Λίγο μετά την ορκωμοσία του, ο Ντόναλντ Τραμπ κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα σύνορα με το Μεξικό, απέσυρε τις ΗΠΑ από τον ΠΟΥ και την συμφωνία του Παρισιού, απένειμε χάρη σε καταδικασθέντες της 6ης Ιανουαρίου και έπεται συνέχεια.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η νέα σελίδα του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο άρχισε δυναμικά, με τον 47ο πρόεδρο των ΗΠΑ να υπογράφει πλήθος εκτελεστικών διαταγμάτων, υλοποιώντας ουσιαστικά προεκλογικές του υποσχέσεις. Ορισμένα από τα διατάγματα που υπέγραψε, πάντως, φαίνεται να αντίκεινται στο σύνταγμα των ΗΠΑ και θεωρείται βέβαιο ότι θα αποτελέσουν αντικείμενο δικαστικών αντιπαραθέσεων.
Για δεύτερη φορά, όπως είχε κάνει και κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ απέσυρε τη χώρα του από την Συμφωνία του Παρισιού. Η διαδικασία που εκκινήθηκε με την υπογραφή του σχετικού εκτελεστικού διατάγματος, σε αντίθεση με την πρώτη φορά που διήρκεσε τρία χρόνια, θα διαρκέσει αυτή τη φορά ένα έτος, ωστόσο σε κάθε περίπτωση θέτει σε άμεσο κίνδυνο τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας να ανακοπεί η κλιματική αλλαγή.
Διαβόητος για την άρνησή του έναντι της κλιματικής αλλαγής, ο Τραμπ υπέγραψε το διάταγμα και απέστειλε την σχετική επιστολή προς τον ΟΗΕ κατά τις πρώτες ώρες της επανόδου του στην εξουσία.
Επιπλέον, απέσυρε τις ΗΠΑ και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κατηγορώντας τον ότι «μας εξαπάτησε» και ισχυριζόμενος ότι η αμερικανική συμβολή στον διεθνή οργανισμό ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή της Κίνας. Κατηγόρησε δε τον ΠΟΥ για κακοδιαχείριση της πανδημίας του νέου κορονοϊού και άλλων διεθνών κρίσεων δημόσιας υγείας.
Σε ισχύ η αντιμεταναστευτική πολιτική
Υπεσχημένη εδώ και πολύ καιρό, η ευρείας κλίμακας αντιμεταναστευτική επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ παίρνει πλέον μορφή: Ο νέος πρόεδρος κήρυξε κατάσταση έκακτης ανάγκης στα σύνορα με το Μεξικό, διέταξε τον αμερικανικό στρατό να εγγυηθεί την ασφάλειά τους κι επιτέθηκε στο δικαίωμα του ασύλου και στην 14η τροποποίηση του αμερικανικού συντάγματος ("Birthright", αυτόματη απόκτηση της υπηκοότητας οποιουδήποτε παιδιού γεννιέται επί αμερικανικού εδάφους).
Με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, «όλες οι παράνομες είσοδοι θα σταματήσουν αμέσως και θα αρχίσουμε να απελαύνουμε εκατομμύρια ξένους εγκληματίες εκεί από όπου ήρθαν», δήλωσε ο νέος πρόεδρος στην ομιλία του αμέσως μετά την ορκωμοσία του. «Θα στείλω τον στρατό στα νότια σύνορα για να απωθήσει την καταστροφική εισβολή στη χώρα μας», πρόσθεσε ο 78χρονος, που έβαλε το ζήτημα της μετανάστευσης στην καρδιά της προεκλογικής εκστρατείας του.
Ως προς το Birthright, ο Τραμπ το έθεσε υπό αμφισβήτηση με άλλο διάταγμα και, μιλώντας στα ΜΜΕ, το χαρακτήρισε «γελοίο». Όμως η ανάκληση διάταξης που περιλαμβάνεται σε συνταγματική τροπολογία είναι σίγουρο πως θα πυροδοτήσει δικαστική διαμάχη. «Θεωρώ πως έχουμε καλούς λόγους, αλλά μπορεί να έχετε δίκιο», απάντησε ο Τραμπ σε σχετική ερώτηση.
Ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ σκοπεύει επίσης να ξαναρχίσει την ανέγερση του περίφημου τείχους του στα σύνορα με το Μεξικό και να επιτεθεί στο δικαίωμα του ασύλου, δήλωσε η νέα αναπληρώτρια εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Άννα Κέλι. «Θα υποδεχόμαστε πολλούς εργαζόμενους, αλλά πρέπει η μετανάστευση να είναι νόμιμη», ανέφερε ο Τραμπ.
Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος προτίθεται επίσης να επαναφέρει το δόγμα «παραμείνετε στο Μεξικό», χαρακτηριστικό μέτρο της πρώτης θητείας του, σύμφωνα με την Κέλι. Αυτή η πολιτική ανάγκασε χιλιάδες αιτούντες άσυλο, κυρίως από την κεντρική Αμερική, να περιμένουν στην άλλη πλευρά των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού, όσο οι αιτήσεις τους εξετάζονταν από αρμόδια ειδικά μεταναστευτικά δικαστήρια.
Η επίθεση του Τραμπ έχει άμεσες συνέπειες για χιλιάδες ανθρώπους. Την Δευτέρα η εφαρμογή CBP One, που είχε δημιουργήσει η κυβέρνηση Μπάιντεν ώστε να μπορούν να κλείνουν ραντεβού για την υποβολή αιτήματος ασύλου προτού φθάσουν στις ΗΠΑ, σταμάτησε να λειτουργεί, προκαλώντας σκηνές απελπισίας στη μεξικανική πλευρά των συνόρων, όταν πολλοί διαπίστωσαν πως ακυρώθηκαν τα ραντεβού τους.
«Όλοι οι αλλοδαποί χωρίς χαρτιά που επιδιώκουν να εισέλθουν στις ΗΠΑ πρέπει να κάνουν αναστροφή» αλλιώς τους περιμένουν «δικαστικές διώξεις και απέλαση», διεμήνυσε μέσω X ο αναπληρωτής προσωπάρχης του Λευκού Οίκου Στίβεν Μίλερ.
Η επίθεση του νέου προέδρου Τραμπ ενδέχεται να αμφισβητηθεί δικαστικά από οργανώσεις και πολιτείες όπου κυβερνούν Δημοκρατικοί. Η Καλιφόρνια, για παράδειγμα, πρόσφατα εξοικονόμησε 25 εκατομμύρια δολάρια για να καλυφθούν τα κόστη δικαστικών αγώνων με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
«Αναμένουμε πολύ γρήγορα δικαστικές αμφισβητήσεις», συνόψισε ο Άαρον Ράιχλιν-Μέλνικ, ειδικός στο Αμερικανικό Συμβούλιο Μετανάστευσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, κανένας πρόεδρος «δεν μπορεί να ακυρώσει» το Birthright με απλό εκτελεστικό διάταγμα.
Η ACLU, οργάνωση με μεγάλη επιρροή, ήδη ανήγγειλε πως προσφεύγει στη δικαιοσύνη εναντίον αυτού του συγκεκριμένου εκτελεστικού διατάγματος. Η κυβέρνηση Τραμπ «αληθινά θα προσπαθήσει να μετακινήσει τα όρια» και να δει αν τα μέτρα της «θα επιζήσουν στα δικαστήρια», προέβλεψε ο Κρις Ραμόν της ΜΚΟ UnidosUS, θυμίζοντας πως η ανάπτυξη του στρατού επίσης αντίκειται στην κείμενη νομοθεσία.
Η προεδρία του Τζο Μπάιντεν σημαδεύτηκε από αριθμό συλλήψεων-ρεκόρ παράτυπων μεταναστών στα σύνορα, προτού τεθούν σε εφαρμογή αυστηροί περιορισμοί μερικούς μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Ο αριθμός κατόπιν μειώθηκε δραστικά. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, ο Τραμπ χρησιμοποιούσε εξαιρετικά σκληρή ρητορική κατά των μεταναστών, που κατ’ αυτόν «δηλητηριάζουν το αίμα» της χώρας του. Διατεινόταν πως η παράτυπη μετανάστευση προκάλεσε κύμα εγκληματικότητας στις ΗΠΑ, παρότι ο ισχυρισμός καταρρίπτεται απλώς και μόνο με μια ματιά στις επίσημες στατιστικές.
Περαιτέρω, ανακοίνωσε την Δευτέρα πως χαρακτηρίζει τα καρτέλ των ναρκωτικών «ξένες τρομοκρατικές οργανώσεις», υποσχόμενος να «εξαλείψει την παρουσία όλων των ξένων συμμοριών και εγκληματικών κυκλωμάτων» στις ΗΠΑ.
