Οι υποσχέσεις της νέας γαλλικής κυβέρνησης θα μπορούσαν να διαταράξουν ή να επιβραδύνουν τις δεσμεύσεις της χώρας σε επείγοντα πανευρωπαϊκά ζητήματα
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΦαίνεται ότι οι φετινές γαλλικές βουλευτικές εκλογές θα επηρεάσουν την πολιτική της Ε.Ε. για τα επόμενα χρόνια.
Ο θρίαμβος της ακροδεξιάς, η αποτυχία του μπλοκ του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και η ανάπτυξη του νεοσύστατου Νέου Λαϊκού Μετώπου στον πρώτο γύρο των πρόωρων εκλογών της περασμένης Κυριακής εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη σύνθεση της επόμενης γαλλικής κυβέρνησης - και ιδίως την ικανότητά της να τηρήσει μια εποικοδομητική πολιτική για την Ε.Ε.
Είτε ο δεύτερος γύρος είτε οδηγήσει σε κυβέρνηση μειοψηφίας, είτε σε μια αναγκαστική "συγκατοίκηση" με τη συμμετοχή του Μακρόν και ενός πρωθυπουργού από άλλη πολιτική τάση, τα αποτελέσματα δύσκολα θα καθησυχάσουν τους εταίρους της Γαλλίας στην Ένωση και ιδίως τη Γερμανία.
Αλλά δεν θα ήταν η πρώτη φορά που η Γαλλία θα έβλεπε έναν αντίπαλο πρόεδρο και έναν πρωθυπουργό να κυβερνούν μαζί.
Αυτό συνέβη στο παρελθόν
Μεταξύ 1986 και 1988, ο σοσιαλιστής πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν συγκατοικούσε με έναν δεξιό πρωθυπουργό, τον νεογκολιστή Ζακ Σιράκ, ο οποίος εκείνη την εποχή δεν ήταν και τόσο ευρωπαϊστής.
Ωστόσο, παρά τις αντικρουόμενες απόψεις των δύο ανδρών για τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές, η Γαλλία κατάφερε τελικά να συνεργαστεί με τους εταίρους της στην τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα για τη δημιουργία της ενιαίας αγοράς.
Ο Μιτεράν επικράτησε τελικά του αντιπάλου του Σιράκ στις εκλογές του 1988, αλλά αργότερα χρειάστηκε να προεδρεύσει μιας άλλης συγκατοίκησης μεταξύ 1993 και 1995, αυτή τη φορά ενός άλλου νεογκολιστή, του Εντουάρ Μπαλαντούρ.
Και πάλι, ο πρόεδρος ήταν σοσιαλιστής και ο πρωθυπουργός συντηρητικός- ωστόσο, σπάνια ήρθαν σε σύγκρουση, ιδίως σε πολιτικά ζητήματα της ΕΕ. Ο Μιτεράν ήταν επίσης σε κακή κατάσταση υγείας, και αυτή η δεύτερη συγκατοίκηση ήρθε στο λυκόφως της πολιτικής του καριέρας.
Μεταξύ 1997 και 2002, ήταν η σειρά του προέδρου Σιράκ να συγκατοικήσει, όταν το συντηρητικό στρατόπεδο έχασε έναν γύρο βουλευτικών εκλογών μετά τη διάλυση της κάτω βουλής του κοινοβουλίου.
Ο Σιράκ παρέμεινε πρόεδρος και ο σοσιαλιστής Λιονέλ Ζοσπέν έγινε πρωθυπουργός αφού κατέκτησε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με την «Πολλαπλή Αριστερά», έναν συνασπισμό που περιλάμβανε τους κομμουνιστές και τους Πράσινους.
Οι δύο άνδρες βρίσκονταν συχνά σε αντιπαράθεση. Συμμετείχαν μαζί στις συνόδους κορυφής του Συμβουλίου της ΕΕ, δημιουργώντας ένα είδος γαλλικής εξαίρεσης , όπου ένας πρόεδρος και ένας πρωθυπουργός της ίδιας χώρας κάθονταν μαζί στο στρογγυλό τραπέζι.
