Καμιά άλλη μορφή μουσικής δεν αποτυπώνει καλύτερα την αζέρικη κουλτούρα από το μουγκάμ, με μια μακραίωνη παράδοση που βασίζεται στα ήθη κι έθιμα και στην προφορική ιστορία. Σήμερα, οργανοποιοί και ταλαντούχοι μουσικοί κρατούν ζωντανή αυτή την παράδοση.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο Αζερμπαϊτζάν είναι συνυφασμένο με τον ήχο του μουγκάμ. Προέρχεται από μια μακραίωνη παράδοση που βασίζεται σε ήθη κι έθιμα και προφορικές ιστορίες και περνά από γενιά σε γενιά, δημιουργώντας αυτόν τον μοναδικό, μελαγχολικό ήχο.
Ο Ναμίκ Ασλάνοφ είναι τραγουδιστής μουγκάμ: «Μελετώ μουσική από πέντε χρονών. Όταν τραγουδώ μουγκάμ, κάθε λέξη βγαίνει μέσα από την καρδιά μου. Το μουγκάμ έχει να κάνει πάντα με τον αυτοσχεδιασμό. Δεν παίζεται διαβάζοντας παρτιτούρες, οπότε οτιδήποτε λες, βγαίνει από μέσα σου».
Το καμάντσα, το γκαβάλ, ένα είδος τυμπάνου και το ταρ, ένα είδος λαούτου με μακρύ βραχίονα, είναι τα τρία βασικά όργανα της μουσικής μουγκάμ. Το σώμα του ταρ έχει φτιαχτεί από ένα ενιαίο κομμάτι ξύλου.
Το όργανο αυτό είναι ένα πραγματικό έργο τέχνης, που συνδέεται στενά με την αζέρικη κουλτούρα. Αποτυπώνεται μάλιστα και σε χαρτονομίσματα. Φτιάχνεται σήμερα με τον ίδιο τρόπο που φτιαχνόταν αιώνες πριν. Ο Ζαχίντ Βαλάντοφ είναι οργανοποιός: _«_Είμαι τρίτη γενιά οργανοποιός. Έμαθα την τέχνη από τον πατέρα μου. Το σκάφος φτιάχνεται από μουριά. Η καλύτερη εποχή για την κοπή του ξύλου είναι ο Ιανουάριος-Φεβρουάριος. Τότε είναι ευκολότερο να δουλευτεί γιατί είναι αρκετά ξερό και δεν σπάει εύκολα. Αυτό το μέρος έχει γίνει με ιστό από την καρδιά βοδιού».
Το 2003, η UNESCO πρόσθεσε τη μουσική μουγκάμ στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι θα συνεχίσει να εμπνέει μουσικούς και ακροατές από όλο τον κόσμο.