Περιφορά στη θάλασσα, συνάντηση Επιταφίων και πολλά ακόμη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ελλάδα και Κύπρος βιώνουν με κατάνυξη την Μεγάλη Παρασκευή, τηρώντας έθιμα και παραδόσεις που αντέχουν στο πέρασμα των χρόνων.
Κάθε περιοχή έχει και δικές της παραδόσεις αυτή την ημέρα που κορυφώνονται με την περιφορά του Επιταφίου.
Περιφορά του Επιταφίου μέσα στη θάλασσα
Μέσα σε κλίμα βαθιάς θρησκευτικής κατάνυξης και συγκίνησης, αλλά με έναν διαφορετικό τρόπο, που θυμίζει περισσότερο νησιωτική περιοχή, γίνεται τη Μεγάλη Παρασκευή η περιφορά των επιταφίων σε παραλιακές περιοχές της Πελοποννήσου.
Στο Λουτράκι της Κορινθίας, στο Τολό της Αργολίδας, στις Κιτριές και στον Άγιο Ανδρέα της Μεσσηνίας η περιφορά των επιταφίων γίνεται και μέσα στη θάλασσα. Εκεί οι ψαράδες με τα καΐκια τους υποδέχονται τους επιταφίους υπό το φως των κεριών, των βεγγαλικών και των καπνογόνων, ενώ στον Τυρό της Αρκαδίας η θάλασσα γεμίζει με φαναράκια τη στιγμή που η περιφορά των επιταφίων περνά από τον παραλιακό δρόμο.
Στο Λουτράκι, αφού πρώτα ο επιτάφιος του ναού της Παναγίας της Γιάτρισσας περάσει από γειτονιές της πόλης φθάνει στον παραλιακό δρόμο, όπου εκεί γίνεται η περιφορά κατά μήκος της παραλίας. Στη συνέχεια ο επιτάφιος μεταφέρεται στην παραλία και ακολουθεί η είσοδός του στη θάλασσα.
Εκείνη την στιγμή, μία βάρκα υποδέχεται τον επιτάφιο μέσα στο νερό και ταυτόχρονα αλιείς ανάβουν βεγγαλικά και πυρσούς φωτίζοντας την περιφορά, ενώ πολλές άλλες βάρκες τον συνοδεύουν μέχρι να επιστρέψει στην παραλία.
Στο παραλιακό Τολό της Αργολίδας το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής κάτοικοι και επισκέπτες ακολουθούν την περιφορά του επιταφίου, ο οποίος καταλήγει στην παραλία. Στην συνέχεια ο επιτάφιος μεταφέρεται στη θάλασσα από νέους του χωριού και οι ψαράδες τον υποδέχονται μέσα από τις βάρκες τους με βεγγαλικά και καπνογόνα, ενώ μυροφόρες ψάλλουν τα εγκώμια του επιτάφιου θρήνου.
Η πρώτη περιφορά της ημέρας στη Θεσσαλονίκη
Στη Θεσσαλονίκη, η πρώτη περιφορά πραγματοποιείται από τον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά, με τον Επιτάφιο των Εμπόρων να βγαίνει στους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Τα εγκώμια της Μ.Παρασκευής ψάλλονται στις 3 το μεσημέρι και στις 5 το απόγευμα ξεκινάει η περιφορά, που τελείται νωρίτερα από όλους τους υπόλοιπους Επιταφίους στη Θεσσαλονίκη. Οι έμποροι και οι εργαζόμενοι θεωρούν πως είναι ευλογία να περνάει έξω από τα καταστήματά τους την ώρα που είναι ακόμη ανοιχτά για το καταναλωτικό κοινό, που κάνει τα τελευταία πασχαλινά του ψώνια. Βέβαια, την ώρα της περιφοράς «παγώνει» κάθε εμπορική συναλλαγή.
Συνάντηση Επιταφίων και περιφορά σε κοιμητήρια
Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, τηρείται και το έθιμο της συνάντησης όλων των Επιταφίων στην μεγάλη πλατεία κάθε πόλης. Εκεί οι πιστοί σηκώνουν τον Επιτάφιο της εκκλησίας τους όσο πιο ψηλά γίνεται για να ξεχωρίσει και να αποσπάσει τον τίτλο του «πιο όμορφου Επιταφίου» της πόλης. Την ίδια στιγμή, οι πιο θαρραλέοι πετούν βεγγαλικά και κροτίδες μακριά από το πλήθος, τονίζοντας έτσι την σημασία του γεγονότος.
