Οι υποψήφιοι αντικαταστάτες του Εμπραχίμ Ραϊσί που σκοτώθηκε σε δυστύχημα με ελικόπτερο - Οι ισορροπίες δυνάμεων και τι αλλαγές μπορεί να φέρουν τα αποτελέσματα
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτις κάλπες προσέρχονται οι Ιρανοί για να εκλέξουν νέο πρόεδρο μετά το θάνατο του Εμπραχίμ Ραϊσί σε συντριβή ελικοπτέρου.
Σε ατμόσφαιρα γενικευμένης αδιαφορίας για την πολιτική, μετά από δεκαετίες οικονομικής ασφυξίας, μαζικών αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων χωρίς αντίκρισμα και εν μέσω εντάσεων στη Μέση Ανατολή, οι ψηφοφόροι καλούνται να επιλέξουν από μια στενά ελεγχόμενη λίστα τεσσάρων υποψηφίων πιστών στον ανώτατο ηγέτη της χώρας Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Οι τρεις προέρχονται από την ομάδα των σκληροπυρηνικών και ένας, ελάχιστα γνωστός πολιτικός, ανήκει στο μεταρρυθμιστικό κίνημα του Ιράν, το οποίο επιδιώκει να αλλάξει το θεοκρατικό καθεστώς εκ των έσω.
Όπως συμβαίνει από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 και έπειτα, οι γυναίκες και όσοι ζητούν ριζικές αλλαγές έχουν αποκλειστεί από την υποβολή υποψηφιότητας, ενώ δεν υπάρχει καμία εποπτεία από διεθνώς αναγνωρισμένους παρατηρητές.
Η ψηφοφορία διεξάγεται ενώ μαίνονται ευρύτερες εντάσεις στη Μέση Ανατολή λόγω του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Τον Απρίλιο, το Ιράν εξαπέλυσε την πρώτη του άμεση επίθεση κατά του Ισραήλ, ενώ παραστρατιωτικές ομάδες που εξοπλίζει η Τεχεράνη στην περιοχή -όπως η λιβανέζικη Χεζμπολάχ και οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης- συμμετέχουν στις μάχες και έχουν κλιμακώσει τις επιθέσεις τους.
Παράλληλα, η Τεχεράνη συνεχίζει να εμπλουτίζει ουράνιο σε επίπεδα "σχεδόν οπλικα" και διατηρεί ένα απόθεμα ικανό για να κατασκευάσει - αν το επιλέξει - πυρηνικά όπλα.
Ο 85χρονος ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ έχει τον τελικό λόγο για όλα τα κρατικά θέματα, αλλά ο πρόεδρος έχει την εξουσία να στρέψει την πολιτική της χώρας προς την κατεύθυνση της αντιπαράθεσης ή της διαπραγμάτευσης με τη Δύση.
Ενώ οι εκλογές δεν είναι πιθανό να φέρουν κάποια μείζονα αλλαγή στην πολιτική της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η έκβασή τους θα μπορούσε να επηρεάσει τη διαδοχή του 85χρονου αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία ως ανώτατος ηγέτης της χώρας από το 1989.
Ρεκόρ χαμηλής συμμετοχής στις εκλογές
Με δεδομένο το ρεκόρ χαμηλής συμμετοχής στις πρόσφατες εκλογές, παραμένει ασαφές πόσοι ακριβώς Ιρανοί θα λάβουν μέρος στην ψηφοφορία της Παρασκευής.
Περίπου 61 εκατομμύρια ψηφοφόροι έχουν δικαίωμα να εκλέξουν τον διάδοχο του Εμπραχίμ Ραϊσί. Οι κάλπες άνοιξαν στις 8:00 π.μ. (07:30 ώρα Ελλάδας και Κύπρου) και θα κλείσουν στις 6:00 μ.μ. (17:30 ώρα Ελλάδας και Κύπρου), αλλά συνήθως η ψηφοφορία παρατείνεται μέχρι και τα μεσάνυχτα.
