Η επιστροφή του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου στον Λευκό Οίκο και η ριζοσπαστική του ρητορική, απηχούν την εκλογική επιτυχία της ακροδεξιάς στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Για τους ακροδεξιούς ηγέτες της Ευρώπης, η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ αποτέλεσε ένα ηχηρό μήνυμα και μια δικαίωση.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν μίλησε για μια"νίκη που είχε μεγάλη ανάγκη ο κόσμος". Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι μίλησε για δύο"αδελφά έθνη". Στη Γερμανία, ο συμπρόεδρος του ακροδεξιού κόμματος AfD δήλωσε ότι δεν ήταν"το woke Χόλιγουντ που αποφάσισε αυτές τις εκλογές, αλλά ο εργαζόμενος αμερικανικός λαός".
Τα λαϊκιστικά κόμματα της Ευρώπης συμφωνούν με τον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο στην αντιμεταναστευτική ρητορική του, στην απόρριψη των ελίτ και στην περιφρόνηση των διεθνών θεσμών. Ως αποτέλεσμα, η ευρωπαϊκή ακροδεξιά μπορεί να δει τις αμερικανικές εκλογές ως μια νίκη των ιδεών της, μια επιτυχία που θα μπορούσε να διαχυθεί στην Ευρώπη.
"Η νίκη του Τραμπ θα έχει συνέπειες για την ακροδεξιά στην ΕΕ", λέει ο Χαβιέ Καρμπονέλ, αναλυτής στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής.
"Ξέρουμε ότι υπάρχει μια αλυσιδωτή επίδραση στους ψηφοφόρους που αισθάνονται περισσότερο ότι η ακροδεξιά είναι πιο «κανονικοποιημένη» ή που αισθάνονται πιο ευτυχείς που ψηφίζουν τέτοιου είδους κόμματα", προσθέτει."Αυτό φυσικά θα αυξήσει τη δύναμη αυτών των κομμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση".
Κατά την άποψη του αναλυτή, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ «κανονικοποιεί» λίγο περισσότερο τη ρητορική της"παραπληροφόρησης" και της"εκδίκησης" στην πολιτική σκηνή.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη Σόφι Πορνσλέγκελ, αναπληρώτρια διευθύντρια της δεξαμενής σκέψης Ευρώπη - Ζακ Ντελόρ, η περίπτωση του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου δεν θα μπορούσε να αναπαραχθεί πανομοιότυπα στην ΕΕ.
"Έχουμε ένα εκλογικό σύστημα που είναι, για παράδειγμα, λιγότερο πολωμένο από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, με διαφορετικές δημοκρατικές δομές και διαφορετικούς εκλογικούς νόμους".
"Αυτό όμως ενέχει τον κίνδυνο να ενισχύσει ορισμένες θέσεις που δείχνουν ότι στην πραγματικότητα γυρίζουμε την πλάτη στον φιλελευθερισμό και επίσης γυρίζουμε την πλάτη στις δημοκρατικές θέσεις", προσθέτει.
Μια άνοδος στην ΕΕ
Η ακροδεξιά κέρδισε έδαφος στο πολιτικό τοπίο της ΕΕ το 2024. Έχει πλέον 187 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μετά τις εκλογές του Ιουνίου. Αυτοί οι ευρωβουλευτές χωρίζονται σε τρεις ομάδες:
- Πατριώτες για την Ευρώπη, η οποία περιλαμβάνει την Εθνική Συσπείρωση στη Γαλλία, το Fidesz στην Ουγγαρία, το Vox στην Ισπανία και τη Λέγκα στην Ιταλία.
- Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές, στην οποία ανήκουν τα Αδέλφια της Ιταλίας και το Κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη στην Πολωνία
- Ευρώπη των Κυρίαρχων Εθνών, στην οποία ανήκει το AfD στη Γερμανία.
