Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ενεργειακή ασφάλεια και η προσιτότητα έγιναν καυτά θέματα στην Ευρώπη. Το Euronews αποκαλύπτει τους καθαρούς εισαγωγείς και εξαγωγείς της ηπείρου
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Καθώς αυξάνονται οι γεωπολιτικές εντάσεις και η κλιματική κρίση γίνεται όλο και πιο πιεστική, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να βελτιώσει τους ενεργειακούς δεσμούς μεταξύ των κρατών - μελών.
Δρώντας συνολικά, αντί για αποσπασματικά, η ΕΕ θα μπορέσει να "ενισχύσει την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και να ενσωματώσει περισσότερες ανανεώσιμες πηγές στις ενεργειακές αγορές", δήλωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), οι εισαγωγές και οι εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών μελών του ΟΟΣΑ έχουν αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Αλλά ποιες χώρες έχουν τα υψηλότερα καθαρά ποσοστά εισαγωγών — δηλαδή αγοράζουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι πωλούν; Και ποιες χώρες είναι καθαροί εξαγωγείς, πουλώντας περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι αγοράζουν;
Μεταξύ 35 ευρωπαϊκών χωρών το 2024, 13 ήταν καθαροί εξαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ 21 ήταν καθαροί εισαγωγείς, σύμφωνα με τη Eurostat. Μόνο μία χώρα, η Κύπρος, δεν ανέφερε εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας.
Εξάρτηση από τις εισαγωγές
Ο κύριος τρόπος για να δούμε πόσο εξαρτάται μια χώρα από τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας είναι να κοιτάξουμε τις καθαρές εισαγωγές ως ποσοστό της συνολικής χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας. Αν αυτό το ποσοστό είναι θετικό, σημαίνει ότι μια χώρα εισάγει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι εξάγει, ενώ ένα αρνητικό ποσοστό δείχνει ότι η χώρα εξάγει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι εισάγει.
Μεταξύ των 35 χωρών το 2024, οι "καθαρές εισαγωγές ως ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας διαθέσιμης για τελική κατανάλωση" ανήλθαν κατά μέσο όρο στο -0,5% στην ΕΕ. Κατά μέσο όρο, οι χώρες της ΕΕ εξάγουν περισσότερη ενέργεια από ό,τι εισάγουν.
Οι υψηλότερες καθαρές εξαγωγές στη Σουηδία και τη Γαλλία
Σε αρκετές χώρες, οι καθαρές εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας υπερβαίνουν τις εισαγωγές. Η Σουηδία κατέχει την ισχυρότερη θέση με -27%, ακολουθούμενη στενά από τη Γαλλία με -22%.
Η Σλοβενία (-19%), η Νορβηγία (-14%), η Σλοβακία (-13%), η Τσεχία (-12%) και η Αυστρία (-10%) είναι επίσης ισχυροί εξαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας.
Μεταξύ των τεσσάρων μεγαλύτερων οικονομιών της ΕΕ, η Γαλλία (-22%) και η Ισπανία (-4%) είναι καθαροί εξαγωγείς, ενώ η Γερμανία (6%) και η Ιταλία (18%) είναι καθαροί εισαγωγείς.
Ο Jacques Percebois, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ, παρατήρησε ότι οι καθαρές εξαγωγικές χώρες είναι αυτές με σημαντική υδροηλεκτρική παραγωγή, όπως η Σουηδία και η Νορβηγία, ή ένα μεγάλο πυρηνικό στόλο, όπως στη Γαλλία και τη Σουηδία.
Οι καθαρές εισαγωγικές χώρες είναι αυτές με υψηλό ποσοστό διαλείπων ανανεώσιμων πηγών, καθώς εισάγουν πολύ όταν δεν υπάρχει άνεμος ή ηλιοφάνεια.
Ετήσιες διακυμάνσεις μπορεί να συμβούν
Τα στοιχεία μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από έτος σε έτος, όπως φαίνεται από τη σύγκριση των δεδομένων του 2024 και του 2023.
