Το νέο ντοκιμαντέρ του Σάιμον Λέρενγκ Βίλμοντ εστιάζει σε μια ειδική δομή για παιδιά προβληματικών οικογενειών στην Ανατολική Ουκρανία. Συμμετέχει στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Αποστολή στην Θεσσαλονίκη: Γιώργος Μητρόπουλος
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτο «Σπίτι από θραύσματα», ο Δανός Σάιμον Λέρενγκ Βίλμοντ στρέφει και πάλι τον κινηματογραφικό φακό του στην Ανατολική Ουκρανία και πιο συγκεκριμένα σε μια ειδική δομή που αναλαμβάνει προσωρινά τη φροντίδα παιδιών διαλυμένων οικογενειών με προβλήματα αλκοολισμού, μέχρι να υιοθετηθούν, να πάνε σε κάποιο κρατικό ορφανοτροφείο ή να τα αναλάβει κάποιος συγγενής ή μέλος της οικογένειάς τους.
Ο Δανός σκηνοθέτης που κέρδισε τον Χρυσό Αλέξανδρο το 2018, με το ντοκιμαντέρ «The distant barking of dogs», που έφτασε στην τελική λίστα υποψηφιοτήτων για τα Όσκαρ, επιστρέφει στην Θεσσαλονίκη, συμμετέχοντας και φέτος στο διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα με το καινούργιο του ντοκιμαντέρ που εστιάζει και πάλι στην εμπόλεμη περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας. Τον συναντήσαμε λίγη ώρα πριν την προβολή της ταινίας του στο λιμάνι:
«Η συγκεκριμένη περιοχή της Ουκρανίας, που βρίσκεται κοντά στη γραμμή του πυρός, είναι μια κοινωνία που είναι υπό πίεση από τον πόλεμο που συνεχίζεται, εδώ και επτά χρόνια. Πάνω από επτά χρόνια για να είμαστε ακριβείς. Είναι φυσικό να υπάρχουν μακροχρόνιες, αφανείς συνέπειες σε μια τέτοια περιοχή. Οι πόροι εξαντλούνται, οι άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα, η ανεργία διαρκώς αυξάνεται, ο κόσμος χάνει την ελπίδα του και δεν μπορείς να δραπετεύσεις. Οπότε αρχίζεις και πίνεις και γίνεσαι βίαιος μέσα στην οικογένειά σου. Αυτές είναι οι οικογένειες από τις οποίες προέρχονται τα παιδιά αυτού του ορφανοτροφείου. Για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος, είναι σημαντικό να εμπνεύσουν τα παιδιά, να τα κάνουν να πιστέψουν ότι αυτά θα έχουν μια διαφορετική ζωή. Ότι θα φερθούν διαφορετικά σε σχέση με τους γονείς τους».
Μια μικρή ομάδα κοινωνικών λειτουργών επιδεικνύει τρομερή αποφασιστικότητα, εργαζόμενη ακατάπαυστα σ’ αυτή την ειδική μονάδα. Σκοπός της ομάδας είναι η δημιουργία ενός σχεδόν μαγικού περιβάλλοντος, στο οποίο τα παιδιά θα ζουν με ασφάλεια όσο οι κρατικές και δικαστικές αρχές αποφασίζουν το μέλλον τους και αυτό των οικογενειών τους. Μέσα από την πλοκή, μαθαίνουμε τη ζωή, τις ιστορίες και τη διαφορετική κατάληξη παιδιών του καταφυγίου.
