Οι διαδηλώσεις στους δρόμους καταπνίγηκαν σταδιακά, αλλά η φεμινιστική διάσταση του κινήματος συνεχίζεται, λένε αναλυτές
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτο Ιράν φυσάει ακόμα ο άνεμος της εξέγερσης. «Ο θυμός είναι ακόμα εκεί».
Όμως έχει αλλάξει μορφή: «Εκδηλώνεται με πιο σποραδικό και ατομικό τρόπο. Δεν συνοδεύεται πλέον από διαδηλώσεις στο δρόμο», εξηγεί ο Φαρχάντ Χοσροχαβάρ, κοινωνιολόγος και διευθυντής σπουδών στο EHESS.
«Βρισκόμαστε σε πόλεμο φθοράς τώρα», παρατηρεί. Οκτώ μήνες μετά το θάνατο της Μαχσά Αμινί και την έναρξη της εξέγερσης του ιρανικού λαού, οι διαδηλώσεις άλλαξαν μορφή. Αντιμέτωπη με τη βάναυση καταστολή του ιρανικού καθεστώτος, η αντίσταση αναγκάστηκε να προσαρμοστεί.
«Οι διαδηλώσεις στους δρόμους καταπνίγηκαν σταδιακά. Αλλά η φεμινιστική διάσταση του κινήματος συνεχίζεται. Οι γυναίκες αρνούνται να φορέσουν τη μαντίλα στο δρόμο», συνεχίζει ο Γαλλο-Ιρανός ερευνητής.
Σήμερα, η επανάσταση στην ιρανική κοινωνία εισέρχεται σε μια νέα φάση. Για να την αντιμετωπίσει, το καθεστώς έχει καταφύγει σε μια άλλη μορφή καταστολής: το κλείσιμο τραπεζών και καταστημάτων που δέχονται γυναίκες χωρίς μαντίλα και την εγκατάσταση καμερών παρακολούθησης. «Όμως όλα αυτά τα μέτρα έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά», λέει ο Χοσροχαβάρ.
Η καταστολή δεν κατάφερε να «αποκαταστήσει την κατάσταση σε αυτή που ήταν πριν από το θάνατο της νεαρής Αμινί», ο οποίος συγκλόνισε τη χώρα, προσθέτει ο Μαχμούντ Αμιρί - Μογκαντάμ, διευθυντής της ΜΚΟ Iran Human Rights.
Ένα δευτερεύον διεθνές ζήτημα
Το μέγεθος της κρίσης δεν άφησε ασυγκίνητη τη διεθνή κοινότητα.
«Τους τελευταίους μήνες, οι ηγέτες των χωρών της ΕΕ, αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν επιβάλει κυρώσεις στους υπεύθυνους για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στο Ιράν. Αυτοί είναι διοικητές των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, αστυνομικοί, περιφερειακοί αξιωματικοί», εξηγεί ο Κορνέλιους Άντεμπαρ, ειδικός στο Ιράν στο Carnegie Europe. «Τα περιουσιακά τους στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δεσμευτεί και τους απαγορεύεται η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση», καταλήγει.
Αλλά για ορισμένους, τα μέτρα που έλαβε η διεθνής κοινότητα παραμένουν ανεπαρκή. «Αυτές οι κυρώσεις είναι πολύ πολύ δειλές, ο κύριος λόγος ίσως είναι ότι προς το παρόν δεν υπάρχει ακόμη εναλλακτική αποδεκτή από την πλειοψηφία των διαδηλωτών», σχολιάζει η Αζαντέχ Κιάν, Γαλλο-Ιρανή κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει κινητοποιήσει πλήρως τα δυτικά κράτη εναντίον της Ρωσίας και ως εκ τούτου το Ιράν έχει γίνει ένα είδος δευτερεύοντος ζητήματος», προσθέτει ο Φαρχάντ Χοσροχαβάρ.
Είναι δυνατή η αλλαγή καθεστώτος;
«Δεν μπορείς να περιμένεις ότι το καθεστώς θα ανατραπεί εν μία νυκτί», λέει η Κιάν, που είναι συγγραφέας του βιβλίου Women and Power in Islam. «Πολλές ομάδες πολιτικής αντιπολίτευσης έχουν σχηματιστεί. Χρειάζονται χρόνο για να προσπαθήσουν να ακούσουν ο ένας τις θέσεις του άλλου και ίσως να προχωρήσουν προς έναν συνασπισμό για να ανατρέψουν τελικά το καθεστώς», συνεχίζει.
«Το κίνημα στην πολιτική του διάσταση απέτυχε, δηλαδή την ανατροπή του ισλαμικού καθεστώτος, αλλά στην πολιτιστική του διάσταση, κατά τη γνώμη μου, πέτυχε. Αποκάλυψε, κατά κάποιο τρόπο, τη μεγάλη κρίση νομιμότητας αυτής της εξουσίας», επισημαίνει ο Φαρχάντ Χοσροχαβάρ.
Ο άνεμος της εξέγερσης της ιρανικής νεολαίας φύσηξε μέχρι τη διεθνή κοινότητα. «Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κινητοποιηθεί στον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη», εξηγεί ο Ιρανός κοινωνιολόγος. Ο σχηματισμός αντιπολίτευσης στην ιρανική διασπορά είναι κινητήριος δύναμη για ενδεχόμενη αλλαγή καθεστώτος. «Τους δίνει νομιμότητα που θα μπορούσε να πείσει τη γενιά των γονέων και των παππούδων να ενταχθούν στο κίνημα», συνεχίζει ο Χοσροχαβάρ.
Ακόμα κι αν μια επανάσταση δεν ανατρέψει το καθεστώς, ο πολιτικός αντίκτυπός της θα μπορούσε να είναι σημαντικός μακροπρόθεσμα. «Αυτό το κίνημα έχει θέσει τις βάσεις για μελλοντική συμμετοχή του μεγαλύτερου μέρους της ιρανικής κοινωνίας των πολιτών», συμφωνεί ο ειδικός.
«Όλο αυτό δεν έχει τελειώσει», λέει ο ερευνητής Κορνέλιους Άντεμπαρ. Και άλλες εξεγέρσεις θα μπορούσαν να συμβούν «μόλις παρουσιαστεί μια ευκαιρία», διαβεβαιώνει και ο Μαχμούντ Αμιρί - Μογκαντάμ, και προσθέτει: «Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε την ημέρα που σκότωσαν τη Μαχσά. Είναι μόνο θέμα χρόνου».