Ρομέο Καστελούτσι: Αρκετά με τη θυματοποίηση. Η Βερενίκη είναι μια ισχυρή γυναίκα που θέλει να ζήσει

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μετά το εκπληκτικό «Μα» που παρουσίασε στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, ο Ρομέο Καστελούτσι επιστρέφει στην Ελλάδα στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση για να παρουσιάσει τη δική του εκδοχή της «Βερενίκης» του Ρακίνα. Ο σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης έχει στο πλευρό του σε αυτό το ανέβασμα την καθηλωτική Ιζαμπέλ Ιπέρ, η οποία ερμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο και 14 άνδρες που την πλαισιώνουν.

Το έργο του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα εστιάζει στον έρωτα του Τίτου με την Ιουδαία πριγκίπισσα της Κιλικίας, Βερενίκη, κατά τη διάρκεια μιας πολεμικής εκστρατείας. Οι δυο τους επιστρέφουν στη Ρώμη, και ο Τίτος ετοιμάζεται να διαδεχθεί τον πατέρα του και να γίνει αυτοκράτορας. Η Σύγκλητος όμως είναι αντίθετη στην ένωση του αυτοκράτορα με μια ξένη βασίλισσα. Ο Τίτος υποχωρεί και αποκηρύσσει τον γάμο του. Η συντετριμμένη Βερενίκη αποφασίζει να εγκαταλείψει τη Ρώμη και να απαρνηθεί τον έρωτα της ζωής της.

Συναντήσαμε τον κορυφαίο Ιταλό σκηνοθέτη του θεάτρου στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και μιλήσαμε για το πώς προσέγγισε την περίφημη ηρωίδα του Ρακίνα και πού εστιάζει το δικό του ανέβασμα:

«Κάθε φορά αυτό που θέλω, αυτό που προσπαθώ, είναι να εξερευνήσω το θέατρο, γιατί το ίδιο το θέατρο είναι το άγνωστο αντικείμενο. Νομίζω ότι η Βερενίκη, ως κείμενο, είναι ένα θαυμάσιο εργαλείο για να αποτύχω. Είναι ένα αριστούργημα που μπορεί να εκφράσει ένα είδος νέας τραγωδίας, γραμμένο από τον ιδιοφυή Ρακίνα. Αλλά επειδή είναι μια υπέροχη τραγωδία, είναι ένα αδύνατο σκηνικό εγχείρημα. Είμαστε μάρτυρες ενός περιφραστικού κόσμου. Οι λέξεις δεν λειτουργούν καθόλου. Η γλώσσα είναι μια κυκλική γλώσσα. Και έτσι με λίγα λόγια το έργο είναι ένα μνημείο μοναξιάς.

Είναι ένα γυναικείο πορτρέτο, αλλά στο συγκεκριμένο ανέβασμα έχουμε ένα διπλό πορτρέτο: Από τη μία πλευρά, είναι η Βερενίκη ως χαρακτήρας, και από την άλλη πλευρά, η Ιζαμπέλ Ιπέρ, ως ένα ανθρώπινο πλάσμα. Οπότε έχει να κάνει, φυσικά, πολύ με τη θηλυκότητα, αλλά πάνω από όλα έχει να κάνει με την ανθρωπότητα. Διότι η Βερενίκη, μας αντιπροσωπεύει όλους. Μπορώ λοιπόν σε αυτό το σημείο να να αναφέρω τον Φλομπέρ που είπε: “Η Μαντάμ Μποβαρί είμαι εγώ”. Μπορώ να πω λοιπόν ότι η Βερενίκη είμαι εγώ. Οπότε το έργο είναι πάνω από τον αγώνα των δύο φύλων. Φυσικά αυτό είναι ένα θέμα, αλλά νομίζω ότι υπάρχει και κάτι άλλο, πολύ πιο σκοτεινό. Πρόκειται για την ανθρώπινη επιθυμία μας και την αποτυχία της, την ανάγκη για αγάπη που όλοι μας έχουμε. Όλοι μας».

