Η Θεατρική Ομάδα «Αθώο Σώμα» παρουσιάζει την «Πλαστελίνη» του Ρώσου συγγραφέα Βασίλι Σίγκαρεφ, σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Σκουρλή για 12 παραστάσεις στο Θέατρο Σφενδόνη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Θεατρική Ομάδα «Αθώο Σώμα» παρουσιάζει την «Πλαστελίνη» του Ρώσου συγγραφέα Βασίλι Σίγκαρεφ, σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Σκουρλή για 12 παραστάσεις στο Θέατρο Σφενδόνη. Αφορά την ιστορία μιας κοινωνίας που όλα έχουν να κάνουν με τη βία, την ιστορία μιας μακρινής δυστοπίας, γραμμένης το 2001, που μοιάζει πολύ πλέον με τα σημερινά δελτία ειδήσεων.
Κεντρικός πρωταγωνιστής του έργου είναι ο Μαξίμ, ένα νεαρό αγόρι που ζει μαζί με την γιαγιά του σε έναν κόσμο γεμάτο απελπισμένους ανθρώπους, ανθρώπους που προσπαθούν να επιβιώσουν και να εξασφαλίσουν την επόμενη μέρα τους, όχι τόσο το φαγητό τους, όσο την βότκα ή την δόση τους. Σε μια εξαθλιωμένη, οικονομικά και ηθικά κοινωνία, όπου η βία και ο κυνισμός ολοένα και μεγαλώνει, ο Μαξίμ θέλει να καταφέρει να βρει ένα διαφορετικό τρόπο επιβίωσης.
Στην πορεία του συναντά ανθρώπους που προσπαθούν να τον εκμηδενίσουν ή να τον κάνουν όμοιο τους, στερώντας του το δικαίωμα της άλλης επιλογής για τη ζωή. Επιλέγει τον έρωτα και τον ηρωισμό, τα δύο κατεξοχήν εφηβικά όπλα για να πολεμήσει. Στο τέλος, θα αντικρύσει πρόσωπο με πρόσωπο την αλήθεια.
Μιλήσαμε με την Κατερίνα Σκουρλή, που έχει μια μεγάλη διαδρομή στο εφηβικό θέατρο, για την παράσταση που ανεβάζει στο θέατρο Σφενδόνη.
-Για ποιο λόγο επιλέξατε το έργο του Βασίλι Σίγκαρεφ;
Με συγκινούν οι ιστορίες νέων ανθρώπων. Με συγκινεί η απελπισία των γυναικών του έργου. Η βία της ιστορίας έχει κάτι να μας πει για τη βία στην Ελλάδα σήμερα, μέσα στην οποία ζούμε, αναπνέουμε και υπάρχουμε, δυστυχώς τις περισσότερες φορές ως αμέτοχοι θεατές.
-Ποια είναι η ομοιότητα της ρωσικής πόλης όπου ζει ο κεντρικός χαρακτήρας στις αρχές του 21ου αιώνα με τη σύγχρονη κατάσταση των δυτικών μητροπόλεων;
Οι ομοιότητες έχουν να κάνουν με την οικονομική ανέχεια και τη χαοτική απόσταση μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Πριν κάποια χρόνια, για παράδειγμα το 2001 που γράφτηκε το έργο, θα θεωρούνταν δυστοπικό στην Ελλάδα. Ωστόσο οι ομοιότητες με τη δική μας κοινωνία είναι πολλές. Θα τόνιζα όμως μια μεγάλη διαφορά. Στην Ελλάδα, η οικογένεια ως θεσμός αντιμετωπίζεται ως κάτι ιερό. Ο Μαξίμ ζει σε μια Ρωσία, όπου οι διαλυμένες οικογένειες ήταν αμέτρητες. Το σύνηθες μοτίβο, ένα πατέρας εγκαταλείπει την οικογένεια με τη γέννηση -ή και πριν από αυτή- του παιδιού και λίγα χρόνια μετά, συνήθως σε μια τρυφερή για το παιδί ηλικία, ακολουθεί και η μάνα. Και τα παιδιά μεγαλώνανε με τις γιαγιάδες. Έστω και αν έχουμε κάποια τέτοια παραδείγματα και στην Ελλάδα, απέχουμε ακόμα από αυτό. Δεν ξέρω μέχρι πότε βέβαια.
