Παρά τον στρατιωτικό νόμο, η Μόσχα διοργανώνει εκλογές στις τέσσερις περιοχές που προσάρτησε παράνομα το 2022 - Ειδικοί εξηγούν στο euronews τι θέλει να πετύχει η Ρωσία με την κίνηση αυτή
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ στρατιωτικός νόμος σε τέσσερις εν μέρει κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας εισήχθη με διάταγμα του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στις 20 Οκτωβρίου 2022, λιγότερο από ένα μήνα μετά την ενσωμάτωσή τους στη Ρωσία.
Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ο Πούτιν υπέγραψε νόμο που επιτρέπει τη διεξαγωγή εκλογών στα εδάφη όπου ισχύει το καθεστώς στρατιωτικού νόμου. Προηγουμένως, η ρωσική νομοθεσία απαγόρευε τις προεκλογικές εκστρατείες και τα δημοψηφίσματα σε τέτοιες συνθήκες.
Η πρόωρη ψηφοφορία για τις «εκλογές» στις περιοχές Λουχάνσκ και Χερσώνα άρχισε στις 2 Σεπτεμβρίου, μια εβδομάδα πριν από την Ενιαία Ημέρα Ψηφοφορίας στη Ρωσική Ομοσπονδία. Στις περιοχές Ντονέτσκ και Ζαπορίζια ακόμη νωρίτερα - στις 31 Αυγούστου. Η πρόωρη ψηφοφορία, όπως εξήγησαν οι ρωσικές αρχές, οργανώθηκε για τους ψηφοφόρους «που βρίσκονται σε δυσπρόσιτες περιοχές και οικισμούς κοντά στη γραμμή επαφής».
«Εκλογές» με διαφορές
Οι «εκλογές» που διεξήγαγε το Κρεμλίνο στα κατεχόμενα εδάφη έχουν ορισμένες ιδιαιτερότητες.
Συγκεκριμένα, το διάστημα 1-4 Σεπτεμβρίου, η ψηφοφορία πραγματοποιήθηκε σε εκλογικά κέντρα εκτός των προσαρτημένων περιοχών, στη Ρωσία. Για το σκοπό αυτό, περισσότερα από 300 τέτοια εκλογικά κέντρα οργανώθηκαν στις συνιστώσες οντότητες της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Επιπλέον, οι κάτοικοι των τεσσάρων κατεχόμενων ουκρανικών περιφερειών δεν θα εκλέξουν τους δικούς τους περιφερειακούς αρχηγούς. Θα διοριστούν από τους βουλευτές των τοπικών «κοινοβουλίων» κατόπιν εισήγησης του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι όλοι οι σημερινοί «προσωρινοί» επικεφαλής που έχει τοποθετήσει το Κρεμλίνο θα παραμείνουν στη θέση τους. Όλοι τους είναι μέλη του κυβερνώντος κόμματος «Ενωμένη Ρωσία».
Σημειώνεται επίσης ότι μόνο τα κόμματα που εκπροσωπούνται στην Κρατική Δούμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας λαμβάνουν μέρος στις «εκλογές» για τις τοπικές αρχές. Η ψηφοφορία διεξάγεται μόνο με κομματικές λίστες, είναι αδύνατο να ψηφιστεί κάποιος συγκεκριμένος υποψήφιος. Οι «εκλογικές επιτροπές» των προσαρτημένων εδαφών δεν δημοσίευσαν καν τα ονόματα των υποψηφίων, κάτι που αποδίδουν σε «λόγους ασφαλείας».
Ρώσοι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι υπενθυμίζουν ότι με τον ίδιο τρόπο διεξήχθησαν οι πρώτες δημοτικές εκλογές στην προσαρτημένη Κριμαία το 2014.
Διαπίστωσαν ότι περισσότεροι από τους μισούς υποψηφίους σε αυτές τις «εκλογές» ήταν κάτοικοι της περιοχής (το 71% σε Ζαπορίζια και Χερσώνα), ενώ το ένα τρίτο των υποψηφίων στις ίδιες περιοχές ήταν νοικοκυρές, συνταξιούχοι, φοιτητές ή άνεργοι.
Κίεβο: Η συμμετοχή στις «εκλογές» είναι δωσιλογισμός
Η Ουκρανία θεωρεί την ενεργό συμμετοχή στις ρωσικές «εκλογές» στα κατεχόμενα εδάφη ως συνεργασία με τον εχθρό και ως εκ τούτου εσχάτη προδοσία. Οι «υποψήφιοι» και τα «μέλη των εκλογικών επιτροπών» αντιμετωπίζουν ποινική δίωξη.
Η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας έχει ήδη κινήσει ποινικές διαδικασίες εναντίον αρκετών ατόμων στην περιοχή του Λουγκάνσκ που συμμετείχαν στη διοργάνωση των «εκλογών».
Τα ονόματά τους έχουν δημοσιευθεί στα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης.
«Η Συνθήκη της Γενεύης, στην οποία επίσημα συμμετέχει και η Ρωσία, απαγορεύουν τη διεξαγωγή οποιωνδήποτε εκλογών από τον επιτιθέμενο στα κατεχόμενα εδάφη. Για εμάς, αυτές οι εκλογές δεν υπάρχουν. Και για ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα επίσης. Πρόκειται για ένα σόου προπαγάνδας», δήλωσε στο euronews ο καθηγητής πολιτικών επιστημών στην Ακαδημία Κίεβο-Μοχίλα Ολέξι Χαράν.
