Η συναυλία έχει τίτλο «Πολλά εν θέλω να σου πω» και παρουσιάζεται τη Μεγάλη Τρίτη 15 Απριλίου, στο Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Στο πλαίσιο του 3ου Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, ο Ζαχαρίας Καρούνης με μια ομάδα τεσσάρων μουσικών παρουσιάζουν τη Μεγάλη Τρίτη 15 Απριλίου, στο Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών τη συναυλία «Πολλά εν θέλω να σου πω».
Πρόκειται για 12 τραγούδια του 19ου αιώνα από τον χειρόγραφο κώδικα αρ. 37 του Ιστορικού & Παλαιογραφικού Αρχείου του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης. Ο δημιουργός αυτής της συλλογής είναι ο Γεώργιος Κωνσταντίνου Πήλελης, πρωτοψάλτης στα Γιάννενα, δάσκαλος και θεωρητικός της μουσικής ο οποίος έζησε εκεί τον 19ο αιώνα. Διδάχτηκε τη λεγόμενη «Νέα Μέθοδο» από τους ίδιους τους δημιουργούς της στην Κωνσταντινούπολη, ενώ απεβίωσε το 1885:
«Είναι τραγούδια καινούργια, παραδοσιακά. Δηλαδή είναι τραγούδια τα οποία για πρώτη φορά θα ακουστούν μετά από πάρα πολλά χρόνια. Όταν επιλέγαμε αυτά τα τραγούδια με τον Γεράσιμο Παπαδόπουλο από αυτή τη μουσική συλλογή, κοιτάξαμε να είναι πιο πολύ μελωδίες που να μην έχουν έρθει μέχρι τις μέρες μας, αλλά να είναι πρωτότυπες. Υπάρχουν φυσικά σε αυτή τη συλλογή τραγούδια και μελωδίες που τις ακούμε και σήμερα σε παραδοσιακά τραγούδια, αλλά με διαφορετικούς στίχους. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον αυτή η συλλογή, αυτός ο κώδικας όπως λέμε στη μουσικολογία, γιατί περιέχει τραγούδια της αγάπης, σκωπτικά τραγούδια, γλωσσικά ιδιώματα, καθαρεύουσα, δημοτική» αναφέρει ο Ζαχαρίας Καρούνης.
Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, που έχει κάνει τη μεταφορά από τη βυζαντινή στην ευρωπαϊκή σημειογραφία και παίζει ούτι, μας εξηγεί: «Κάποια τραγούδια παίζει να μην έχουν παιχτεί ποτέ. Πιθανόν δηλαδή να είναι συνθέσεις του ίδιου του γραφέα, του Γεώργιου Κωνσταντίνου Πήλελη. Ο ίδιος δεν λέει αν είναι δικές του, αλλά το υπονοεί στον τίτλο, γιατί λέει Μελουργήματα».
Ο Ζαχαρίας Καρούνης συμπληρώνει: «Είναι πάρα πολλά τα τραγούδια που υπάρχουν μέσα στη συλλογή. Θέλαμε να είναι κατανοητά, θέλαμε να μιλάνε και στο σήμερα, να έχουν δηλαδή μια φρεσκάδα. Εμένα με συναρπάζει το γεγονός ότι είναι τραγούδια που δεν έχουν ξανακουστεί. Δηλαδή φανταζόμουν όταν τα έβλεπα, το πώς θα αντιδρούσε η δασκάλα μου, Δόμνα Σαμίου, άμα έπεφταν αυτά τα τραγούδια στα χέρια της, γιατί τρελαινόταν με οτιδήποτε καινούργιο. Είναι τραγούδια της αγάπης, τραγούδια του ανεκπλήρωτου έρωτα. Επειδή η συναυλία μας εντάσσεται σε ένα φεστιβάλ λατρευτικής μουσικής, είχα στο μυαλό μου αυτό που λέμε θεολογικά, ότι ο Χριστός είναι ο μανικός εραστής που ψάχνει το απολωλός πρόβατο να το φέρει στην αγκαλιά του. Αυτά τα τραγούδια που επιλέξαμε, απηχούν λοιπόν ένα τέτοιο κοσμικό συναίσθημα. Ξεκινάμε από τα κοσμικά και φτάνουμε στα πνευματικά κάποια στιγμή».