Σε αρκετές επίσης περιοχές, ειδικά στα χωριά, ο Επιτάφιος πηγαίνει και μέσα στα νεκροταφεία ώστε να τιμήσει έτσι και τους αγαπημένους ανθρώπους που έχουν πεθάνει. Μάλιστα σε κάποια νεκροταφεία, οι κάτοικοι ανάβουν κεριά στα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν «φύγει από τη ζωή» και «η νύχτα γίνεται μέρα» από το φως των κεριών.
Διάφορα έθιμα στα ελληνικά χωριά
Σε πολλές αγροτικές περιοχές των Σερρών, στη Βόρεια Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της περιφοράς του Επιταφίου, αναβιώνει το έθιμο «Αδώνια» κατά το οποίο κάθε νοικοκυρά βάζει στο κατώφλι του σπιτιού ένα τραπεζάκι με θυμίαμα, την εικόνα του Εσταυρωμένου, λουλούδια και ένα πιάτο με κριθάρι ή φακή, για ευημερία και καλές σοδειές. Η ονομασία του εθίμου προέρχεται από τον Άδωνη που παραπέμπει στον κύκλο της βλάστησης και της καρποφορίας. Παράλληλα, σε όλη την Ελλάδα, όταν περνάει ο Επιτάφιος κάτω από σπίτια, οι πιστοί που δεν βρίσκονται στην περιφορά τον ραίνουν με λουλούδια.
Στο χωριό Νέο Σούλι στις Σέρρες αναβιώνει το μοναδικό έθιμο «Γεφύρια». Νέοι και νέες μαζεύουν διάφορα λουλούδια και φύλλα δέντρων και στολίζουν με αυτά αλλά και με εικόνες, ξύλινες ή μεταλλικές κατασκευές σε σχήμα γεφυριού. Τα «Γεφύρια» τοποθετούνται ψηλά από τη μία πλευρά του δρόμου έως την άλλη και ο Επιτάφιος περνάει από κάτω ενώ παραμένουν στο χωριό σαράντα ημέρες. Τα ξερά λουλούδια και οι εικόνες θα τοποθετηθούν αργότερα στο εικονοστάσι του κάθε σπιτιού για ευλογία.
Ο Επιτάφιος της Κέρκυρας
Στην Κέρκυρα, η Μεγάλη Παρασκευή συγκεντρώνει πλήθος κόσμου καθώς στη διάρκεια της περιφοράς παίζουν μουσική οι φιλαρμονικές του νησιού και συμμετέχουν χορωδίες, σχολεία, σώματα προσκόπων και άλλοι. Εξάλλου η Κέρκυρα φημίζεται για τη μουσική της παράδοση, με τους κατοίκους της να έχουν τη μουσική στο dna τους, ενώ υπάρχει και άτυπη «κόντρα» ανάμεσα στις φιλαρμονικές του νησιού.
Κάθε εκκλησία πραγματοποιεί την περιφορά του Επιταφίου σε συγκεκριμένη ώρα από νωρίς το μεσημέρι μέχρι αργά το βράδυ και μαζί της βρίσκεται προκαθορισμένη φιλαρμονική μπάντα.
Το κάψιμο του Ιούδα
Ένα έθιμο που τηρείται σε πολλά μέρη της Ελλάδας είναι το κάψιμο του Ιούδα. Ένα ομοίωμα δηλαδή που αναπαριστά τον Ιούδα που πρόδωσε τον Χριστό. Στις περισσότερες περιοχές το έθιμο διεξάγεται την Κυριακή του Πάσχα, όμως υπάρχουν και αυτοί που το πραγματοποιούν τη Μεγάλη Παρασκευή, μετά την Αποκαθήλωση και πριν την περιφορά του Επιταφίου, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην Κίμωλο.
Στολισμός και άλλα έθιμα
Στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής κάθε χρόνο δημιουργείται ένας εξαιρετικός Επιτάφιος, με χιλιάδες χάντρες και λουλούδια. Η ομορφιά και η μοναδικότητά του προσελκύουν ανθρώπους από όλη την Ελλάδα, και το εξωτερικό, οι οποίοι καταφθάνουν στην περιοχή μόνο και μόνο για να συμμετάσχουν στη μυσταγωγία της ετοιμασίας και της περιφοράς του.
Αρκετά διαδεδομένο έθιμο είναι οι πιστοί να κρατούν τα λουλούδια με τα οποία στολίζεται ο Επιτάφιος καθώς θεωρούν πως φέρνουν υγεία. Παράλληλα, στην διάρκεια της περιφοράς οι πιστοί εναλάσσονται στο κράτημα του Επιταφίου καθώς θεωρείται ευλογία η συμμετοχή στην περιφορά μέσω αυτού του τρόπου.