Τις προβλέψεις του σχετικά με τα μεγάλα διεθνή θέματα που απασχολούν τον πλανήτη το 2024, δημοσιοποίησε το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής-Τα βασικά σημεία αναλύει η Γενική Διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ, Μαρία Γαβουνέλη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο 2024 μας βρήκε με δύο αιματηρούς πολέμους σε εξέλιξη σε έναν κόσμο ίσως πιο διχασμένο από ποτέ τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Παλιές συμμαχίες αναθερμαίνονται και νέες συμμαχίες σχηματίζονται υποστηρίζουν αναλυτές. Αυτή η χρονιά θα καθοριστεί από ένα τσουνάμι εκλογών σε όλον το κόσμο που αναμένεται να αποτελέσουν και σημείο αναφοράς για την διεθνή πολιτική σκηνή τα επόμενα χρόνια. Για όλα αυτά το euronews μίλησε με την Γενική Διευθύντρια του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής, Μαρία Γαβουνέλη.
«Οι εκλογικές αναμετρήσεις αυτή τη χρονιά είναι περίπου στο 1/4 του πλανήτη. Ξεκινάμε από τις αμερικανικές εκλογές, αλλά έχουμε εκλογές στην Ινδία, με σχεδόν 1,5 δις ανθρώπους, είναι η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο, έχουμε εκλογές στην Κίνα, έχουμε εκλογές σε πολλά μέρη της Λατινικής Αμερικής, έχουμε φυσικά τις ευρωπαϊκές εκλογές. Είναι μια μεγάλη γιορτή της δημοκρατίας αλλά είναι ταυτόχρονα και μια μεγάλη περίοδος ανησυχίας και αστάθειας, διότι δεν ξέρουμε αν τα πράγματα θα αλλάξουν άρδην, δεν ξέρουμε αν θα πάμε προς το καλύτερο ή το χειρότερο, αλλά υποπτευόμαστε ότι θα πάμε προς το χειρότερο», λέει στο euronews η κ. Γαβουνέλη.
Αναφερόμενη στην άνοδο αντισυστημικών και αντιευρωπαϊκών φωνών στην Ευρώπη, η Γενική Διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ τονίζει ότι υπάρχει ανησυχία σχετικά με αυτό το φαινόμενο, η οποία είναι φαίνεται πολύ έντονα στη Γερμανία τον τελευταίο καιρό όπου δίνονται πλέον και οι πρώτες απαντήσεις σε αυτή την ανησυχία. «Η πολύ σημαντική αντίδραση που βλέπουμε στους δρόμους της Γερμανίας, όπου πάνω από 1 εκατ. άνθρωποι βγήκαν έξω με αυτό το κρύο, για να αντιδράσουν, μας δίνει μια εικόνα ότι ίσως τα πράγματα ίσως να μην τόσο προδιαγεγραμμένα», σημειώνει η κ. Γκαβουνέλη και προσθέτει ότι αν και η ψήφος στις ευρωκλογές είναι γενικά χαλαρή καθώς δεν προκύπτουν από αυτές εθνικές κυβερνήσεις, η είσοδος εκ νέου στα κέντρα λήψης αποφάσεων τέτοιων φωνών μπορεί να προκαλέσει εκ νέου αναστάτωση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αποφάσεις που πρέπει να λάβει η Ε.Ε. για τη ενίσχυση της Ουκρανίας, ειδικά αν εκλεγεί και πάλι πρόεδρος ο Ντόναλντ Τραμπ. «Θα μπορέσουμε να βγάλουμε μια πλειοψηφία η οποία θα μας επιτρέψει να δώσουμε ευρωπαϊκά χρήματα για την ενίσχυση της Ουκρανίας;», αναρωτιέται η κ. Γκαβουνέλη που στη συνέχεια παραθέτει και το παράδειγμα της μετανάστευσης για το οποίο γίνεται μεγάλη συζήτηση αυτή τη στιγμή. «Αυτή λοιπόν, είναι μια συζήτηση η οποία πρέπει να γίνει και γίνεται και πρέπει να γίνει