Η ελληνική συμμετοχή στην 60η Μπιενάλε της Βενετίας είναι μια διαμεσική συλλογική εγκατάσταση, που εξετάζει την εμπειρία του πανηγυριού.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠαρουσιάστηκε την Πέμπτη 21 Μαρτίου στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το έργο που θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη φετινή 60η Μπιενάλε της Βενετίας. Το «Ξηρόμερο/Dryland» είναι ένα διαμεσικό συλλογικό έργο σε σύλληψη των Θανάση Δεληγιάννη και Γιάννη Μιχαλόπουλου με συνδημιουργούς την Έλια Καλογιάννη, τον Γιώργο Κυβερνήτη, τον Κώστα Χαϊκάλη και τον Φώτη Σαγώνα. Επιμελητής της ελληνικής συμμετοχής είναι ο Πάνος Γιαννικόπουλος.
Το έργο αποτελείται από ένα αγροτικό μηχάνημα άρδευσης, ένα ποτιστικό από τη Θεσσαλία που θα βρίσκεται στο κέντρο του περιπτέρου και θα λειτουργεί με τη χρήση νερού. Θα γυρίζει, λειτουργώντας ως ρολόι ή ως μια κασέτα που ξετυλίγεται και θα συντονίζει ως μαέστρος και χορευτής σε πραγματικό χρόνο τον ήχο, την κινούμενη εικόνα στη βιντεοπροβολή και το φωτιστικό περιβάλλον της εγκατάστασης. Η ελληνική εκπροσώπηση εξετάζει την εμπειρία ενός πανηγυριού, παρακολουθώντας μια διαδρομή από την πλατεία ενός χωριού έως τις παρυφές του γεωργικού τοπίου που το περιβάλλει. Συγκεκριμένα, αντλεί έμπνευση από τα πανηγύρια της ηπειρωτικής Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της περιοχής του Ξηρομέρου στην Δυτική Ελλάδα, που δανείζει και τον τίτλο στο έργο.
Το θέμα της φετινής 60ης Μπιενάλε είναι «Ξένοι παντού» και είναι εμπνευσμένο από μια αντιρατσιστική κολεκτίβα. Θα διαθέτει έναν ιστορικό και έναν σύγχρονο πυρήνα. Το ιστορικό κομμάτι της έκθεσης θα περιλαμβάνει καλλιτέχνες του 20ού αιώνα από τη Λατινική Αμερική, την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία, με έμφαση στον μοντερνισμό του παγκόσμιου Νότου. Το σύγχρονο κομμάτι θα επικεντρωθεί σε queer θέματα και σε καλλιτέχνες outsiders, που βρίσκονται στο περιθώριο του χώρου της τέχνης καθώς και σε αυτοδίδακτους ή λαϊκούς καλλιτέχνες, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζονται ως ξένοι μέσα στην ίδια τους τη χώρα.
ΤΟ ΕΜΣΤ είναι ο φετινός Εθνικός Επίτροπος, υπεύθυνο για την οργάνωση, παραγωγή και προώθηση του έργου. Η Κατερίνα Γρέγου, καλλιτεχνική διευθύντρια του μουσείου άνοιξε τη συνέντευξη τύπου, επισημαίνοντας ότι η Μπιενάλε της Βενετίας είναι το σημαντικότερο διεθνές εικαστικό γεγονός, οι «Ολυμπιακοί Αγώνες» της τέχνης. Ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής που επέλεξε τη συγκεκριμένη πρόταση με μεγάλη πλειοψηφία και παρουσίασε ορισμένα από τα κριτήρια που οδήγησαν στη συγκεκριμένη επιλογή:
«Η πρωτοτυπία της πρότασης και η ικανότητά της να ξεχωρίζει σε ένα πληθωριστικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπως αυτό της Μπιενάλε της Βενετίας. Το εννοιολογικό πλαίσιό της και η συνάφειά του με το σύγχρονο εικαστικό γίγνεσθαι σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η επιτροπή επιλογής ξεχώρισε τη συγκεκριμένη πρόταση για τον συλλογικό, πειραματικό, ερευνητικό, διεπιστημονικό και πολυαισθητηριακό χαρακτήρα του έργου, καθώς και για το κοινωνικό και ανθρωπολογικό του ενδιαφέρον. Στα συν ήταν και το στοιχείο της εντοπιότητας, η ενασχόληση με τη σύγχρονη αντιφατική φυσιογνωμία της χώρας και η επιτελεστική και πολιτισμική αντιμετώπιση του πανηγυριού με σύγχρονους καλλιτεχνικούς όρους. Το νερό, ως κεντρικό στοιχείο του έργου, ένας από τους πολυτιμότερους φυσικούς πόρους, συνάδει με τις επείγουσες κλιματικές συζητήσεις και φυσικά ανακαλεί καταστροφές, όπως αυτή που συντελέστηκε στη Θεσσαλία το περασμένο φθινόπωρο. Φέρνει στο μυαλό και άλλα παρόμοια καταστροφικά γεγονότα που συμβαίνουν σε διάφορες περιοχές του πλανήτη».
