Η τεχνητή νοημοσύνη κατακτά το Πεδίον του Άρεως

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

25 έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών μας προσκαλούν να εξερευνήσουμε στο Πεδίον του Άρεως, τι σημαίνει τεχνητή νοημοσύνη στην εποχή μας, πού την συναντάμε, ποια είναι η σχέση της με τη δημοκρατία, την πολιτική, το φυσικό περιβάλλον και την καθημερινότητά μας. Η ομαδική έκθεση «You and AI» δηλαδή «Η τεχνητή νοημοσύνη κι εσύ» διοργανώνεται από την Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και απλώνεται σε όλο το πάρκο.

Η τεχνητή νοημοσύνη στηρίζεται στους αλγόριθμους. Όλα γύρω μας καθορίζονται από αυτούς. Τι ξέρουμε όμως γι’ αυτούς και ποιος τους καθορίζει; «Η έκθεσή μας στοχεύει να δημιουργήσει μια συζήτηση για τα αλγοριθμικά συστήματα, για την τεχνητή νοημοσύνη και τον αντίκτυπό τους στη ζωή μας. Οι αλγόριθμοι είναι ένας αρκετά αφηρημένος όρος. Είναι εντελώς αόρατοι. Τους χρησιμοποιούμε όμως στην καθημερινότητά μας. Ο στόχος αυτής της έκθεσης δεν είναι να προσφέρει μια δυστοπική ή ουτοπική εικόνα των αλγοριθμικών συστημάτων και της τεχνητής νοημοσύνης. Αντίθετα πρόθεσή της είναι να μας κάνει να αντιληφθούμε πόσο έχουν εισβάλλει στην ιδιωτική και δημόσια ζωή μας. Για παράδειγμα έχουμε τα συστήματα αναγνώρισης προσώπου, έχουμε συστήματα που παίρνουν αποφάσεις για θέσεις εργασίας, δίνουν συμβουλές για ασφάλειες υγείας, μέχρι και πιο ακραίες περιπτώσεις. Αυτά τα συστήματα μας επηρεάζουν όλους, αλλά ταυτόχρονα μας επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο. Υπάρχουν κοινότητες που αποκλείονται ή που συμπεριλαμβάνονται από τους αλγόριθμους σε συγκεκριμένες περιπτώσεις» αναφέρει η επιμελήτρια της έκθεσης Ειρήνη Μιρένα Παπαδημητρίου.

Η διευθύντρια πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου επισημαίνει: «Είμαστε εδώ για να δούμε πώς τελικά έχουμε εντάξει τους αλγορίθμους στη ζωή μας, πώς τελικά οι αλγόριθμοι κάποιες φορές, πολλές δυστυχώς, αποφασίζουν για μας. Έρχονται και εισβάλλουν στην ελευθερία μας. Έρχονται και βάζουν τη δημοκρατία μας σε διάφορα ερωτήματα. Από την άλλη πλευρά, καταγράφουν την ομορφιά του σύμπαντος και γίνονται εργαλείο και στα δικά μας χέρια, για να διεκδικήσουμε τη δημοκρατία, για να διεκδικήσουμε την ελευθερία μας. Αυτό που λέμε λοιπόν είναι ότι βρισκόμαστε στο Πεδίον του Άρεως και όχι σε οποιοδήποτε πάρκο. Βρισκόμαστε σε ένα Μητροπολιτικό Πάρκο στο κέντρο της Αθήνας που ελκύει ανθρώπους από όλο τον κόσμο, για να δούμε, μέσα από μαγικά έργα, εικόνες που με έναν όμορφο τρόπο μιλούν για επικίνδυνα πράγματα. Ο αλγόριθμος είναι λοιπόν εδώ και είμαστε κι εμείς εδώ για να τον νικήσουμε».