Σε άλλες δηλώσεις του, ο Τραμπ επεσήμανε ότι προτίθεται να προχωρήσει στην επιβολή επιπλέον τελωνειακών δασμών 25% στα προϊόντα που εισάγονται στη χώρα από τους δυο γείτονές της, τον Καναδά και το Μεξικό, την 1η Φεβρουαρίου. «Λογαριάζουμε (σ.σ. την επιβολή επιπλέον δασμών) της τάξης του 25% στο Μεξικό και στον Καναδά, επειδή αφήνουν μεγάλο αριθμό ανθρώπων (...) να μπαίνουν (στις ΗΠΑ) και πολλή φαιντανύλη επίσης», είπε ο 47ος Αμερικανός πρόεδρος, προσθέτοντας πως θέλει οι επιπλέον δασμοί να τεθούν σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου.
Απονομή χάριτος στους... «ομήρους»
Ακόμη ένα εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε το βράδυ της Δευτέρας στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ αφορά την απονομή προεδρικής χάριτος σε εκατοντάδες ανθρώπους που καταδικάστηκαν για τη συμμετοχή τους στην επίθεση στο Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου 2021, χαρακτηρίζοντάς τους για ακόμη μια φορά «ομήρους».
Η προεδρική χάρη σε πάνω από 1.500 καταδικασθέντες για τη συνέργειά τους στην επίθεση αντιμετωπίστηκε με αγανάκτηση από τη Δημοκρατική πρώην πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόσι, που χαρακτήρισε μέσω X την απόφαση αυτή «προσβολή στο σύστημα δικαιοσύνης» των ΗΠΑ.
«Αυτό είναι για την 6η Ιανουαρίου, για τους ομήρους, περίπου 1.500 άνθρωποι θα λάβουν πλήρη χάρη», τόνισε υπογράφοντας το εκτελεστικό διάταγμα στον Λευκό Οίκο, προσθέτοντας πως προβλέπει μετατροπή των ποινών.
Ο Ντόναλντ Τραμπ υποβαθμίζει συχνά τη βαρύτητα της επίθεσης στο Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου 2021, που έχει περιγράψει με όρους όπως «ημέρα αγάπης» ή «ξεχείλισμα της στοργής» των οπαδών του προς τον ίδιο. Εκείνη την ημέρα, εκατοντάδες οπαδοί του, εξαγριωμένοι από τις αβάσιμες καταγγελίες του περί εκλογικής απάτης, κατέλαβαν εξ εφόδου το Καπιτώλιο, ιερό της αμερικανικής δημοκρατίας, προσπαθώντας μάταια να εμποδίσουν την τυπική επικύρωση της νίκης του αντιπάλου του Τζο Μπάιντεν στις εκλογές του 2020.
Έκτοτε σχεδόν 1.600 άνθρωποι συνελήφθησαν και τους ασκήθηκαν ποινικές διώξεις, με πάνω από 1.270 να καταδικάζονται. Οι συλλήψεις και οι δίκες συνεχίζονταν ως και πριν από μερικές ημέρες.
Η μητέρα του Ενρίκε Τάριο, πρώην ηγέτη της οργάνωσης της αμερικανικής άκρας δεξιάς Proud Boys, που καταδικάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 να εκτίσει 22 χρόνια κάθειρξης, τόνισε το βράδυ της Δευτέρας μέσω X πως ο γιος της είναι «ελεύθερος!». Η ποινή στον Ενρίκε Τάριο ήταν η βαρύτερη που είχε επιβληθεί.
Ο ίδιος ο Τραμπ ουδέποτε ανησύχησε ο ίδιος για τα γεγονότα και ουδέποτε κλήθηκε να λογοδοτήσει από την αμερικανική δικαιοσύνη, παρότι η κοινοβουλευτική επιτροπή έρευνας για την επίθεση της 6ης Ιανουαρίου 2021 είχε εισηγηθεί τον Δεκέμβριο του 2022 την άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος του, ιδίως για διέγερση ανταρσίας και συνωμοσία εναντίον των αμερικανικών θεσμών.
Για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο τα μέλη της επιτροπής να υποστούν αντίποινα από τον Ντόναλντ Τραμπ αφού επέστρεφε στην εξουσία, ο Τζο Μπάιντεν τους έδωσε χάρη μερικές ώρες προτού παραδώσει την εξουσία. Ανάμεσά τους είναι η Ρεπουμπλικανή πρώην βουλευτής Λιζ Τσέινι, όλα τα υπόλοιπα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων που συμμετείχαν στην επιτροπή, καθώς και οι αστυνομικοί που είχαν καταθέσει σε αυτή.