Η Κατερίνα Γρέγου αναφέρθηκε επίσης στην ιστορία του διεθνούς εικαστικού θεσμού, που πραγματοποιείται ανά διετία και έδωσε κάποιες πληροφορίες για τη φετινή διοργάνωση: το πρώτο ελληνικό περίπτερο θεσμοθετήθηκε το 1934. Τα εθνικά περίπτερα είναι μόνο 30 και θεωρούνται ιδιαίτερα προνομιακά τα κράτη που έχουν από ένα στη διοργάνωση. Φέτος θα λάβουν μέρος 88 εθνικές συμμετοχές, 8 περισσότερες από το 2022. Η κεντρική έκθεση θα περιλαμβάνει 330 καλλιτέχνες.«Για τη χώρα μας, η Μπιενάλε είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς δεν είναι πολλές οι ευκαιρίες για τους καλλιτέχνες να εκθέσουν στο σύνολο του διεθνούς χώρου των σύγχρονων εικαστικών, άρα αποτελεί μια κομβική συμμετοχή στις διεθνείς εκθέσεις».
Η χρηματοδότηση της εθνικής μας συμμετοχής ανέρχεται στα 508.000 ευρώ και είναι η υψηλότερη που έχει σημειωθεί ποτέ στην ιστορία της Μπιενάλε στην Ελλάδα. Κύριος χρηματοδότης είναι το υπουργείο Πολιτισμού με 375.000 ευρώ, ενώ ανάμεσα στις χορηγίες, βασικός υποστηρικτής είναι το Onassis Culture, και ακολουθούν το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, το artworks του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το NEON και το Outset.
Στη συνέχεια, ο υφυπουργός Πολιτισμού Χρίστος Δήμας αναφέρθηκε στην καταγωγή του από τον Νομό Κορινθίας: «Είναι ένας κατεξοχήν αγροτικός νομός, όπου διατηρούμε τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου μας. Το πανηγύρι είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Ενθουσιάστηκα λοιπόν όταν έμαθα το περιεχόμενο της φετινής ελληνικής συμμετοχής. Ενθουσιάστηκα όχι μόνο γιατί έχει αυτό το παραδοσιακό κομμάτι, αλλά γιατί το συνδυάζει πάρα πολύ όμορφα με την τεχνολογία. Έχουμε λοιπόν μια πολύ ωραία συνέργεια μεταξύ πολιτισμού, τεχνολογίας και της ελληνικής παράδοσης. Είμαστε πολύ περήφανοι».
Ο Πάνος Γιαννικόπουλος μοιράστηκε με το κοινό την επιμελητική του ματιά:
«Το Ξηρόμερο αναφέρεται στη γεωγραφική τοποθεσία, αλλά αιωρείται και πάνω από αυτήν, μεταξύ κυριολεξίας και μεταφοράς, δημιουργώντας παράλληλα ένα τεχνητό δίπολο με την εύφορη πεδιάδα, που είναι γνωστή για τη μουσική της παράδοση. Ο άξονας των αντιθέτων είναι ένα σχήμα που χρησιμοποιείται σκωπτικά σε επανάληψη στο έργο. Δημιουργείται αποκλειστικά για να αυτοκαταργηθεί, μέσω της κυκλικής ροής, ενός κυκλικού χορού, που ενώνει απροσδόκητα τόπους και έννοιες. Μεταφέρει τον χώρο συνάντησης της κοινότητας, την πλατεία, τη δημόσια συνάθροιση, από τον εξωτερικό χώρο στο εσωτερικό περιβάλλον. Καθώς το σύστημα ποτίσματος τίθεται σε κίνηση, δημιουργεί έναν ρυθμό, οριοθετεί τον χρόνο όπως ένα ρολόι ή μια κασέτα που ξετυλίγεται, προσκαλώντας τα σώματα των επισκεπτών να ακολουθήσουν διαδρομές και να αλλάξουν τρόπους θέασης. Η εγκατάσταση αποφεύγει μια αισθητική προσέγγιση και τονίζει τη συναισθηματική αμεσότητα της επαφής με αντικείμενα, ήχους και εικόνες».
Τι είναι το Ξηρόμερο, σύμφωνα με την καλλιτεχνική ομάδα
Οι καλλιτέχνες/ιδες της ομάδας αναφέρονται στο νερό ως πρίσμα, ένα μέσο να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε, εστιάζοντας στην έλλειψή του ή στο πλεόνασμα, στην ανάγκη ή στη σπατάλη του, καθώς και στις κοινωνικές συνδηλώσεις του. Η εξάντληση των πόρων συνδέεται με τη φυσική και οικονομική εξάντληση. Το έργο διερευνά τις πολιτικές δυνατότητες του ήχου και της μουσικής, την επίδραση της τεχνολογίας στα αγροτικά τοπία και την πολιτιστική ποικιλομορφία.