Ο Ρομέο Καστελούτσι εστιάζει στο θρήνο του χαμένου έρωτα, στην απώλεια, στην απόλυτη μοναξιά της ηρωίδας, αλλά και στη σύγκρουση του νόμου και της εξουσίας με την αγάπη. Δίνει το λόγο μόνο στη Βερενίκη, αφαιρώντας το βήμα από όλους τους άνδρες γύρω της, που μένουν στην σκιά:

«Η κύρια επιλογή μου για αυτό το ανέβασμα ήταν να διαγράψω όλους τους ανδρικούς χαρακτήρες. Είναι σαν σκιές. Εμείς εστιάζουμε σε αυτήν, την ακολουθούμε στην πτώση της. Τη βλέπουμε που ξεκινάει, έχοντας απόλυτο έλεγχο, λέγοντας όλο το κείμενο, σύμφωνα με την ποίηση. Μετά όλο και περισσότερο χάνει τον έλεγχο και πέφτει στο πάτωμα, παλεύοντας με τον εαυτό της. Κυρίως όμως παλεύει με τη γλώσσα, γιατί η γλώσσα είναι η χειρότερη προδοσία. Παρόλα αυτά όμως, μόνο η Βερενίκη επιτρέπεται να μιλήσει σ' αυτό το ανέβασμα, επειδή η φωνή, ο λόγος σ' αυτή την περίπτωση δεν είναι ένα εργαλείο για να επικοινωνήσει. Δεν υπάρχει τίποτα να επικοινωνήσει. Είναι ένα είδος φλόγας όμως για να μπορέσει να εξατμιστεί, να δραπετεύσει από την σκηνή.

Η έξοδος είναι η κύρια κίνηση σε αυτό το έργο. Πρέπει να δώσει ένα σχήμα στη διαφυγή της. Μπορούμε επίσης να μπούμε στη φαντασία της. Είναι ένας εσωτερικός χώρος, είναι ένα νοητικό παλάτι. Δεν υπάρχει πια ένα φυσικό, ένα κανονικό παλάτι. Υπάρχει μόνο η φαντασία της. Η φαντασία είναι η μόνη χώρα που είναι δυνατή γι’ αυτήν. Δεν υπάρχει άλλη χώρα, άλλη πόλη, κανένα άλλο μέρος. Μόνο η φαντασία της. Στη φαντασία, μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι. Για το λόγο αυτό, η Βερενίκη είναι μια βασίλισσα».

Τελικά ο νόμος, η πολιτική και η εξουσία νικούν πάντα στη μάχη με την αγάπη;

«Όχι μόνο στη δική μου προσέγγιση και τη δραματουργία του Ρακίνα, αλλά μπορούμε να επεκταθούμε και στη παγκόσμια θεατρική δραματουργία, το κράτος είναι πάντα ενάντια του έρωτα. Όπου υπάρχει το κράτος, δεν υπάρχει δυνατότητα για αγάπη και το αντίστροφο. Το κράτος αντιπροσωπεύει πραγματικά τον αγώνα ενάντια στη δύναμη της αγάπης, το χαμηλό ενάντια στην αγάπη. Τον βασικό σκοτεινό χαρακτήρα σε αυτό το έργο δεν τον βλέπουμε πάνω στην σκηνή. Κρύβεται πίσω από την σκηνή. Είναι η Ρώμη, η Σύγκλητος. Η Ρώμη, το κράτος είναι ο Λεβιάθαν που επέβαλε το νόμο ενάντια στην αγάπη. Και αυτός είναι ο σκληρός πυρήνας της μάχης σε αυτή την τραγωδία.