-Ποιες είναι οι ομοιότητες του Μαξίμ με τους σημερινούς εφήβους;
Για να συγκρίνουμε τον Μαξίμ με τους σημερινούς εφήβους θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και τον κοινωνικό περίγυρο. Σίγουρα υπάρχουν παιδιά σαν τον Μαξίμ γύρω μας. Σίγουρα επίσης, ως κοινωνία, τα έχουμε κατατάξει κάπου με όχι και πολύ ευχάριστους χαρακτηρισμούς, προφανώς από την αδυναμία μας να κατανοήσουμε τι αισθάνονται και το πλαίσιο μέσα στο οποίο προσπαθούν να επιβιώσουν. Θα έλεγα ότι ο άλλος έφηβος χαρακτήρας της ιστορίας, ο φίλος του Μαξίμ, ο Λιόχα, είναι πολύ πιο αναγνωρίσιμος. Αυτό είναι πολύ στενάχωρο για μένα. Παρόλα αυτά, ο Μαξίμ ονειρεύεται να ζήσει με ένα διαφορετικό τρόπο από αυτόν που η κοινωνία του επιβάλλει.
Νομίζω πως και οι έφηβοι σήμερα προσπαθούν να κάνουν το ίδιο. Δουλεύοντας μαζί τους, αυτό που παρατηρώ είναι ότι μοιράζονται πάντα τα όνειρά τους και την αγωνία του αν θα πραγματοποιηθούν. Ένα από αυτά είναι να υπάρξει μια διαφορετική κοινωνία από αυτή που μεγαλώνουν. Δεν σας κρύβω ότι με συγκινεί και με γεμίζει ελπίδα η πίστη τους ότι μπορούν και θα αλλάξουν τον κόσμο, ότι θα φτιάξουν ένα κόσμο, όπου ο ένας θα σέβεται τον άλλον, έναν κόσμο χωρίς βία, έναν κόσμο με ίσα δικαιώματα.
-Θεωρείτε ουτοπικές ή ιδεαλιστικές τις επιλογές που κάνει ο Μαξίμ στην αφιλόξενη κοινωνία που ζει;
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ουτοπικές τις επιλογές του Μαξίμ, σαν αποτέλεσμα. Αυτό ίσως τον κάνει ακόμα πιο συμπαθή στα μάτια μας. Ο Μαξίμ προσπαθεί και παλεύει, χωρίς να έχει στο μυαλό του την λέξη ουτοπία. Ο Μαξίμ προσπαθεί και παλεύει για ένα καλύτερο αύριο που δυστυχώς στα δικά μας μάτια μπορεί και να μοιάζει ουτοπικό. Οι ιδεαλιστικές του επιλογές φτάνουν μέχρι ένα σημείο, σαν να βάζει ένα όριο ο ίδιος. Αυτό το όριο χάνεται με το θάνατο της γιαγιάς του. Η ουτοπική-ιδεαλιστική του πράξη στο τέλος του έργου έχει κι αυτή ένα όριο. Εκεί που ξυπνάει το παιδί μέσα του, το παιδί που θέλει να ζήσει και να συνεχίσει να παλεύει, το παιδί που δεν θέλει να χάσει την ανάσα του και την ελπίδα του.
-Μοιάζουν οι σημερινοί έφηβοι με «πλαστελίνη» ή έχουν γίνει κάτι σκληρό και άτεγκτο που δεν μπορεί να αλλάξει καθόλου «μορφή» και «περιεχόμενο»;
Αυτό είναι διαχρονικό. Τα παιδιά είναι πάντα πλαστελίνη. Και πλάθονται μεγαλώνοντας, επηρεασμένα από το μέσα και το έξω τους. Η πλαστελίνη κάποια στιγμή, νομοτελειακά, θα σκληρύνει. Ο έφηβος, σε όποιες συνθήκες και αν ζει, θα αλλάξει, θα απορρίψει για παράδειγμα τους γονείς του και τους δασκάλους του. Η αλλαγή είναι μέρος μιας φυσιολογικής εξέλιξης. Είναι ένα μεταβατικό στάδιο. Είναι το στάδιο κατά τη διάρκεια του οποίου πρέπει εμείς να δείχνουμε υπομονή και κατανόηση. Τα πράγματα ζορίζουν, όταν αυτή η «σκλήρυνση» έρχεται βίαια, προκαλούμενη από εξωτερικούς παράγοντες. Εκεί ανησυχεί κανείς και για το περιεχόμενο και για τη μορφή.