Η έκθεση είναι δομημένη με τρόπο που ο επισκέπτης να συναντά τα έργα μέσα από μια διαδικασία επιμελητικά σκηνοθετημένης «τυχαίας συνάντησης», καθώς τα εκθέματα, κυρίως υπερμεγέθεις οθόνες μεγάλης ανάλυσης, 3D γλυπτά και εγκαταστάσεις, ξεπροβάλλουν μέσα από τη βλάστηση του Πεδίου, συνοδευόμενα από ένα ηχοτοπίο που ενεργοποιείται όταν ο θεατής/ακροατής πλησιάσει σε συγκεκριμένα σημεία. Το φυσικό και το τεχνητό, το οικείο και το ανοίκειο, το ψηφιακό και το υλικό, το τυχαίο και το προσχεδιασμένο έρχονται σε έναν διάλογο που εκφράζει ακριβώς την εμπειρία που η τεχνητή νοημοσύνη έχει φέρει στη ζωή μας.

Τα έργα εστιάζουν σε τρεις θεματικές που αντιστοιχούν στις τρεις διαδρομές της έκθεσης: η τεχνητή νοημοσύνη και η σχέση της με την πολιτική, τη δημοκρατία και τον δημόσιο χώρο, ο τρόπος που βλέπουμε την τεχνητή νοημοσύνη και ο τρόπος που μας βλέπει αυτή και τέλος η τεχνητή νοημοσύνη ως μέρος ή υποκατάστατο του φυσικού μας περιβάλλοντος.

Στην πρώτη θεματική, για την τεχνητή νοημοσύνη, τον πολιτικό χώρο, τη συμμετοχή και τη δημοκρατία, αφήνουμε τη τεχνητή νοημοσύνη να μας μεταφέρει σε ένα δαιδαλώδες, ονειρικό ταξίδι, στο “The Wandering Mind: You Start to Wonder Whether It’s a Dream” των slow immediate· βλέπουμε τι συμβαίνει όταν η μηχανή μάς κρίνει ως μελλοντικούς εγκληματίες, στο “The Normalizing Machine” των Mushon Zer-Aviv, Dan Stavy και Eran Weissenstern· διεκδικούμε τα εργασιακά μας δικαιώματα απέναντι στη μασκότ της Amazon, στο “ABRA” της Hiba Ali·

ανακαλύπτουμε τι αποκρύπτεται όταν η τεχνητή νοημοσύνη ξαναγράφει την κοινωνική ιστορία μας, στο “Insulae [of the Island]” της Nye Thompson· ακούμε κορυφαίες φωνές της γυναικείας ενδυνάμωσης να μιλούν για ζητήματα φυλής, φύλου και τεχνολογίας, στο “Voicing Erasure” των Algorithmic Justice League· αναρωτιόμαστε αν οι αλγόριθμοι διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις μας, στο “Epigraph For Non-Physical Entities’ Spirits That Exist Outside Material Cultures” της Κατερίνας Κανά· ρίχνουμε μια κλεφτή ματιά στην πανταχού παρούσα τεχνολογία της παρακολούθησης, αλλά και τον ανοιχτών δεδομένων στον αστικό χώρο, στο “Every Thing Every Time” της Naho Matsuda· περπατάμε πάνω σε έναν αλγόριθμο που μας ποινικοποιεί άδικα, στο “Before The Bullet Hits The Body” του Bill Balaskas και της Stop LAPD Spying Coalition· φανταζόμαστε πιο ηθικές και πιο δίκαιες πρακτικές χρήσης των δεδομένων, στο “The Data Feminism Infographic” των Catherine D’Ignazio, Lauren F. Klein και Marcia Diaz Agudelo.