Για παράδειγμα, ενώ η Ελλάδα ήταν καθαρός εισαγωγέας με ποσοστό 10% το 2023, έγινε καθαρός εξαγωγέας το 2024 με συνολικό ποσοστό -0,6%. Ομοίως, το καθαρό ποσοστό εισαγωγών της Κροατίας αυξήθηκε απότομα από 10% σε 26% την ίδια περίοδο.
Οι ειδικοί αναφέρονται επίσης στο ενεργειακό μίγμα και τα πρότυπα χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας για αυτές τις διακυμάνσεις.
Ο John Springford, συνεργάτης στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης (CER), δήλωσε ότι οι χώρες που βασίζονται στο φυσικό αέριο για τον καθορισμό της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας τείνουν να εισάγουν περισσότερη ενέργεια.
“Οι χώρες στις οποίες το φυσικό αέριο είναι συχνότερα ο οριακός παραγωγός θα είναι μεγαλύτεροι καθαροί εισαγωγείς. Καθώς η τιμή του φυσικού αερίου είναι υψηλότερη και το χρησιμοποιούν πιο συχνά, αυτές οι χώρες θα διαπιστώσουν ότι εισάγουν περισσότερη ενέργεια από φθηνότερα εργοστάσια στο εξωτερικό,” είπε.
Η Rina Bohle Zeller, υπεύθυνη προγράμματος για την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ στην Agora Energiewende, σημείωσε ότι η Γερμανία ήταν καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας για δύο δεκαετίες πριν γίνει καθαρός εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας το 2023. Αυτό συνεχίστηκε και το 2024.
Οι λόγοι πίσω από αυτήν τη μεταβολή περιλαμβάνουν "υψηλότερες τιμές άνθρακα, που έκαναν τον γερμανικό άνθρακα λιγότερο ανταγωνιστικό στην ευρωπαϊκή αγορά" και "την απόσυρση τριών πυρηνικών αντιδραστήρων", είπε η Zeller.
Πρόσθεσε ότι η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις γειτονικές χώρες αύξησε επίσης την προσφορά χαμηλού κόστους.
Καθαρός όγκος: Η Ιταλία ο μεγαλύτερος εισαγωγέας
Εξετάζοντας τον καθαρό όγκο του εμπορίου ηλεκτρικής ενέργειας, δύο μεγάλες οικονομίες βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές. Η Ιταλία είναι ο μεγαλύτερος καθαρός εισαγωγέας, με 51.000 GWh, ακολουθούμενη από τη Γερμανία με 26.269 GWh.
Αντίθετα, η Γαλλία είναι ο μεγαλύτερος καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας σε απόλυτες τιμές, με 89.851 GWh, ακολουθούμενη από τη Σουηδία με 33.435 GWh.
“Η Γαλλία έγινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο το 2024 με καθαρές εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας που ανήλθαν σε ρεκόρ 90 TWh, που αντιστοιχεί σε περισσότερο από την ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του Βελγίου,” είπε η Zeller.
Αυτό προκλήθηκε κυρίως από την ανάκαμψη της πυρηνικής παραγωγής και την αύξηση κατά 10% της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Όταν ο ήλιος της Γερμανίας δύει, ο άνεμος της Δανίας ανεβαίνει
“Το διασυνοριακό εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης. Αυτές οι ανταλλαγές κάνουν την ηλεκτρική ενέργεια φθηνότερη για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τη βιομηχανία, ενώ παράλληλα είναι ο πιο οικονομικός τρόπος για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού,” είπε η Zeller.
Επίσης, διευκολύνει την ενσωμάτωση των μεταβλητών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας — των οποίων η παραγωγή κυμαίνεται ανάλογα με τον καιρό — μειώνοντας έτσι τις εκπομπές του τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, πρόσθεσε.
“Για παράδειγμα, η παραγωγή αιολικής ενέργειας στη Δανία μπορεί να αυξηθεί όταν η ηλιακή παραγωγή της Γερμανίας μειώνεται το βράδυ,” πρόσθεσε.