Οι ουκρανικές αρχές δεν σκοπεύουν να τιμωρήσουν τους ανθρώπους που ψήφισαν στις ψευδοεκλογές που διοργάνωσε η Μόσχα. Το Κίεβο αντιλαμβάνεται ότι το Κρεμλίνο απαιτεί να εξασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή συμμετοχή με κάθε μέσο. Κατά τη διάρκεια της πρόωρης ψηφοφορίας, υπάλληλοι της εκλογικής επιτροπής πήγαν πόρτα-πόρτα συνοδευόμενοι από ρωσικό στρατιωτικό προσωπικό.
«Εμείς διαφοροποιούμαστε εδώ. Πολλοί Ουκρανοί πολίτες βρέθηκαν στα κατεχόμενα εδάφη όχι με δική τους ελεύθερη βούληση. Χρησιμοποιούνται τρομοκρατικές μέθοδοι, καταστολές εναντίον τους. Αν μιλάμε για απλούς ανθρώπους που πρέπει να πάνε να ψηφίσουν, γιατί αλλιώς θα υπάρξει καταστολή εναντίον τους, εδώ δεν θα γίνει καμία ενέργεια. Η ποινική δίωξη περιμένει τους συνεργάτες», δήλωσε ο Χαράν.
Διεθνής αντίδραση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν ότι οι «εκλογές» που διεξήγαγε η Μόσχα στα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη αποτελούν «άλλη μια κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου».
«Η Ρωσία ξεκίνησε την πρόωρη ψηφοφορία στις λεγόμενες "εκλογές" στα προσωρινά κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη. Πρόκειται για μια ακόμη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της κυριαρχίας της Ουκρανίας», έγραψε στο κοινωνικό δίκτυο X (πρώην Twitter) ο εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ Πίτερ Στάνο.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε την ψηφοφορία στα κατεχόμενα εδάφη «ψευδοεκλογές» και «άσκηση προπαγάνδας», σημειώνοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα αναγνωρίσουν ποτέ τη διεκδίκηση της Ρωσίας σε ουκρανικά εδάφη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν προειδοποίησε ότι όσοι υποστηρίζουν την ψηφοφορία μπορεί να αντιμετωπίσουν κυρώσεις και περιορισμούς στη χορήγηση βίζας. Μιλάμε, συγκεκριμένα, για τους λεγόμενους «διεθνείς παρατηρητές».
Ο Μπλίνκεν τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν θα αναγνωρίσουν τα αποτελέσματα αυτών των «εκλογών» και θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία.
«Δεν πρόκειται για εκλογές, αλλά για ένα τσίρκο σκύλων»
Οι ρωσικές αρχές διεξάγουν φέτος την ενιαία ημέρα ψηφοφορίας στις 10 Σεπτεμβρίου, αν και όπως προαναφέρθηκε, η πρόωρη «έκφραση βούλησης» ξεκίνησε πολύ νωρίτερα.
Το Golos, ένα πανρωσικό δημόσιο κίνημα για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ψηφοφόρων, σημειώνει ότι η προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές του 2023 πραγματοποιήθηκε υπό συνθήκες «συνεχούς και αυξανόμενης πίεσης προς όλους τους συμμετέχοντες στην εκλογική διαδικασία».
Το Golos πιστεύει ότι οι φετινές εκλογές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ισότιμες και ελεύθερες σε καμία από τις περιοχές της Ρωσίας.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Ρώσος πολιτικός επιστήμονας Ντμίτρι Ορέσκιν υπενθυμίζει ότι οι εκλογές στη Ρωσία έχουν πάψει εδώ και καιρό να χρησιμεύουν ως μηχανισμός αλλαγής της εξουσίας.
«Σε γενικές γραμμές, οι εκλογές στη Ρωσία του Πούτιν είναι μια τυπική διαδικασία. Το νόημά τους ανάγεται σε τρεις βασικές πτυχές. Η πρώτη είναι η προπαγάνδα, όταν είναι απαραίτητο να καταδειχθεί ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο και υπάρχει πανεθνική μαζική υποστήριξη. Η δεύτερη είναι το τελετουργικό νόημα. Για ένα μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος του Πούτιν, είναι σημαντικό να αποκτήσει μια εικόνα ότι όλα λειτουργούν, ότι, από τη στιγμή που έγιναν οι εκλογές, όλα είναι σύμφωνα με τους κανόνες. Και το τρίτο είναι μια δοκιμασία. Ένα τεστ για την αποτελεσματικότητα των περιφερειαρχών, για το αν μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση, αν μπορούν να "ζωγραφίσουν" το σωστό σχήμα και να κάνουν τον κόσμο να το αποδεχτεί και να μην διαμαρτυρηθεί», λέει ο Ορέσκιν στο euronews.
Κατά τη γνώμη του, «αυτές οι διαδικασίες» δεν έχουν καμία σχέση με τη δημοκρατία.
«Ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι δεν πρόκειται για εκλογές, αλλά για ένα τσίρκο σκύλων, αλλά δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Πρόκειται απλώς για ένα εκλογικό τελετουργικό», συνοψίζει ο Ντμίτρι Ορέσκιν.