Η θάλασσα κρύβει λύσεις και θεραπείες για πολλές ασθένειες

Σε συνεργασία με The European Commission
Η θάλασσα κρύβει λύσεις και θεραπείες για πολλές ασθένειες
Πνευματικά Δικαιώματα Photo: Denis Loctier/Euronews
Από Denis Loctier
Κοινοποιήστε το άρθρο
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
Αντιγραφή/Επικόλληση το λινκ του βίντεο πιο κάτω:Copy to clipboardCopied

Η θαλάσσα είναι ευεργετική για την ανθρώπινη υγεία και κρύβει ενώσεις που μπορούν να αποτελέσουν βάση για νέα φάρμακα

Αλγκάρβε

Η θάλασσα είναι η πηγή κάθε ζωής στον πλανήτη μας. Οι άνθρωποι γνωρίζουν εδώ και αιώνες πόσο ευεργετική είναι για την υγεία τους. Σήμερα, οι επιστήμονες εμβαθύνουν σ’ αυτό το ζήτημα. Βρίσκουν θεραπείες για τις πιο επίμονες ασθένειες στη θάλασσα. Στο Αλγκάρβε, μια πορτογαλική εταιρία βιοτεχνολογίας, η Sea4Us δουλεύει πάνω σε ένα μη οπιοειδές αναλγητικό, ένα ασφαλές και αποτελεσματικό φάρμακο για τον χρόνιο πόνο.

Η εταιρία ιδρύθηκε το 2013 από τον Πορτογάλο νευροφυσιολόγο και θαλάσσιο βιολόγο Πέντρο Λίμα: «Η ανάγκη που υπάρχει είναι τεράστια. 1 στους 5 ανθρώπους πάσχει από κάποιο είδος χρόνιου πόνου. Το όνειρό μου είναι να βρω κάτι που θα βοηθήσει, το οποίο θα προέρχεται από εδώ».

Η Sea4Us εστιάζει σε πρότζεκτ που υποστηρίζονται από την Ε.Ε. Συλλέγει και μελετά απλούς θαλάσσιους οργανισμούς, όπως σφουγγάρια και άλλα ασπόνδυλα. Οι επιστήμονες μοιράζουν το χρόνο τους ανάμεσα στο εργαστήριο και στη θάλασσα, όπου κάνουν τακτικές καταδύσεις για την εύρεση νέων δειγμάτων. Γιατί πιστεύει ότι θαλάσσια ασπόνδυλα έχουν τα μόρια που αναζητούν; «__Πολλά θαλάσσια ασπόνδυλα είναι κολλημένα στον βράχο. Δεν μπορούν να κινηθούν. Ανέπτυξαν αυτό το δηλητήριο που έχει αυτές τις ενώσεις που μπλοκάρουν το νευρικό σήμα που σχετίζεται με τον πόνο» αναφέρει ο Λίμα.

Απλοί θαλάσσιοι οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μια ποικιλία εφαρμογών πέρα από τον τομέα της υγείας και στις φαρμακευτικές βιομηχανίες. Η γαλάζια βιοτεχνολογία είναι ένας γρήγορα αναπτυσσόμενος τομέας. Στην Ευρώπη, η συγκεκριμένη αγορά αναμένεται να αγγίξει τα 10 δις δολάρια, μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Το δυναμικό της είναι αναξιοποίητο.

Σε βάθος 20 μέτρων, η πανίδα είναι εντυπωσιακή. Καλύπτει τους βράχους. Οι επιστήμονες αναζητούν στοιχεία ύπαρξης αμυντικού δηλητηρίου, που παράγουν τα σφουγγάρια για να προστατευθούν από τα γειτονικά τους είδη: «Ποιος τρώει τι; Τι αποφεύγει ποιον; Ποιος είναι ο γείτονας; Όλη αυτή η σχέση μεταξύ των ειδών μας προσφέρει ιδέες τι να διαλέξουμε».