Μετά την άσκηση του εκλογικού του δικαιώματος, ο Χαμενεΐ έκανε δηλώσεις στους δημοσιογράφους και κάλεσε το έθνος να συμμετάσχει ενεργά στην ψηφοφορία για να «αποδείξει την ορθότητα και την εντιμότητα του συστήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας».
Η κρατική τηλεόραση μετέδωσε αργότερα εικόνες από εκλογικά κέντρα σε όλη τη χώρα με μέτριες ουρές.
Οι αναλυτές περιγράφουν σε γενικές γραμμές την κούρσα ως μια αναμέτρηση για τρεις. Υπάρχουν δύο σκληροπυρηνικοί, ο πρώην διαπραγματευτής για τα πυρηνικά Saeed Jalili και ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, Mohammad Bagher Qalibaf. Ένας σιίτης κληρικός, ο Mostafa Pourmohammadi, παρέμεινε επίσης στην κούρσα παρά την ανυπαρξία του στις δημοσκοπήσεις.
Στην αντίπερα όχθη, ο μεταρρυθμιστής υποψήφιος Μασούντ Πεσεσκιάν, ο οποίος έχει ευθυγραμμιστεί με προσωπικότητες όπως ο πρώην πρόεδρος Χασάν Ρουχανί, υπό την προεδρία του οποίου η Τεχεράνη συνήψε το 2015 την πυρηνική συμφωνία-ορόσημο με τις παγκόσμιες δυνάμεις.
Η συμφωνία ωστόσο για τα πυρηνικά τελικά κατέρρευσε και οι σκληροπυρηνικοί επέστρεψαν σταθερά στο τιμόνι.
Υψηλότερη συμμετοχή θα μπορούσε να ενισχύσει τις πιθανότητες του Πεσεσκιάν, ενός 69χρονου καρδιοχειρουργού που επιδιώκει την επιστροφή στην συμφωνία για τα πυρηνικά και καλύτερες σχέσεις με τη Δύση.
Αλλά παραμένει ασαφές αν ο Πεσεσκιάν θα μπορούσε να αποκτήσει τη δυναμική που απαιτείται για να προσελκύσει τους ψηφοφόρους στην κάλπη.
Υπήρξαν εκκλήσεις για μποϊκοτάζ, μεταξύ άλλων από τη φυλακισμένη βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Ναργκίς Μοχαμαντί.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Χαμενεΐ έχει ήδη απευθύνει ευθεία προειδοποίηση προς τον Πεσεσκιάν και τους συμμάχους του σχετικά με την επιθυμία τους να προσεγγίσουν τις ΗΠΑ.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις εκλογές
Περισσότεροι από 61 εκατομμύρια Ιρανοί άνω των 18 ετών έχουν δικαίωμα ψήφου, εκ των οποίων περίπου 18 εκατομμύρια είναι μεταξύ 18 και 30 ετών.
Ο εκλογικός νόμος απαιτεί ο νικητής να λάβει πάνω από το 50% του συνόλου των ψήφων. Εάν αυτό δεν συμβεί, οι δύο πρώτοι υποψήφιοι της κούρσας θα αναμετρηθούν σε δεύτερο γύρο μια εβδομάδα αργότερα.
Ο 63χρονος Ραΐσι έχασε τη ζωή του σε συντριβή ελικοπτέρου στις 19 Μαΐου, κατά την οποία σκοτώθηκαν επίσης ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας και άλλοι αξιωματούχοι. Θεωρούνταν προστατευόμενος του Χαμενεΐ και πιθανός διάδοχος του ανώτατου ηγέτη.
Παρόλα αυτά, πολλοί τον γνώριζαν για την εμπλοκή του στις μαζικές εκτελέσεις που πραγματοποίησε το Ιράν το 1988 και για τον ρόλο του στην αιματηρή καταστολή των εξεγέρσεων που ακολούθησαν τις διαμαρτυρίες για τον θάνατο της Μαχσά Αμινί το 2022, μιας νεαρής γυναίκας που συνελήφθη από την αστυνομία επειδή φέρεται να φορούσε ακατάλληλα την ισλαμική μαντίλα ή χιτζάμπ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