Στη δεύτερη θεματική, για το πώς βλέπουμε και μας βλέπουν μέσα από αλγόριθμους, αντικρίζουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια της μηχανής, στο “Learning to See” του Memo Akten· αφήνουμε τους αλγόριθμους να φανταστούν και να ξαναδημιουργήσουν τη ζωφόρο του Παρθενώνα, με το “Content Aware Studies” του Egor Kraft· χανόμαστε σε ένα πνευματικό ταξίδι μέσα από εικόνες και ήχους, στο “Deep Meditations: A Brief History of Everything in 60 Minutes” του Memo Akten· οραματιζόμαστε queer πρόσωπα πέρα από τους κανόνες για το τι είναι αρσενικό και τι θηλυκό που ενσωματώνουν τα συστήματα αναγνώρισης προσώπων, στο “Zizi - Queering the Dataset” του Jake Elwes· εφευρίσκουμε εναλλακτικούς τρόπους να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, με το “#Whenwordsfail” της Stephanie Dinkins· απολαμβάνουμε τη φανταστική συνάντηση ενός αστρονόμου και ενός νευρωνικού δικτύου, με το “Counting Craters on the Moon” της Κυριακής Γονή.

Στην τρίτη θεματική, για την τεχνητή και φυσική νοημοσύνη, προσπαθούμε να χτίσουμε μια καλύτερη ισορροπία με τη φύση. Ενθουσιαζόμαστε με έναν εκλιπόντα λευκό ρινόκερο του Βορρά που εμφανίζεται ψηφιακά στο πάρκο, στο “The Substitute” της Alexandra Daisy Ginsberg· θαυμάζουμε φανταστικά υδρόβια πλάσματα που μοιάζουν σαν φυσικά, στο “Encounters with Aquatic Chimeras” των Entangled Others (Sofia Crespo & Feileacan McCormick)· ακούμε τη γλώσσα πτηνών που δεν υπάρχουν, στο “Bird Language” της Helena Nikonole, και τα βλέπουμε σε νέες περιπέτειες, στο “Cusp” του Jake Elwes· αναρωτιόμαστε πώς η τεχνητή νοημοσύνη μάς βοηθά να μιλήσουμε στη φύση, στο “nimiia cétiï” της Jenna Sutela· εξερευνούμε μη ανθρώπινους τρόπους κατανόησης του χρόνου, στο “Circadian Bloom” της Anna Ridler· γνωρίζουμε έναν «περιβαλλοντικό μάνατζερ» τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να γίνει απάνθρωπος, αλλά μπορεί να σώσει και τον πλανήτη, στο “Excerpts From Asunder” των Tega Brain, Julian Oliver και Bengt Sjölén.

Γιατί όμως επελέγη ο συγκεκριμένος χώρος για την έκθεση; «Είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε αυτή τη συζήτηση σε έναν δημόσιο χώρο. Ιδιαίτερα σε ένα τόσο πολυπολιτισμικό μέρος στο κέντρο της Αθήνας. Διότι το να κάνουμε τέτοιες εκθέσεις σε ένα μουσείο, ή μια αίθουσα τέχνης, κάτι που είναι σύνηθες να βλέπουμε, δεν σημαίνει ότι αυτές είναι ανοιχτές και προσβάσιμες σε όλους. Είναι ωραίο λοιπόν που έχουμε αυτό τον διάλογο σε ένα μέρος που είναι τόσο διαφορετικό και πληθωρικό. Όλοι μπορούν να έρθουν εδώ και να μάθουν περισσότερα γι’ αυτό το επίκαιρο και ιδιαίτερα σημαντικό θέμα» τονίζει η Ειρήνη Μιρένα Παπαδημητρίου, επιμελήτρια της έκθεσης.