Για μένα όμως, κατά κάποιο τρόπο, η Βερενίκη, θέλει στο τέλος να ζήσει. Είναι δική της επιλογή. Η αναχώρηση είναι ένα είδος θριάμβου γι’ αυτήν. Δεν είναι θύμα. Το έργο δεν έχει να κάνει με τη θυματοποίηση. Αρκετά με τη θυματοποίηση. Είναι μια πραγματική, ισχυρή γυναίκα που παίρνει μια απόφαση. Η απόφαση να φύγει από τη Ρώμη, αντιστοιχεί σε μια μορφή θριάμβου. Λέει το δικό της αντίο στον Τίτο, που είναι πολύ συγκινητικό. Μπορώ να κλάψω, όταν ακούσω αυτά τα λόγια της. Η Ιζαμπέλ Ιπέρ είναι εκπληκτική, είναι σπουδαία στο πώς δίνει μορφή, πώς σωματοποιεί αυτό το συναίσθημα της εγκατάλειψης».

Οι παραστάσεις της Βερενίκης στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση διαρκούν μέχρι την Κυριακή 30 Μαρτίου. Τα εισιτήρια για όλες τις παραστάσεις έχουν εξαντληθεί.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Βερενίκη του Romeo Castellucci, ελεύθερα εμπνευσμένη από τη Βερενίκη του Ρακίνα

Ένας μονόλογος με την Isabelle Huppert, με τη συμμετοχή των Cheikh Kébé και Giovanni Armando Romano. Και με την παρουσία δώδεκα Ελλήνων

Σύλληψη & Σκηνοθεσία: Romeo Castellucci

Πρωτότυπη Μουσική: Scott Gibbons

Κοστούμια: Iris van Herpen

Βοηθός Σκηνοθέτη: Silvano Voltolina

Τεχνική Διεύθυνση: Eugenio Resta

Τεχνικοί Σκηνής: Andrei Benchea, Stefano Valandro

Τεχνικός Φωτισμών: Andrea Sanson

Τεχνικός Ήχου: Claudio Tortorici

Ενδυματολόγος: Chiara Venturini

Σχεδιασμός Κομμώσεων & Μακιγιάζ: Sylvie Cailler & Jocelyne Milazzo

Γλυπτά Σκηνής & Αυτοματισμοί: Plastikart Studio Amoroso & Zimmermann

Διεύθυνση Παραγωγής: Benedetta Briglia, Marko Rankov

Παραγωγή & Περιοδεία: Giulia Colla, Bruno Jacob

Οργάνωση: Caterina Soranzo

Συμβολή στην Παραγωγή: Gilda Biasini

Τεχνική Ομάδα: Lorenzo Camera, Carmen Castellucci, Francesca Di Serio, Gionni Gardini

Ασκούμενη Ενδυματολόγος: Madeleine Tessier

Φροντιστήριο Κίνησης: Serena Dibiase

Φροντιστήριο Κειμένου: Agathe Vidal

Συντονισμός: Michela Medri, Elisa Bruno, Simona Barducci, Leslie Perrin

Οικονομικός Σύμβουλος: Massimiliano Coli

Υπερτιτλισμός: Γιάννης Παπαδάκης

Μετάφραση Υπερτίτλων: Λουίζα Μητσάκου

Εκτελεστικοί Παραγωγοί: Societas, Cesena και Printemps des Comédiens / Cité du Théâtre Domaine d’O, Montpellier

Συμπαραγωγοί: Théâtre de La Ville Paris (Γαλλία), Comédie de Genève (Ελβετία), Ruhrtriennale (Γερμανία), Les Théâtres de la Ville de Luxembourg (Λουξεμβούργο), deSingel International Arts Center (Βέλγιο), Festival Temporada Alta (Ισπανία), Teatro di Napoli – Teatro Nazionale (Ιταλία), Onassis Culture (Ελλάδα), Triennale Milano (Ιταλία), National Taichung Theater (Ταϊβάν), Holland Festival (Ολλανδία), LAC – Lugano Arte e Cultura (Ελβετία), TAP – Théâtre Auditorium de Poitiers (Γαλλία), La Comédie de Clermont-Ferrand – Scène Nationale (Γαλλία), Théâtre national de Bretagne – Rennes (Γαλλία)

Με την υποστήριξη του Fondation d’entreprise Hermès

Η παράσταση περιλαμβάνει γυμνό και δυνατή ένταση μουσικής.

Η παράσταση είναι στα γαλλικά με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.

Πληροφορίες