-Πόσο εύκολο είναι να εισέλθουμε στον κόσμο τους, να τους κατανοήσουμε;
Το πρώτο ζητούμενο είναι η υπομονή και η ενσυναίσθηση. Εξάλλου, όλοι περάσαμε από αυτό το στάδιο. Και όλοι θα περάσουν. Οι έφηβοι θέλουν σεβασμό και ανοιχτά αυτιά από εμάς: αυτό είναι το δεύτερο ζητούμενο. Να ακούμε τους εφήβους και να τους δίνουμε χρόνο. Αυτό που πρέπει να κάνουμε στο κάτω κάτω με όλους τους συνανθρώπους μας. Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τα όρια που μας βάζουν. Δεν μπορούμε να μπαίνουμε στον κόσμο τους όπως και όποτε θέλουμε, γιατί όπως βάζουν όρια οι ενήλικες, βάζουν και οι έφηβοι.
-Τι σας συγκινεί περισσότερο στην επαφή και στη συνεργασία μαζί τους;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ αλήθεια τους, η φαντασία τους, η ζωντάνια τους, η δίψα τους για ζωή, η ανάγκη τους να μιλήσουν και να ακουστούν, να μην αντιμετωπίζονται απλώς ως παιδιά. Σε όλη αυτή την κοινή πορεία μαζί τους με έμαθαν να ακούω και να αφουγκράζομαι καλύτερα τι συμβαίνει γύρω μου. Μου έμαθαν επίσης πως η δύναμη μιας ιστορίας βρίσκεται στην αλήθεια της ομάδας που την διηγείται.
-Πόσο επηρέασε η εμπειρία και η πολυετής δουλειά σας με εφήβους τον τρόπο προσέγγισης της Πλαστελίνης;
Αυτός ήταν ο βασικός λόγος που επέλεξα το συγκεκριμένο έργο. Τίποτα δεν μπορεί να με συγκινήσει περισσότερο από τις ιστορίες των νέων ανθρώπων. Και σίγουρα επειδή η μέθοδος μου στηρίζεται στο σώμα και το σώμα των εφήβων έχει πολύ λιγότερες αγκυλώσεις και φοβίες από τα δικά μας σώματα, έμαθα από την δουλειά μαζί τους ότι πρέπει πάντα να ξεκινάω από αυτό. Το πρώτο βήμα για μένα είναι να φτιάξω μια ομάδα με κοινό σωματικό κώδικα, μια ομάδα που να μπορεί να διηγηθεί την ιστορία με την ίδια σωματική γλώσσα. Στην προσπάθεια για τη δημιουργία μιας ομάδας, ανακαλύπτω κάθε φορά το μεγαλείο της απλότητας και της αλήθειας πάνω στη σκηνή. Πιστεύω πως αυτό το οφείλω σε όλους τους έφηβους που συνάντησα και με τους οποίους δούλεψα όλα αυτά τα χρόνια. Αυτοί μου έδειξαν αυτό τον τρόπο και τους ευγνωμονώ.
-Το εφηβικό θέατρο έχει παρουσία εδώ και αρκετά χρόνια στη θεατρική μας πραγματικότητα. Ποια είναι η εικόνα που έχετε εσείς εκ των ένδον για το συγκεκριμένο είδος; Ποια είναι τα βασικά προβλήματα και τι χρειάζεται να γίνει για να αναπτυχθεί περισσότερο;
Το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι το εφηβικό θέατρο αναγνώστηκε και αντιμετωπίστηκε από την θεατρική παραγωγή με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζεται το παιδικό θέατρο στην Ελλάδα. Δηλαδή να κάνουμε μια παράσταση για εφήβους, να έρθουν σχολεία να τη δουν, να κόψουμε εισιτήρια. Μα δεν γίνεται να «σύρεις» τον έφηβο να δει μια παράσταση. Ευτυχώς και στο παιδικό θέατρο, όλοι αρχίζουν σιγά σιγά να συνειδητοποιούν ότι οι «αρπαχτές» και τα ανεβάσματα που υποτιμούν τη νοημοσύνη των παιδιών μένουν πίσω και ξεχωρίζουν δουλειές, όπου υπάρχει προεργασία και σεβασμός για αυτό που θα παρουσιάσουν. Φοβάμαι ότι τα πράγματα είναι δύσκολα με το εφηβικό θέατρο, που έχασε το στοίχημα των εισιτηρίων πολύ γρήγορα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚαταρχάς δεν ξέρω καν αν καταλαβαίνουμε τι είναι το εφηβικό θέατρο, ποια είναι η διαφορά του, δηλαδή με τις υπόλοιπες παραστάσεις. Μα απλά οι βασικοί ήρωες σε αυτό είναι έφηβοι. Τίποτα άλλο. Δηλαδή, το «Ρωμαίος και Ιουλιέττα» δεν είναι μια εφηβική παράσταση; Ασχολήθηκε κανείς με το αν το «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα» είναι εφηβική παράσταση; Έτσι όπως τα κάναμε, μπορούμε να προχωρήσουμε μόνο αν βγάλουμε την ταμπέλα «εφηβικό». Πρέπει να σκεφτούμε επίσης πολύ σοβαρά, γιατί πολλές φορές κοινό και κριτική χαρακτηρίζουμε μια παράσταση που δεν μας άρεσε ως «παιδική» και πλέον και «εφηβική».