με καθαρό μυαλό, χωρίς πανικούς, με ψυχραιμία, με μια αντίληψη των πραγμάτων που να είναι ρεαλιστική. Προτιμάμε να βάζουμε εμείς τους κανόνες και να προσελκύουμε εμείς με νόμιμες οδούς μετανάστες στην Ευρώπη ή προτιμάμε να αφήνουμε όλους τους άλλους να τους διαλέγουν και εμείς να τους βγάζουμε από τη θάλασσα; Επομένως νομίζω ότι είναι το είδος των αποφάσεων που αφορούν τη ζωή μας. Δεν χωρεί καμία αμφιβολία, αφορούν την καθημερινότητά μας, αφορούν το πορτοφόλι μας και οι οποίες πρέπει να αποφασιστούν στις Βρυξέλλες. Ποιος λοιπόν θα αποφασίσει είναι καθοριστικής σημασίας. Δεν μπορώ να δεχτώ ότι θα αφήσουμε τη μοίρα, τη δική μας και του κόσμου μας στα χέρια ανθρώπων που απλώς δεν καταλαβαίνουν το διακύβευμα», σημειώνει.
Ποιο είναι το διακύβευμα για την Ευρώπη στην Ουκρανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί μεγάλη αγωνία καθώς, όπως υποστηρίζει η κ. Γαβουνέλη το διακύβευμα στην Ουκρανία είναι το παγκόσμιο σύστημα αρχών και κανόνων, έτσι όπως το φτιάξαμε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς η Ρωσία είναι μία από τις χώρες που έχουν μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας. «Μέχρι σήμερα σε όλους τους πολέμους και σε όλη την ταλαιπωρία που έχουμε υποστεί μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ποτέ δεν φτάσαμε σε μία κατάσταση που μία χώρα και πολύ περισσότερο μια χώρα που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, να πει δεν με νοιάζουν οι κανόνες. Αυτό που έγινε στην Ουκρανία ήταν ότι η Ρωσία βγήκε και είπε, δεν με νοιάζουν οι κανόνες. Αν λοιπόν επιτρέψουμε σε μια χώρα όποια χώρα και να είναι αυτή, αλλά βεβαίως πολύ περισσότερο μια τέτοια χώρα όπως είναι η Ρωσία να μας τινάξει το σύστημα στον αέρα, χανόμαστε όλοι» λέει η κ. Γκαβουνέλη που υποστηρίζει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένας πόλεμος για εμάς, όχι μόνο για τους Ουκρανούς και τους Ρώσους.
Μέση Ανατολή: «Κινδυνεύουμε να τινάξουμε στον αέρα όλη τη γειτονιά»
«Οι χώρες του Κόλπου προσπαθούσαν να μπούνε σε μια ιστορία κανονικότητας στη Μέση Ανατολή με τις συμφωνίες του Αβραάμ, με μια προσπάθεια να δημιουργηθούν δίκτυα ενέργειας, δίκτυα ροής εμπορευμάτων, ένας διάδρομος που θα περνούσε από τη Μέση Ανατολή και θα πήγαινε ως την Ινδίας, ως τη Νοτιοανατολική Ασία, να την ως την Αυστραλία και ξαφνικά έχετε ή Χαμάς και τινάζει στον αέρα όλο το σύστημα», τονίζει η Γενική Διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ και προσθέτει ότι όσο και να λέμε σήμερα ότι στην πραγματικότητα αυτό που βιώνουμε είναι ένας πόλεμος δι αντιπροσώπων ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν, καθώς το Ιράν φαίνεται να είναι πίσω από τη Χαμάς σε κάθε περίπτωση έχουμε να κάνουμε με έναν αν όχι τελείως ανεξέλεγκτο, πάντως μερικως ανεξέλεγκτο μη κρατικό δρώντα και αυτό είναι ένα πρόσθετο σημείο ανησυχίας, διότι δεν γίνεται μια κλασική διαπραγμάτευση μεταξύ υπουργών Εξωτερικών.
