ότι πρόκειται για τη νίκη κατά του ελληνικού στρατού, τελεία και παύλα. Δεν συνειδητοποιούν ότι αυτοί που αναγκάστηκαν να φύγουν μετά το 1922 ή νωρίτερα, οι Έλληνες, αλλά και οι Αρμένιοι ήταν οι γείτονές τους, οι συμπατριώτες τους, οι φίλοι τους. Και δεν συνειδητοποιούν όλα αυτά που έχασαν με την αναχώρηση ή τον αφανισμό, στην πραγματικότητα, όλων αυτών των ανθρώπων, δυστυχώς. Δεν γίνεται κάτι για αυτό. Δεν θυμούνται τίποτα. Και πολλοί δεν ξέρουν καν τι συνέβη το 1922. Οι νέοι δεν έχουν ιδέα. Δεν ξέρουν καν τι σημαίνει “Ρουμ, Ρωμιοί”. Δεν ξέρουν τι σημαίνει Αρμένιος.»
_Αυτό οφείλεται φυσικά στο εκπαιδευτικό σύστημα;
_
«Ναι. Η μνήμη διαγράφηκε. Η μνήμη διαγράφηκε επίτηδες. Το κράτος φρόντισε για αυτό. Στα επίσημα τουρκικά βιβλία ιστορίας από το εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα, υπάρχουν δύο γραμμές για όλα αυτά τα γεγονότα. Ακόμα και για τη Σμύρνη, την πόλη που πρωταγωνίστησε το 1922, που κάηκε από τον οθωμανικό/ τουρκικό στρατό. Ο κόσμος δεν τα γνωρίζει αυτά τα πράγματα. Το μόνο που ξέρουν είναι ότι κέρδισαν τις δυνάμεις κατοχής, συμπεριλαμβανομένου του ελληνικού στρατού. Τελεία και παύλα.»
**Τα τελευταία τρία χρόνια, οι εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας κλιμακώνονται. Ανησυχείτε ότι μπορεί να μετατραπούν σε σύγκρουση;
**
«Προσωπικά δεν το πιστεύω, όχι επειδή οι δύο χώρες είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Οι Τούρκοι δεν νοιάζονται για αυτό- και όταν λέμει οι Τούρκοι, νομίζω ότι πρέπει καλύτερα να λέμε το καθεστώς Ερντογάν. Δεν πρόκειται για το σύνολο του τουρκικού λαού. Πιστεύω ότι ο Ερντογάν δεν θα τολμήσει σύγκρουση. Θα είναι δαπανηρό, οι Έλληνες θα απαντήσουν. Στην Ελλάδα υπάρχει στρατός, δεν είναι όπως στη Συρία όπου οι Κούρδοι δεν μπορούν να κάνουν κάτι εναντίον των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών. Οικονομικά και πολιτικά, μία σύγκρουση θα ήταν πολύ δαπανηρή. Οι σύμμαχοι της Τουρκίας και της Ελλάδας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα αντιδράσουν. Η ανάλυση κόστους-οφέλους δεν είναι υπέρ μιας επέμβασης.»
**Γιατί συνεχίζεται η επιθετική ρητορική;
**
«Είναι απλά ρητορική. Ο Ερντογάν συντηρεί την ένταση, την πίεση. Αλλά νομίζω ότι οι ελληνικές αρχές το έχουν καταλάβει αυτό. Και δεν το καταλαβαίνουν και απαντούν με αυτά που πρέπει να ειπωθούν – και τίποτα παραπάνω.»
Ζείτε εδώ από το 2017. Πώς αισθάνεστε όταν οι Τούρκοι αξιωματούχοι κάνουν σχόλια ότι η Ελλάδα φιλοξενεί τρομοκράτες;
«Το τουρκικό καθεστώς, ξέρετε, θεωρεί ότι οποιοσδήποτε ή οποιοσδήποτε Τούρκος υπήκοος που δεν σκέφτεται με τον ίδιο τρόπο με το καθεστώς είναι τρομοκράτης. Είναι τόσο απλό. Έτσι, υπάρχουν εκατομμύρια και εκατομμύρια τρομοκράτες για το τουρκικό καθεστώς είτε έξω από την χώρα είτε μέσα στη χώρα. Αυτοί που ήρθαν στην Ελλάδα και αλλού στην Ευρώπη, είναι πρόσφυγες. Είναι αιτούντες άσυλο. Η Ελλάδα έχει χορηγήσει σε κάποιους από αυτούς το καθεστώς του πρόσφυγα, όπως θα έκανε κάθε κανονική χώρα, αφού τα αιτήματά τους κρίθηκαν αποδεκτά. Κρίθηκαν πρόσφυγες γιατί έχασαν την προστασία της χώρας τους. Αυτός είναι ο βασικός ορισμός του πρόσφυγα.»