«Για μένα αυτό το μέρος έμοιαζε με ζωντανό οργανισμό, στον οποίο έχουν χαραχτεί οι μνήμες χιλιάδων τραγικών ιστοριών παιδιών που έρχονται και φεύγουν διαρκώς. Με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, αυτή η δομή έχει κτιστεί λοιπόν με όλα αυτά τα πεπρωμένα των παιδιών. Παρόλα αυτά υπάρχουν αρκετές αισιόδοξες ιστορίες. Ένα ποσοστό των παιδιών καταφέρνουν να επιστρέψουν στις οικογένειές τους, γιατί η κατάσταση σ’ αυτές βελτιώνεται. Το πιο σημαντικό στοιχείο για όσα παιδιά δεν καταφέρνουν να επιστρέψουν στους γονείς τους, είναι το προσωπικό σ’ αυτό το προσωρινό ορφανοτροφείο, να τα βοηθήσει να καταλάβουν ότι δεν είναι επικίνδυνο να αποκτήσουν στενές σχέσεις. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: Αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να έχουν στενές σχέσεις, γιατί οι αληθινές και θερμές σχέσεις βοηθούν τους πάντες να ξεπεράσουν τις δύσκολες περιόδους».
Πρόκειται για μια ευαίσθητη καταγραφή αυτού του απομονωμένου μικρόκοσμου με πρωταγωνιστές τα ίδια τα παιδιά, τις σχέσεις μεταξύ τους και την επαφή με την οικογένειά τους. Η κάμερα παρατηρεί τις παιδικές αντιδράσεις, παρακολουθεί τη συμπεριφορά τους, αναδεικνύοντας με τρυφερότητα και αγάπη, τις ιστορίες τους.
Με αφορμή το γύρισμα των δύο ντοκιμαντέρ, ο Δανός σκηνοθέτης έμεινε στην περιοχή σχεδόν επτά χρόνια. Πώς βλέπει την εισβολή των Ρώσων; «Η κατάσταση τώρα στην Ουκρανία είναι φρικτή. Έχουμε την εισβολή σε μια κυρίαρχη χώρα. Δεν καταλαβαίνω τον λόγο που ο Πούτιν κάνει ό,τι κάνει. Είναι τρομακτικό. Η τραγωδία είναι τεράστια. Υπάρχει τόση μεγάλη απώλεια ζωών. Είναι πραγματικά φρικιαστικό. Αυτό που ξέρω εγώ είναι ότι η Ουκρανία έχει υπέροχους ανθρώπους, πραγματικά καταπληκτικούς. Είναι ικανοί να τα βγάλουν πέρα, ακόμη και σε δύσκολες καταστάσεις. Έχουν μάθει να ζουν και να αντιμετωπίζουν αντίξοες συγκυρίες. Ελπίζω λοιπόν να πάρουν πίσω τη χώρα τους το συντομότερο δυνατόν».
Μετά το τέλος των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ, ο κινηματογραφιστής εξασφάλισε ότι δύο ψυχολόγοι επισκέπτονταν τακτικά τη δομή και υποστήριζαν τα παιδιά. Ποια είναι όμως η τύχη τους, μετά την έναρξη του πολέμου; «Ήμασταν σε επαφή με τη δομή, όταν έγινε η εισβολή. Ευτυχώς μας είπαν ότι, την μέρα της εισβολής, έβαλαν σε ένα τρένο τα παιδιά και την Όλγκα της ταινίας. Τους μετέφεραν δυτικά. Είναι ασφαλή. Σχετικά ασφαλή, αν βρίσκεσαι αυτή την περίοδο στην Ουκρανία».
Θα επιστρέψει στη χώρα; «Σίγουρα! Όταν αυτός ο φρικτός πόλεμος τελειώσει, πρέπει να επιστρέψω. Μιλάμε με την Όλγκα και την Μαργκαρίτα, τις δύο γυναίκες που εργάζονται στη δομή. Αποφασίσαμε ότι όταν όλο αυτό τελειώσει, θα γυρίσω πίσω, θα πιούμε πολλή βότκα στο όνομα της φιλίας μας».
Ο Σάιμον Λέρενγκ Βίλμοντ κέρδισε μάλιστα το βραβείο σκηνοθεσίας στο τμήμα World Cinema Documentary στο πρόσφατο φεστιβάλ του Sundance. Στη Θεσσαλονίκη, το «Σπίτι από θραύσματα» κάνει τη διεθνή του πρεμιέρα.