Υπήρχαν συνταγματικές διαμάχες για τον τρόπο κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ του αρχηγού του κράτους και του αρχηγού της κυβέρνησης, ιδίως σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής της ΕΕ, και όλα αυτά περιπλέκονταν από αυτό που ισοδυναμούσε με μια συνεχή προεκλογική εκστρατεία μεταξύ του Σιράκ και του Ζοσπέν.
Παρ' όλα αυτά, η γαλλική συγκατοίκηση 1997-2002 συνέβαλε στην καθιέρωση του ευρώ, στη δημιουργία δύο σημαντικών συνθηκών της ΕΕ - του Άμστερνταμ το 1997 και της Νίκαιας το 2000 - και στην έναρξη των διαπραγματεύσεων για τη μεγαλύτερη διεύρυνση στην ιστορία της ΕΕ.
Αυτή τη φορά θα μπορούσε να είναι διαφορετική
Ωστόσο, σήμερα, η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πολύ βαθύτερο ιδεολογικό χάσμα. Ο ρόλος των ριζοσπαστικών κομμάτων είναι μεγαλύτερος από ό,τι στο παρελθόν και η πολιτική σκηνή είναι εξαιρετικά πολωμένη.
Το ερώτημα σε κάθε ενδεχόμενη συγκατοίκηση είναι αν οι στόχοι του προέδρου θα αποδειχθούν κατά κάποιο τρόπο συμβατοί με τις προτεραιότητες του αντίπαλου πρωθυπουργού. Στη Γαλλία η κατάσταση θα περιπλεχθεί ακόμη περισσότερο όταν οι πολιτικές δυνάμεις στρέψουν την προσοχή τους στις προεδρικές εκλογές του 2027.
Ο φιλελεύθερος, φιλοευρωπαϊκός Μακρόν μπορεί σύντομα να χρειαστεί να συγκατοικήσει είτε με την ακροδεξιά είτε με τα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία του αριστερού Νέου Λαϊκού Μετώπου. Και οι δύο πολιτικές τάσεις απέχουν πολύ από την κυρίαρχη τάση και τα περιθώρια μονομερούς προεδρικής δράσης σε περίπτωση συγκατοίκησης είναι περιορισμένα.
"Μια ιδιαιτερότητα αυτής της συγκατοίκησης, σε σύγκριση με τις τρεις προηγούμενες, είναι ότι από τη στιγμή που η κυβέρνηση αναλάβει καθήκοντα, γνωρίζει ότι ο Μακρόν δεν μπορεί να προκαλέσει νέα διάλυση της Εθνοσυνέλευσης πριν από το καλοκαίρι του 2025", δήλωσε στο Euronews ο Sébastien Maillard, αναλυτής από το Ίδρυμα Jacques Delors με έδρα το Παρίσι.
"Έτσι, αυτό περιορίζει πραγματικά την εξουσία του προέδρου επί του πρωθυπουργού, επειδή ο Μακρόν δεν θα μπορεί να πατήσει το πυρηνικό κουμπί της διάλυσης (της Βουλής) ξανά για να μπλοκάρει τον πρωθυπουργό για τουλάχιστον ένα χρόνο".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η ΕΕ, εν τω μεταξύ, έχει ήδη βρεθεί στο επίκεντρο πολλών σημαντικών αντιπαραθέσεων από τότε που ο Μακρόν ανέβηκε στην εξουσία το 2017.
Η Πράσινη Συμφωνία, η δέσμη μέτρων για το άσυλο, η μεταναστευτική νομοθεσία και οι γεωργικές μεταρρυθμίσεις είναι όλες πολιτικές της ΕΕ που δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί στη Γαλλία.
Στην περίπτωση της συμβίωσης με έναν ακροδεξιό πρωθυπουργό, η υιοθέτηση αυτών των πολιτικών θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικές θεσμικές και πολιτικές συγκρούσεις στους βασικούς πολιτικούς θεσμούς της Γαλλίας.
"Θα μπορούσαν να υπάρξουν πολύ περισσότερα από απλές αποκλίσεις με την Επιτροπή", δήλωσε ο Maillard. "Θα ήταν λίγο σαν τη στάση του (Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ) Όρμπαν, ειδικά αν η κυβέρνηση δεν σέβεται την υπεροχή του δικαίου της ΕΕ έναντι του εθνικού δικαίου".