Ο συγκεκριμένος κώδικας είναι ένας θησαυρός της μουσικής λαογραφίας, με περισσότερες από 230 καταγραφές λόγιων φαναριώτικων τραγουδιών, δημοτικών τραγουδιών από πολλές περιοχές της Ελλάδας, κλέφτικων και μερικών οργανικών σκοπών. Η επιλογή των τραγουδιών έγινε από τον Ζαχαρία Καρούνη και τον Γεράσιμο Παπαδόπουλο, βάσει μουσικών κριτηρίων (πρωτότυπες μουσικές φράσεις, ομοιότητες με παραδοσιακά τραγούδια, μουσικές φόρμες, μορφολογικές ιδιαιτερότητες κλπ.), αλλά και μελετώντας τον ποιητικό τους λόγο:
«Τα φαναριώτικα τραγούδια είναι κομμάτια που γράφτηκαν κατά κύριο λόγο από ψάλτες, λόγιους. σε καθαρεύουσα, αρχαΐζουσα γλώσσα. Ο πρώτος που γράφει μάλιστα, είναι ο Πέτρος Πελοποννήσιος, ο οποίος είναι και ο πιο σημαντικός συνθέτης, ο νεότερος συνθέτης της ψαλτικής τέχνης. Γεννιέται περίπου το 1730. Είναι παράλληλος με τον Μότσαρτ. Πολλοί μάλιστα τον παραλληλίζουν μαζί του, επειδή ήταν μουσική διάνοια. Είχε γράψει και λόγια, οθωμανική μουσική. Οπότε είναι κομμάτια τα οποία δανείζονται στοιχεία, στην ουσία, από τον κόσμο της οθωμανικής μουσικής, από τους τρόπους, τα μακάμια της οθωμανικής μουσικής, φόρμες και μελωδικές ιδέες και πιθανότατα τραγουδιόντουσαν σε συνάξεις, τύπου τραπέζια» μας εξηγεί ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος.
«Είναι κοσμική μουσική, που παιζόταν εκτός ναών. Και σε αυτόν τον κώδικα έχουμε να κάνουμε με κοσμική μουσική. Είναι γραμμένος όμως με τη βυζαντινή σημειογραφία, που είναι προορισμένη για τους ναούς, όπως και τα φαναριώτικα τραγούδια. Είναι όλα γραμμένα σε ψαλτική σημειογραφία» τονίζει ο Ζαχαρίας Καρούνης.
Το 3ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής περιλαμβάνει πάνω από 40 εκδηλώσεις, με ελεύθερη είσοδο, σε εκκλησίες, μουσεία, αρχαιολογικούς και συναυλιακούς χώρους. Διεξάγεται από το Σάββατο του Λαζάρου 12 Απριλίου, μέχρι και την Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου.
INFO
Πολλά εν θέλω να σου πω…
Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών
Μεγάλη Τρίτη, 15 Απριλίου 2025, 22.30
Τραγούδι: Ζαχαρίας Καρούνης
Επιλογή τραγουδιών: Γεράσιμος Παπαδόπουλος, Ζαχαρίας Καρούνης
Μεταφορά από τη βυζαντινή στην ευρωπαϊκή σημειογραφία: Γεράσιμος Παπαδόπουλος
Γεράσιμος Παπαδόπουλος ούτι,
Στέφανος Δορμπαράκης κανονάκι,
Διονύσης Θεοδόσης κλαρίνο, καβάλ, φλογέρες,
Στρατής Σκουρκέας κρουστά
Σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης