Τα στοιχεία από την ετήσια έκθεση των «Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτην 65η θέση, από την 55η που ήταν πέρυσι, κατατάσσεται η Κύπρος, στην παγκόσμια κατάταξη για την ελευθερία του Τύπου, που καταρτίζεται από τους «Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα».
Όπως σημειώνεται στην ετήσια έκθεση, που δόθηκε στη δημοσιότητα τη Μεγάλη Παρασκευή, «αν και η ελευθερία του Τύπου κατοχυρώνεται από το σύνταγμα, η κυβέρνηση, η Ορθόδοξη Εκκλησία και τα επιχειρηματικά συμφέροντα ασκούν σημαντική επιρροή στα μέσα ενημέρωσης στην Κύπρο»«.
Τονίζεται επίσης ότι το Κυπριακό πρόβλημα έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο λειτουργίας των μέσων ενημέρωσης.
Στην έκθεση αναφέρεται: «Η Κύπρος διαθέτει αρκετές ημερήσιες εφημερίδες (συμπεριλαμβανομένων των εφημερίδων Φιλελεύθερος, Αλήθεια και Χαραυγή), εβδομαδιαίες εφημερίδες, τηλεοπτικά κανάλια και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Ωστόσο, δύο από τις τέσσερις μεγαλύτερες εφημερίδες είναι συνδεδεμένες με πολιτικά κόμματα. Η άμεση παρέμβαση στις εκδοτικές αποφάσεις, η αυξανόμενη συγκέντρωση των μέσων ενημέρωσης και η έλλειψη διαφάνειας στην ιδιοκτησία των έντυπων και ψηφιακών μέσων ενημέρωσης έχουν υπονομεύσει τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης και έχουν ωθήσει τους δημοσιογράφους στην αυτολογοκρισία».
Σε ό,τι αφορά το πολιτικό πλαίσιο η έκθεση των «Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα» γράφει ότι «αν και η σωματική ακεραιότητα και η ασφάλεια των δημοσιογράφων δεν απειλούνται, τα μέσα ενημέρωσης δέχονται λεκτικές επιθέσεις από πολιτικούς, γεγονός που συμβάλλει στην παρεμπόδιση της ελευθερίας της έκφρασης. Οι άτυπες σχέσεις μεταξύ πολιτικών και ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης ενισχύουν την άμεση παρέμβαση στο εκδοτικό έργο, όπως και η ευρέως διαδεδομένη αίσθηση καθήκοντος και αφοσίωσης στην κυβέρνηση στο Κυπριακό. Η κυβέρνηση διορίζει το διοικητικό συμβούλιο του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα».
Για το Κυπριακό, στην έκθεση σημειώνεται ότι «αποτελεί ταμπού και όλοι οι δημοσιογράφοι αναμένεται να έχουν καθήκον πίστης στην κυβέρνηση για το θέμα αυτό. Οι δημοσιογράφοι που αμφισβητούν την επίσημη γραμμή συχνά χαρακτηρίζονται "προδότες". Το κράτος απαγορεύει επίσης τη χρήση ορισμένων όρων που σχετίζονται με το Κυπριακό».
Σε ό,τι αφορά το νομικό πλαίσιο επισημαίνεται ότι «υπάρχουν ρυθμιστικές εγγυήσεις για την προστασία των πηγών και η συντακτική αυτονομία είναι εγγυημένη, αλλά οι μηχανισμοί ή οι διαδικασίες για την προστασία των δημοσιογράφων και την αποτροπή της πολιτικής παρέμβασης είναι περιορισμένες».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι αναφορές για το οικονομικό πλαίσιο λειτουργίας των ΜΜΕ. «Η στενή διαφημιστική αγορά και η πρόσφατη οικονομική κρίση έχουν καταστήσει τα μέσα ενημέρωσης όλο και πιο ευάλωτα στην επιρροή των εμπορικών συμφερόντων», τονίζεται και προστίθεται: «Πολλοί ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης έχουν και άλλα επιχειρηματικά συμφέροντα και εμπλέκονται άμεσα στην πολιτική. Η εξάρτηση των μέσων ενημέρωσης από τη διαφήμιση και την οικονομική στήριξη έχει αυξήσει την επιρροή του ιδιωτικού τομέα στο συντακτικό περιεχόμενο. Το γεγονός ότι τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης εξαρτώνται από κρατικές επιχορηγήσεις, οι οποίες κατανέμονται με αδιαφανή τρόπο, και ότι η κρατική ραδιοφωνία και τηλεόραση εξαρτώνται από τη δημόσια χρηματοδότηση, απειλεί τη συντακτική ανεξαρτησία και ενθαρρύνει την αυτολογοκρισία».