Ο εορτασμός του πανηγυριού μεταφέρει πληροφορίες και νόημα ως τελετουργία και ψυχαγωγία. Συνδέεται με τις γεωργικές εργασίες, παράγεται από, αλλά και παράγει την εσωτερική χρονικότητα της κοινότητας με το πότισμα και τις αγροτικές ευθύνες. Βοηθά την κάθε κοινότητα να δημιουργήσει την εικόνα του εαυτού της. Ταυτόχρονα, όμως, αντίθετες έννοιες συνυφαίνονται: οι θεατές μετατρέπονται σε συμμετέχοντες, από τη σκηνή βρίσκονται εκτός σκηνής, από την επιτελεστική δράση στην καθημερινή δραστηριότητα.
Αυτή η αδιάκοπη αλληλεπίδραση μεταξύ «παράστασης» και πραγματικότητας μεταφέρεται στο έργο. Το Ξηρόμερο/Dryland αξιοποιεί τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του ελληνικού περιπτέρου για να αναδείξει συσχετίσεις με τις γεωργικές αποθήκες και τη θρησκευτική αρχιτεκτονική που αποτελούν συνήθως το φόντο των πανηγυριών.
Παρατηρώντας τις έμφυλες σχέσεις στο πανηγύρι, εξετάζονται οι δυνατότητες παρουσίασης του εαυτού, οι διαφορετικές εκδοχές της θηλυκότητας και της αποκάλυψης ή απόκρυψης του γυναικείου σώματος, αλλά και η αμφισημία της χειρονομίας του υποκειμένου που αποσύρεται επιλέγοντας την απουσία και τον αποκλεισμό του από τη γιορτή. Το Ξηρόμερο/Dryland επιχειρεί συσχετίσεις μεταξύ της εμπλαισιωμένης γεωγραφικά εμπειρίας με την παγκόσμια συνθήκη, μία μετατόπιση μεταξύ κυρίαρχου και περιθωριοποιημένου πολιτιστικού αντικειμένου, που φαίνεται να δημιουργεί τον ενδιάμεσο χώρο συγκρότησης νέων νοημάτων.
Η έρευνα του έργου Ξηρόμερο/Dryland που θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην 60ή Διεθνή Έκθεση Τέχνης - La Biennale di Venezia, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Margaroni Residency σε ανάθεση του Onassis Culture από τον δημιουργό διαμεσικών έργων και συνθέτη Θανάση Δεληγιάννη και τον δραματουργό και φιλόλογο Γιάννη Μιχαλόπουλο ως Onassis AiR Fellows, οι οποίοι συγκρότησαν την καλλιτεχνική ομάδα με την εικαστικό και κινηματογραφίστρια Έλια Καλογιάννη, τον φωτογράφο και ντοκιμαντερίστα Γιώργο Κυβερνήτη, τον ηχολήπτη και σχεδιαστή ήχου Κώστα Χαϊκάλη και τον εικαστικό και αρχιτέκτονα Φώτη Σαγώνα.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Το Ξηρόμερο/Dryland είναι ένα διαμεσικό συλλογικό έργο σε σύλληψη των Θανάση Δεληγιάννη και Γιάννη Μιχαλόπουλου με συνδημιουργούς την Έλια Καλογιάννη, τον Γιώργο Κυβερνήτη, τον Κώστα Χαϊκάλη και τον Φώτη Σαγώνα.
Καλλιτεχνικοί Συνεργάτες: Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Βασιλική-Μαρία Πλαβού, Μάριος Σταμάτης
Επιμέλεια: Πάνος Γιαννικόπουλος
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗhttps://pavilionofgreece2024.emst.gr/
Εθνικός Επίτροπος | Οργάνωση: ΕΜΣΤ | Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα
Επικεφαλής Παραγωγής Ελληνικού Περιπτέρου, ΕΜΣΤ: Γιάννης Αρβανίτης
INFO
Περίπτερο της Ελλάδας - La Biennale di Venezia
Giardini, Βενετία
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ20 Απριλίου - 24 Νοεμβρίου 2024
Προεγκαίνια: 17-19 Απριλίου
Εγκαίνια Περιπτέρου: 18 Απριλίου, 13:30 μ.μ., απαιτείται πιστοποίηση
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Κυριακή 11 π.μ. - 7 μ.μ. (από 20 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου)
Ώρες λειτουργίας: 10 π.μ. - 6 μ.μ. (από 1 Οκτωβρίου έως 24 Νοεμβρίου)
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