Η τάση αυτή μπορεί επίσης να παρατηρηθεί στο εσωτερικό των κρατών - μελών. Μετά τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία τον Ιούλιο, η Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν είδε τις δυνάμεις της να αυξάνονται και να γίνεται η τρίτη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στην Εθνοσυνέλευση.
Το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας (FPÖ) κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου μπροστά από τους συντηρητικούς.
Μήπως η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος στηρίζεται σε 295 εκλέκτορες και κέρδισε τη λαϊκή ψήφο, σηματοδοτεί μια μορφή συγχρονισμού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού;
Υπάρχουν όρια στη σύγκριση, καθώς τα ευρωπαϊκά λαϊκιστικά κόμματα χρησιμοποίησαν διαφορετικές στρατηγικές για να εδραιωθούν στο εκλογικό τοπίο.
"Το είδαμε αυτό ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των ευρωεκλογών, ή λίγο πριν, όταν η Εθνική Συσπείρωση ακολούθησε μια στρατηγική απενοχοποίησης, δηλαδή προσπάθησε να κερδίσει περισσότερες θέσεις στο κέντρο του εκλογικού σώματος", εξηγεί η Σόφι Πορνσλέγκελ. Αντίθετα,"το AfD (στη Γερμανία) έχει γίνει πολύ πιο ριζοσπαστικό από ό,τι ήταν πριν. Επομένως, υπήρξαν κάποιες διαφορές μεταξύ αυτών των ακροδεξιών κομμάτων".
Ενώ οι στρατηγικές επιλογές που έγιναν για την κατάκτηση της εξουσίας φαίνεται να διαφέρουν από το ένα κράτος - μέλος στο άλλο, οι αιτίες πίσω από αυτή την άνοδο στην κοινή γνώμη είναι οι ίδιες, σύμφωνα με τον Χαβιέ Καρμπονέλ.
"Υπήρξε μια τεράστια πολιτισμική αλλαγή και υπάρχει μια αντίδραση εναντίον αυτής της πολιτισμικής αλλαγής", εξηγεί ο αναλυτής. Ο ίδιος προσθέτει και άλλα φαινόμενα σε αυτή την πολιτισμική μάχη."Η οικονομία και η αυτοματοποίηση δημιουργούν τεράστια προβλήματα. Η κρίση πληθωρισμού και η κρίση χρέους που βιώσαμε πριν από λίγα χρόνια" είναι στοιχεία που υποστηρίζουν τη λαϊκιστική δυναμική, επισημαίνει ο αναλυτής.
Ο κίνδυνος κατακερματισμού της ΕΕ
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η άνοδος των λαϊκιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη απειλεί την ανάπτυξη μιας κοινής απάντησης για την υπεράσπιση των συμφερόντων των 27 έναντι του επόμενου Αμερικανού προέδρου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ σχεδιάζει, για παράδειγμα, να επιβάλει δασμούς μεταξύ 10% και 20% σε όλα τα προϊόντα που κατασκευάζονται στο εξωτερικό. Απειλεί να αποσύρει τη στήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία. Ο δισεκατομμυριούχος θα μπορούσε επίσης να θέσει υπό αμφισβήτηση την αυτόματη αλληλεγγύη που προβλέπει το πλαίσιο του ΝΑΤΟ για τις χώρες που δεν εκπληρώνουν τους οικονομικούς τους στόχους, δηλαδή να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα. Η Ατλαντική Συμμαχία είναι το κεντρικό στοιχείο της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
"Υπάρχουν πραγματικά θέσεις που (δεν) είναι καθόλου προς το ευρωπαϊκό συμφέρον", συνοψίζει η Σόφι Πορνσλέγκελ, ούτε προς το συμφέρον των λαϊκιστικών και εθνικιστικών κομμάτων στα κράτη - μέλη.
"Τελικά, ο Τραμπ δεν είναι καθόλου σύμμαχός τους, αλλά μάλλον εχθρός των διατλαντικών σχέσεων", προειδοποιεί η ίδια.