Η Τουρκία οδηγείταε σε εκλογές το 2023, ποια είναι τα κύρια θέματα για τα οποία μιλάει ο κόσμος και τα μέσα ενημέρωσης, τι τους απασχολεί;
«Νομίζω ότι οι Τούρκοι ανησυχούν για την οικονομία. Όπως είπε κάποτε ο Μπιλ Κλίντον, “it's the economy, stupid” και αυτό γιατί υπάρχουν τεράστια προβλήματα. Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα. Όλα αυτά που συμβαίνουν στη Συρία, στη Λιβύη, με την Ελλάδα δεν τους απασχολούν. Θέλω να πω, ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για τέτοιου είδους πράγματα.»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑυτό είναι που θα καθορίσει τις αποφάσεις των πολιτών;.
«Ναι. Ναι και όχι. Εγώ πιστεύω ότι ο Ερντογάν θα επανεκλεγεί. Ο Ερντογάν θα επανεκλεγεί γιατί δεν έχει πραγματικό αντίπαλο. Το 2023 είναι πολύ σημαντικό συμβολικά γι' αυτόν γιατί θα είναι θα ακυρώσει και θα αντικαταστήσει τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και την εκατονταετηρίδα της Δημοκρατίας. Θα επιβεβαιώσει την εξουσία του. Χρειάζεται να επανεκλεγεί για να μπορέσει να αποφύγει το στρατοδικείο. Εχει παραβιάσει το Σύνταγμα και το νόμο τόσο πολύ που αν χάσει την επίσημη θέση του, θα πάει κατευθείαν στη φυλακή. Θέλω να πω, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να τους ασκηθούν διώξεις.»
Αυτοί είναι όλοι λόγοι για τους οποίους ο Ερντογάν χρειάζεται – για τον εαυτό του- να επανεκλεγεί. Αλλά γιατί ο λαός να τον ξαναψηφίσει;
«Ο κόσμος δεν βλέπει , στην αντιπολίτευση, μια πραγματική εναλλακτική λύση.»
**Μήπως αυτό είναι το κύριο πολιτικό πρόβλημα της Τουρκίας; Η έλλειψη ισχυρής αντιπολιτευσης;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ**
«Ναι. Δεν υπάρχει ηγέτης, δεν υπάρχει πρόγραμμα. Θα σας δώσω ένα πολύ απλό παράδειγμα αναφορικά με τις ρητορικές εναντίον της Ελλάδας. Η αντιπολίτευση σκέφτεται ακριβώς όπως ο Ερντογάν, ακόμα και χειρότερα. Όλα αυτά περι «κατεχόμενων νησιών» , αυτές οι ανοησίες εφευρέθηκαν από το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, του Κιλιτσντάρογλου. Δεν είναι το καθεστώς του Ερντογάν που τα εφηύρε. Το ίδιο έγινε με την «Γαλάζια Πατρίδα» που επίσης το εφηύρε η αντιπολίτευση και το καθεστώς το ανέλαβε στη συνέχεια για λογαριασμό του. Οπότε. Καταλαβαίνετε τι εννοώ.»
**Άρα ο Ερντογάν αγωνίζεται χωρίς αντίπαλο.
**
«Ναι.»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚοιτάζοντας στο μέλλον, ποια θα λέγατε ότι είναι τα ισχυρά χαρτιά της Τουρκίας και ποια τα αδύνατα σημεία της; Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η χώρα;
«Το τουρκικό καθεστώς δεν είναι βιώσιμο. Δενμπορεί να συνεχίσει έτσι οικονομικά, πολιτικά, ηθικά. Δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι γιατί υπάρχουν τεράστια, πολύ σοβαρά προβλήματα στη χώρα. Ακόμη και αν ο Ερντογάν επανεκλεγεί, θα έχει εξαιρετικές δυσκολίες να κυβερνήσει μετά την επανεκλογή του.»
**Τι θα συμβεί λοιπόν στη συνέχεια;
**
«Δεν ξέρουμε. Η Τουρκία μπορεί να καταρρεύσει. Θα είναι πολύ δύσκολο, ξέρετε, να φέρουμε την Τουρκία πίσω στο διεθνές δίκαιο και στην διεθνώς αποδεκτή συμπεριφορά, επειδή η Τουρκία δεν ενεργεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Σε τίποτα. Μοιάζει στην πραγματικότητα με τη Ρωσία του Πούτιν. Οπότε θα είναι δύσκολο να επαναφέρουμε την Τουρκία. Θα δούμε πώς θα κινηθούν οι δυτικές χώρες, οι πρώην σύμμαχοι της Τουρκίας, τους λέω πρώην, γιατί η Τουρκία, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι πραγματικά σύμμαχος του ΝΑΤΟ. Θα εξαρτηθεί από αυτούς. Πόσο πειθαρχημένοι θα είναι. Θα δούμε αν ο επανεκλεγείς Ερντογάν μπορεί να αλλάξει θέσεις. Αλλά κατά τη γνώμη μου, θα είναι πολύ δύσκολο.»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Τζεκίρ Ακτάρ μετέχει στο 6ο Επιστημονικό Συμπόσιο του Κέντρου Έρευνας και Μελέτης της Μικρασιατικής Ερυθραίας (Κ.Ε.Μ.Μ.Ε.) του Δήμου Κηφισιάς, με το οποίο κορυφώνονται οι εκδηλώσεις μνήμης για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την καταστροφή της Μικράς Ασίας, στις 26 και 27 Νοεμβρίου 2022 στο Domotel Kastri.