Για να περιπλέξει περαιτέρω τα πράγματα, οι σχέσεις του Παρισιού με τις Βρυξέλλες δεν είναι ήδη ιδανικές.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο δημοσιονομικός τρίτος δρόμος
Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος κατά της Γαλλίας και άλλων έξι χωρών, μεταξύ των οποίων η Ιταλία, το Βέλγιο και άλλες. Σύμφωνα με τη Eurostat, το δημόσιο έλλειμμα της Γαλλίας αυξήθηκε από 4,8% του ΑΕΠ το 2022 σε 5,5% το 2023.
Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ δήλωσε ότι, ενώ οι προσπάθειες της κυβέρνησης για τον περιορισμό του δημόσιου χρέους ήταν σωστές, η Γαλλία έχει ακόμη δρόμο να διανύσει.
Η κριτική των Βρυξελλών ακούγεται σαν προειδοποίηση για περαιτέρω κυβερνητική αστάθεια, απευθυνόμενη σε μια χώρα όπου τα δημόσια οικονομικά θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελέσουν μείζον σημείο έντασης μεταξύ του αποδυναμωμένου προέδρου και μιας αριστερής ή ακροδεξιάς κυβέρνησης.
Εάν τα κόμματα της Γαλλίας καταλήξουν να βυθιστούν σε κοινοβουλευτικούς ελιγμούς εις βάρος της ψήφισης και εφαρμογής της πολιτικής, θα μπορούσαν να καθυστερήσουν τις οικονομικές και νομισματικές στρατηγικές της ΕΕ τα επόμενα χρόνια.
"Τα επόμενα χρόνια θα χρειαστούν πολλές επενδύσεις στην Ευρώπη. Και το ερώτημα είναι, θα έχουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες το θάρρος να κάνουν αυτές τις επενδύσεις και να βρουν μηχανισμούς και βασικά να βρουν τα χρήματα για να ασφαλίσουν αυτές τις επενδύσεις;", δήλωσε στο Euronews ο Wouters Wolf, λέκτορας Πολιτικής της ΕΕ στο KU Leuven.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ"Εάν έχετε ηγέτες που βρίσκονται υπό πίεση στις χώρες τους, που βρίσκονται επίσης υπό πίεση όσον αφορά τον προϋπολογισμό, τους οικονομικούς πόρους, ειδικά στη Γαλλία, θα απαντήσουν με μεγάλη πολιτική αβεβαιότητα, η οποία θα ασκήσει πίεση στα δημόσια οικονομικά της Γαλλίας".
Η αναπροσαρμογή της συνολικής οικονομίας του μπλοκ θα απαιτήσει περισσότερες δημόσιες επενδύσεις σε πολλούς τομείς, από την αμυντική βιομηχανία μέχρι την παραγωγή υψηλής τεχνολογίας και τις περιβαλλοντικές προσπάθειες. Για να χρηματοδοτήσει τέτοιες φιλόδοξες πολιτικές, η ΕΕ θα πρέπει να αλλάξει το μοντέλο δημόσιας χρηματοδότησής της - και αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως η Γαλλία και η Γερμανία, θα πρέπει να ενισχύσουν περαιτέρω την παραδοσιακή τους συνεργασία εντός της ΕΕ.
Είναι ακόμη δυνατός ο συμβιβασμός και η κοινή θέση σε ένα πολιτικό περιβάλλον όπου οι κυβερνήσεις παλεύουν για τη χάραξη εσωτερικής πολιτικής;
"Μια τεχνοκρατική κυβέρνηση θα μπορούσε πράγματι να αποπολιτικοποιήσει ορισμένα από αυτά τα ζητήματα, ίσως να αναλάβει την ευθύνη και για ορισμένες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν, και τότε νομίζω ότι θα ήταν το καλύτερο σενάριο", δήλωσε ο Wolf. "Το πρόβλημα είναι, βέβαια, ότι η Γαλλία δεν έχει απαραίτητα μια τέτοια παράδοση. Το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό αυτό είναι εφικτό".
"Αυτό θα είναι εφικτό μόνο μετά από μερικούς μήνες αστάθειας, νομίζω, και αδυναμίας να καταλήξουμε σε μια συγκεκριμένη πολιτική λύση. Αλλά στο τέλος της ημέρας, αυτό μπορεί να είναι το καλύτερο σενάριο για τη Γαλλία και την Ευρώπη στο σύνολό της".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