-Λείπει στην Ελλάδα η εφηβική θεατρική γραφή;
Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα. Δεν υπάρχει εφηβική θεατρική γραφή στην Ελλάδα, που να γίνεται με συστηματικό τρόπο. Δυστυχώς το σταμάτημα του Φεστιβάλ Εφηβικού Θεάτρου στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση ήταν άλλη μία, μεγάλη χαμένη ευκαιρία. Ένα από τα πρώτα πράγματα που είχαμε στο μυαλό μας με το φεστιβάλ ήταν ακριβώς αυτό. Να δημιουργηθεί μια «βιβλιοθήκη» εφηβικών έργων. Για αυτό προσκαλούσαμε θεατρικούς συγγραφείς στη διοργάνωση, να γράψουν μαζί με τα παιδιά, να ανταλλάξουν ιδέες, να μπουν στον κόσμο τους, να τα καταλάβουν και να καταγράψουν τις ιστορίες τους. Μόνο ο Βαγγέλης Κυριακού, ο οποίος μαζί με την Σοφία Βγενοπούλου και μένα επιμελούμασταν το Φεστιβάλ, έχει γράψει πάνω από 25 έργα με εφήβους. Έγραψαν για το φεστιβάλ η Γεωργία Μαυραγάνη, ο Λένος Χρηστίδης, ο Χρήστος Χωμενίδης, η Γλυκερία Μπασδέκη, ο Σάκης Σερέφας, η Άρτεμις Μάνου και άλλοι πολλοί, σημαντικοί συγγραφείς. Και όλο αυτό χάθηκε. Ευτυχώς υπάρχει ακόμη το Μικρό Εθνικό και η Σοφία Βγενοπούλου, που δουλεύει με σχολεία όλης της χώρας και κρατάει ζωντανή την ελπίδα, ώστε να μη γυρίσουμε στην εποχή που τα σχολεία και οι έφηβοι παρουσίαζαν στο τέλος της χρονιάς ελληνικές ταινίες του ’60 και τραγωδίες. Δηλαδή είναι τρελό, οι έφηβοι που βράζουν και έχουν τόσα πράγματα να μας πουν, να παίζουν Οιδίποδα και Φον Δημητράκη.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ-ΚΙΝΗΣΗ: Κατερίνα Σκουρλή
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Γιώργος Κουτλής
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: Βαγγέλης Κυριακού
ΣΚΗΝΙΚΑ-ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Τίνα Τζόκα
ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΥΣΙΚΗ-ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Σπύρος Λιβάνης
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΦΩΤΙΣΜΩΝ: Δημήτρης Κασιμάτης- Σοφία Αδαμοπούλου
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΙΝΗΣΗΣ: Μαρίνα Τσαπέκου
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: Τζένη Φέζο
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΚΗΝΙΚΟΥ: Art Wood Creations ΜΟΝ. Ι.Κ.Ε.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Κarol Jarek
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Ευαγγελία Σκρομπόλα
ΠΑΙΖΟΥΝ: Δημήτρης Αποστολόπουλος, Σοφία Κουλέρα, Ναταλία Λουιζάκη, Λήδα Μανούσου Αλεξίου, Βίκτωρ Μπενουζίλιο, Χαρά Τζόκα
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗINFO
Θέατρο Σφενδόνη, Μακρή 4, Αθήνα, τηλ κρατήσεων: 2107234567
Παραστάσεις: Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, 21 Απριλίου-14 Μαΐου 2023
Ώρα έναρξης: 21:00
Διάρκεια: 90 λεπτά
Εισιτήρια: Κανονικό: 15€, Φοιτητικό, Ανέργων: 12€
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ παράσταση ενδείκνυται για άτομα άνω των 13 ετών.