_«Η έκθεση είναι μια από τις πιο περίπλοκες τεχνικά εκθέσεις που έχουν γίνει στη χώρα και ίσως η μεγαλύτερη έκθεση με οθόνες εξωτερικού χώρου στον κόσμο. Περιλαμβάνει περισσότερα από 140 τ.μ. οθονών LED εξωτερικού χώρου, διαδραστικά έργα με διασύνδεση απευθείας με αλγόριθμους που μαζεύουν και επεξεργάζονται δεδομένα από κοινωνικά δίκτυα, ηχητικές εγκαταστάσεις, γλυπτά που έγιναν από 3D printers και τεχνητή νοημοσύνη, ένα διαδικτυακό συνέδριο, ένα διαδικτυακό Summer School, προβολή ντοκιμαντέρ, διαδικτυακά έργα τέχνης, συνεντεύξεις κ.ά. Όταν η τεχνολογία είναι παντού, τότε γίνεται αόρατη. Μια έκθεση για την ΑΙ δεν θα μπορούσε να γίνει σε κλειστό χώρο. Η ψηφιακή τέχνη είναι κατεξοχήν λαϊκή τέχνη. Όταν είδα μια οικογένεια από τη Συρία, μια κοπέλα που έκανε τζόκινγκ και είχε σταματήσει και μια ομάδα από φοιτητές της Καλών Τεχνών να έχουν όλοι σταθεί μπροστά στο ίδιο έργο και να το κοιτάνε, τότε είπα, “ναι, κάτι κάναμε”_», υπογραμμίζει ο Πρόδρομος Τσιαβός, Διευθυντής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση, ο οποίος έχει την εκτελεστική διεύθυνση και είναι επιστημονικός σύμβουλος της έκθεσης.

Η ομαδική έκθεση «You and AI» είναι επισκέψιμη καθημερινά 18.00-23.00. Διαρκεί μέχρι τις 18 Ιουλίου. Είσοδος ελεύθερη

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:

Memo Akten // Algorithmic Justice League // Hiba Ali // Bill Balaskas & Stop LAPD Spying Coalition // Tega Brain, Julian Oliver, Bengt Sjölén // Catherine D’Ignazio, Lauren F. Klein, Marcia Diaz Agudelo // Stephanie Dinkins // Jake Elwes // Entangled Others (Sofia Crespo & Feileacan McCormick) // Alexandra Daisy Ginsberg // Κυριακή Γονή // Εύη Καλογηροπούλου // Κατερίνα Κανά // Egor Kraft // Ilan Manouach // Μανώλης Μανουσάκης & Αφροδίτη Παναγιωτάκου // Naho Matsuda // Helena Nikonole // Anna Ridler // slow immediate (Gershon Dublon & Xin Liu) // Jenna Sutela // Nye Thompson // Mushon Zer-Aviv, Dan Stavy, Eran Weissenstern

Επιμέλεια: Ειρήνη Μιρένα Παπαδημητρίου, FutureEverything

Curatorial Direction: Αφροδίτη Παναγιωτάκου

Εκτελεστική Διεύθυνση, Επιστημονικός Σύμβουλος: Πρόδρομος Τσιαβός

Σχεδιασμός Έκθεσης, Οργάνωση Παραγωγής Έκθεσης: studioentropia architects_ (Γιώτα Πασσιά, Παναγιώτης Ρούπας)

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Πολύδωρος Καρυοφύλλης (Poka-Yio)

Executive Producer: Χρήστος Καρράς

Τεχνική Διεύθυνση: Λευτέρης Καραμπίλας

Συντονισμός Παραγωγής: Ηρακλής Παπαθεοδώρου, Κατερίνα Βάρδα

Εκτέλεση Παραγωγής: Δέσποινα Σιφνιάδου, Γιώργος Στεργίου, Σπυριδούλα Γκεράζη

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Line Production Assistance: Δημήτρης Σκομβούλης

Υποστήριξη Παραγωγής: Chris Wright

Συντονισμός Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων: Ντόρα Βουγιούκα

Υποστήριξη Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων & Παραγωγής: Βέρα Πετμεζά

Research Assistance: Κατερίνα Βάρδα

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Visual Advisor: Μαρίνα Τρουπή

Deputy Technical Director, Touring Technical Manager: Philip Hills

Μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Με την ευγενική υποστήριξη της Περιφέρειας Αττικής

Το φεστιβάλ “You and AI” πραγματοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου European ARTificial Intelligence Lab (Ευρωπαϊκό Εργαστήριο TEXNHτής Νοημοσύνης) και συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.