Κατεχόμενη Κύπρος
Στην έκθεση καταγράφεται η ελευθερία του Τύπου και στο κατεχόμενο κομμάτι της Κύπρου.
Το κατεχόμενο τμήμα του νησιού πέφτει στην 90η θέση την παγκόσμιας κατάταξης από την 76η που ήταν πέρυσι.
Στην έκθεση των «Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα» αναφέρεται ότι η νομοθεσία «προστατεύει την ελευθερία του Τύπου, αλλά επιτρέπει τον περιορισμό της για τη διαφύλαξη της δημόσιας τάξης, της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας ευπρέπειας. Το ζήτημα της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, η αύξηση των αγωγών κατά δημοσιογράφων και η αυξανόμενη πίεση που ασκείται στα μέσα ενημέρωσης από την Τουρκία επηρεάζουν την ελευθερία του Τύπου».
Τα κατεχόμενα διαθέτουν αρκετές εφημερίδες, τηλεοπτικά κανάλια, ραδιοφωνικούς σταθμούς και διαδικτυακά ΜΜΕ. Όμως, τονίζεται στην έκθεση «οι περισσότεροι ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης είναι επιχειρηματίες με άλλα οικονομικά συμφέροντα. Οι άτυπες και οικονομικές σχέσεις μεταξύ πολιτικών και ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης επηρεάζουν την ανεξαρτησία του συντακτικού περιεχομένου. Ο πλουραλισμός απειλείται από αγωγές κατά των μέσων ενημέρωσης, λεκτικές επιθέσεις κατά δημοσιογράφων, άμεση παρέμβαση στο εκδοτικό έργο και αυξανόμενη συγκέντρωση μέσων ενημέρωσης στα χέρια Τούρκων επιχειρηματιών. Η αυτολογοκρισία είναι ευρέως διαδεδομένη».
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις πιέσεις που ασκεί η Τουρκία: «Η αυξανόμενη πίεση της Τουρκίας έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ελευθερία του Τύπου. Κυρώσεις, αγωγές και ποινικές διαδικασίες αναπτύσσονται εναντίον δημοσιογράφων που ασκούν κριτική στην τουρκική ή τουρκοκυπριακή κυβέρνηση, το στρατό ή τις αρχές. Ένας δημοσιογράφος αντιμετωπίζει επί του παρόντος δεκαετή φυλάκιση επειδή άσκησε κριτική στον τουρκικό στρατό και σε τέσσερις δημοσιογράφους έχει απαγορευτεί η είσοδος στην Τουρκική Δημοκρατία. Άλλοι έχουν λογοκριθεί, απολυθεί ή εξαναγκαστεί σε παραίτηση αφού άσκησαν κριτική στις τουρκικές πολιτικές ή σε Τουρκοκύπριους πολιτικούς. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης βρίσκονται υπό τον πλήρη έλεγχο της κυβέρνησης».
Ειδικά σε ό,τι αφορά το νομικό πλαίσιο επισημαίνεται πως η νομοθεσία προστατεύει την ελευθερία του Τύπου, «ενώ παράλληλα την περιορίζει για την προστασία της δημόσιας τάξης, της εθνικής ασφάλειας, ακόμη και της δημόσιας ευπρέπειας».
Και προστίθεται στην έκθεση: «Η δυσφήμιση αποτελεί έγκλημα και δεν υπάρχουν νόμοι για την προστασία των πηγών. Κατά των μέσων ενημέρωσης ασκούνται αγωγές που ζητούν τεράστιες αποζημιώσεις. Οι τουρκοκυπριακές αρχές προσπάθησαν πρόσφατα να τροποποιήσουν την υφιστάμενη νομοθεσία για να περιορίσουν περαιτέρω την ελευθερία της έκφρασης. Παρόλο που ένα εφετείο επικύρωσε την αθώωση ενός δημοσιογράφου σε μια υπόθεση δυσφήμισης, δημιούργησε ένα επικίνδυνο προηγούμενο θέτοντας τους εθνικούς νόμους πάνω από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Οι δημοσιογράφοι μπορούν να διώκονται ερήμην».
Οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» γράφουν ότι στα κατεχόμενα «ένας αυξανόμενος αριθμός δημοσιογράφων έχει υποστεί λεκτικές επιθέσεις και εκστρατείες παρενόχλησης από τις τουρκικές και τουρκοκυπριακές αρχές. Οι δημοσιογράφοι είναι επίσης συχνά θύματα διαδικτυακής παρενόχλησης».