Για τον πόλεμο στην Ουκρανία
Μιλώντας σε εκπροσώπους του Τύπου, ο Τραμπ έκρινε ότι ο Ρώσος ομόλογός του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος τον συνεχάρη τη Δευτέρα, οδεύει να «καταστρέψει» την Ρωσία, καθώς αρνείται να υπογράψει συμφωνία ειρήνης με την Ουκρανία.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι «θέλει να κλειστεί συμφωνία. Δεν ξέρω αν ο Πούτιν το θέλει, ίσως όχι. (Αλλά) πρέπει να το κάνει. Πιστεύω πως οδεύει να καταστρέψει τη Ρωσία αρνούμενος να κλείσει συμφωνία», είπε ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, ενόσω καθόταν στο γραφείο του και υπέγραφε σειρά εκτελεστικών διαταγμάτων.
Αμφιβολίες για την εκεχειρία στη Γάζα
Ως προς την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε ξανά ένα σαφές δείγμα πολιτικής απομονωτισμού, λέγοντας ότι «δεν είναι δικός μας πόλεμος, είναι δικός τους πόλεμος», ενώ εκτίμησε πως η ανακωχή δεν θα κρατήσει, λέγοντας ότι δεν είναι «σίγουρος».
Είπε, πάντως, ότι η Χαμάς έχει «αποδυναμωθεί» από το ξέσπασμα του πολέμου. «Είδα μια φωτογραφία της Γάζας. Μοιάζει με εργοτάξιο κατεδάφισης», δήλωσε χαρακτηριστικά, πριν προσθέσει ότι στον παλαιστινιακό θύλακα θα γίνει «φανταστική» ανοικοδόμηση, αν τηρηθούν πλήρως οι όροι της συμφωνίας.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, που διαβεβαίωσε ότι θέλει να μείνει στην ιστορία ως «ειρηνοποιός», δεν παρέλειψε να υπενθυμίσει πως υποστηρίζει αποφασιστικά το Ισραήλ. Έτσι, με ένα από τα πρώτα του διατάγματα αναίρεσε εκτελεστικό διάταγμα του προκατόχου του, με το οποίο είχαν επιβληθεί κυρώσεις σε Ισραηλινούς εποίκους που κατηγορούνταν για βίαιες επιθέσεις εναντίον Παλαιστινίων στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος αναίρεσε τα μέτρα που είχαν επιβληθεί τον Φεβρουάριο του 2024 κι έβαζαν στο στόχαστρο εποίκους και οργανώσεις που κατηγορούνταν για σειρά τέτοιων βίαιων ενεργειών.
«Ψαλίδι» στην αναπτυξιακή βοήθεια
Ένα από όλα τα διατάγματα που υπέγραψε είχε να κάνει με την αναστολή για 90 ημέρες της αμερικανικής αναπτυξιακής βοήθειας στο εξωτερικό, που θέλει να επανεξεταστεί ώστε να κριθεί αν ευθυγραμμίζεται με την εξωτερική πολιτική του κι αν είναι - κατ’ αυτόν - αποτελεσματική.
«Όλα τα υπουργεία και οι επικεφαλής υπηρεσιών που ευθύνονται για τα προγράμματα διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας των ΗΠΑ» εντέλλονται «να παύσουν αμέσως» την ανάληψη νέων υποχρεώσεων και αποφάσεις για εκταμίευση ποσών, αναφέρει το διάταγμα που υπέγραψε ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος μερικές ώρες αφού άρχισε η δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο.
Δεν είναι σαφές ως αυτό το στάδιο ποια προγράμματα, ποιες χώρες, ποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις και ποιους διεθνείς οργανισμούς μπορεί να πλήξει η απόφαση αυτή. Παραμένει επίσης άγνωστο αν και ποια προγράμματα ενδέχεται να κοπούν, με δεδομένο πως ο προϋπολογισμός του ομοσπονδιακού κράτους των ΗΠΑ πρέπει να εγκρίνεται από το Κογκρέσο.
Το εκτελεστικό διάταγμα θυμίζει την προσέγγιση Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία (2017-2021), όταν επιδίωξε τη μείωση σχεδόν κατά το ένα τρίτο των προϋπολογισμών της αμερικανικής διπλωματίας και της διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας, ιδίως της χρηματοδότησης σε υπηρεσίες του ΟΗΕ και ειρηνευτικές αποστολές. Ωστόσο τα σχέδιά του είχαν συναντήσει τότε αντίσταση στο Κογκρέσο.
Στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2018, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε διαμαρτυρηθεί πως η χώρα του είναι αυτή που δίνει την περισσότερη αναπτυξιακή βοήθεια από κάθε άλλη, μολαταύτα «ελάχιστοι προσφέρουν οτιδήποτε σε εμάς». Πρόσθεσε τότε πως είχε σκοπό στο εξής να δίνεται βοήθεια μόνο σε όσους «μας σέβονται» και «ειλικρινά, είναι φίλοι μας».
Σε δηλώσεις του, προέβλεψε εξάλλου την Δευτέρα ότι η Δανία θα καταλήξει να υποχωρήσει στην υπόθεση της Γροιλανδίας. «Η Γροιλανδία είναι θαυμάσιο μέρος, το χρειαζόμαστε για τη διεθνή ασφάλεια. Είμαι σίγουρος ότι η Δανία θα ενστερνιστεί την ιδέα» να την εκχωρήσει στις ΗΠΑ, είπε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους, σημειώνοντας πως η περιοχή αυτή «κοστίζει ακριβά» στην Κοπεγχάγη.
Τηλεργασία τέλος
Με άλλο εκτελεστικό διάταγμα, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ τερμάτισε την τηλεργασία των υπαλλήλων του ομοσπονδιακού κράτους.
Το διάταγμα «επιβάλλει στους ομοσπονδιακούς δημόσιους λειτουργούς να επιστρέψουν στη δουλειά για πλήρη απασχόληση με άμεση ισχύ», ανέφερε αξιωματούχος, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ επεδείκνυε το έγγραφο που υπέγραψε.
«Οι επικεφαλής όλων των υπουργείων και υπηρεσιών (...) θα λάβουν, το συντομότερο δυνατόν, όλα τα απαραίτητα μέτρα για να τερματιστούν οι διατάξεις που διέπουν την τηλεργασία και θα απαιτήσουν από τους υπαλλήλους να επιστρέψουν στις θέσεις που τους έχουν ανατεθεί για εργασία πλήρους απασχόλησης», ανέφερε ο Λευκός Οίκος σε λακωνική ανακοίνωσή του.
Μπορούν να κάνουν «εξαιρέσεις» αν θεωρούν πως είναι «αναγκαίες», πάντως το εκτελεστικό διάταγμα τίθεται σε εφαρμογή άμεσα «σύμφωνα με το εφαρμοστέο δίκαιο», κατά το κείμενο.
Ο πολυδισεκατομμυριούχος Ίλον Μασκ, στον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εμπιστευτεί ρόλο συμβούλου «κυβερνητικής αποτελεσματικότητας» της υπό σχηματισμό κυβέρνησής του, κρίνει πως η κατάργηση της τηλεργασίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα «ευπρόσδεκτο κύμα εθελουσίας εξόδου» στις τάξεις της ομοσπονδιακής δημόσιας διοίκησης, την οποία θεωρεί υπερβολικά αργοκίνητη και δαπανηρή.
Η Κούβα ξανά στη μαύρη λίστα
Εξάλλου, ο Τραμπ ακύρωσε την απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν να αφαιρεθεί η Κούβα από τη μαύρη λίστα των κρατών που η Ουάσιγκτον θεωρεί ότι υποστηρίζουν την «τρομοκρατία», που ανακοινώθηκε μερικές ημέρες νωρίτερα, στο πλαίσιο συμφωνίας Ουάσιγκτον-Αβάνας που προέβλεπε την αποφυλάκιση πολιτικών κρατουμένων.
Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος υπέγραψε εκτελεστικό προεδρικό διάταγμα προς αυτό αμέσως μετά την ορκωμοσία του. Ο πρόεδρος της Κούβας Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ αντέδρασε με οργή στην ανακοίνωση αυτή, κάνοντας λόγο μέσω X για πράξη «αλαζονείας και περιφρόνησης της αλήθειας».
Ο Ντίας-Κανέλ θύμισε πως κατά την πρώτη θητεία του (2017-2021) ο Τραμπ επέβαλε ακόμη αυστηρότερο αποκλεισμό στο νησί της Καραϊβικής, που προκάλεσε ελλείψεις αγαθών στην Κούβα κι αύξησε τον αριθμό των Κουβανών που μεταναστεύουν στις ΗΠΑ. Συμπλήρωσε πως η απόφαση Τραμπ δεν τον εκπλήσσει, κρίνοντας πως εννοεί να συνεχίσει τον «απάνθρωπο οικονομικό πόλεμο» εναντίον της χώρας του.