Σχετικά με το ρόλο του ΟΗΕ και της Ε.Ε. απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, η Μαρία Γαβουνέλη τονίζει: «Νομίζω ότι τα κράτη πρέπει να αποφασίσουν τι πρέπει να κάνουμε και μην ξεχνάμε ότι σε τελική ανάλυση ο ΟΗΕ είναι προΐόν της θέλησης των κρατών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προϊόν της θέλησης των κρατών. Οι διεθνείς οργανισμοί δεν κάνουν κάτι άλλο, δεν έρχονται, **δεν παίρνουν εντολές από το Θεό.**Εντολές παίρνουν από τα κράτη και ενεργούν όπως τα κράτη. Άκουσα πολύ χαρακτηριστικά κάποιος να λέει ότι στα θέματα ας πούμε του πολέμου στη Γάζα περιμένουμε να ξυπνήσει η Ωραία Κοιμωμένη που είναι η πριγκίπισσα Ευρώπη λοιπόν αυτή η Ωραία Κοιμωμένη δεν θα ξυπνήσει μόνη της. Θα ξυπνήσει όταν τα ευρωπαϊκά κράτη αποφασίσουν κάτι, θέλουν να κάνουμε με αυτό. Και δεν θα αποκτήσει μια ενιαία ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, παρά μόνο όταν τα κράτη μέλη καθίσουν όλα μαζί και πουν αυτή είναι η κοινή μας γραμμή».
Πώς απειλούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις οι εξελίξεις στη Λιβύη
Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν γίνει σταθερά βήματα προσέγγισης και μιας συνεννόησης μπορούμε να πούμε και άλλα τόσο είναι προγραμματισμένο να γίνουν μέσα στο 2024.
«Πάνω απ όλα είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μαζί. Επομένως δεν έχουμε πολλά περιθώρια. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να συμβιώσουμε. Το δεύτερο πράγμα που έχουμε να κάνουμε για να μπορέσουμε να συνεννοηθούμε με κάποιον είτε είναι γείτονες, είτε είναι κάποιος πιο μακρινός, είναι να έχουμε ένα ενιαίο πλαίσιο. Ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς και πρέπει να έχουμε και καλή πίστη. Ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία δεν υπάρχει κοινό πλαίσιο αναφοράς εδώ και πάρα πολύ καιρό. Και τα τελευταία χρόνια δεν υπήρχε ούτε καν αυτή η καλή πίστη, γιατί απλούστατα δεν μιλούσαμε ένας τον άλλο, ήταν αδύνατο να μιλήσουμε. Αυτά τα βήματα που παρακολουθούμε σήμερα είναι πολύ αργά βήματα για τη δημιουργία της καλής πίστης, μιας αμοιβαίας εμπιστοσύνης με προοπτική είναι να φτιάξουμε και αυτό το κοινό πλαίσιο. Τούτη την ώρα που μιλάμε οι δυο μεριές δεν έχουν υποχωρήσει ουδέ κατά κεραία από τις πάγιες θέσεις τους. Ούτε η Ελλάδα, ούτε η Τουρκία και βλέπουμε ήδη να εξελίσσεται μια κατάσταση στη Λιβύη, η οποία μπορεί πολύ εύκολα **να τινάξει στον αέρα αυτή την ισορροπία. **Επομένως νομίζω ότι αυτό που βλέπουμε είναι μια πολιτική περιορισμού. Πολύ αργά βήματα, σε μια προσπάθεια να αρχίσουμε να μιλάμε ένας στον άλλο, μπας και αρχίσουμε να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο, να βγάλουμε λίγο από το παιχνίδι αυτή την ιστορία του «δεν ξέρω τι θα μου ξημερώσει», καταλήγει η κ. Γαβουνέλη.