Μπαίνουμε μέσα σε μια πολύ σκοτεινή σπηλιά: «Υπάρχει λιγότερο φως, οπότε ο ανταγωνισμός γίνεται πιο συγκεκριμένος. Τα σφουγγάρια δεν χρειάζεται να ανταγωνιστούν είδη που αναπτύσσονται γρήγορα, όπως είναι τα φύκια. Μάχονται μεταξύ τους. Μας ενδιαφέρει αυτή η μάχη. Το αστείο είναι ότι έχω κλειστοφοβία. Αν κλειστώ στο ασανσέρ, έχω πρόβλημα. Αλλά κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας είμαι μια χαρά. Έχω πρόβλημα, όταν είμαι για πολύ καιρό μακριά από το νερό. Αυτό είναι πρόβλημα» τονίζει ο θαλάσσιος βιολόγος.

Ένα απρόσμενο εύρημα. Ένα σχοινί. Πηγή μόλυνσης από πλαστικό. Πιθανή ένδειξη ότι γίνεται παράνομη αλιεία σ’ αυτή την προστατευόμενη περιοχή: «Είναι πολύ συχνό φαινόμενο, στα μέρη που κάνουμε καταδύσεις. Βρίσκουμε κιούρτους για χταπόδια, δίχτυα ψαρέματος, πλαστικές σακούλες, μεταλλικά κουτάκια. Αν ανησυχούμε για τη θάλασσα και αποφεύγουμε να πετάμε πλαστικά και άλλα απορρίμματα, τότε μπορούμε να πάρουμε πίσω πράγματα από αυτήν, από την φύση για να χρησιμοποιήσουμε για την υγεία μας» επισημαίνει ο Μικάλ Μπαμπιάρζ, επιστήμονας έρευνας και ανάπτυξης στην Sea4Us.

Οι επιστήμονες συλλέγουν την αναγκαία μόνο ποσότητα, ώστε να προφυλάξουν τους πληθυσμούς των συγκεκριμένων ειδών: «Ο αντίκτυπος είναι σχεδόν μηδενικός. Παίρνουμε πολύ μικρά δείγματα. Η φιλοσοφία μας είναι να εμπνευστούμε από την φύση, να πάρουμε στοιχεία και να τα αναδημιουργήσουμε. Να τα πολλαπλασιάσουμε για να έχουμε βιομηχανική παραγωγή. Έτσι ώστε να μην χρειάζεται να επιστρέψουμε στη θάλασσα και να βασιστούμε στην βιομάζα. Η βιομάζα είναι απλά πηγή έμπνευσης» υπογραμμίζει ο Πέντρο Λίμα.

Λισαβόνα

Στην Λισαβόνα, μελετούν τα δείγματα που έχουν συλλέξει στο εργαστήριο φυσιολογίας της Sea4Us, στο πανεπιστήμιο Nova. Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει από μήνες έως και χρόνια. Τα σφουγγάρια και οι συμβιωτικοί τους οργανισμοί παράγουν εκατοντάδες διαφορετικές ενώσεις. Οι επιστήμονες τις εξετάζουν για να δουν αν έχουν δράση κατά του πόνου. Σταδιακά περιορίζουν το ερευνητικό τους πεδίο. Η Σίλβια Λίνο είναι θαλάσσια βιοτεχνολόγος στην Sea4Us:

«Είναι ένα ολόκληρο σύστημα. Έχει βακτήρια. Έχει το δικό του μικροβίωμα. Το εξάγουμε, το ελέγχουμε. Αν είναι εντάξει, συνεχίζουμε να το διαχωρίζουμε όσο περισσότερο μπορούμε, μέχρι να καταλήξουμε στην ένωση που είναι υπεύθυνη για την δραστηριότητα».

Οι επιστήμονες της εταιρίας υποστηρίζουν ότι έχουν βρει δύο μόρια που μειώνουν την αίσθηση του πόνου στους νευρώνες των σπονδυλικών γαγγλίων. Σκοπεύουν να τα προσφέρουν στην φαρμακοβιομηχανία για να τα χρησιμοποιήσουν σε νέα φάρμακα, όπως εξηγεί ο Αντρέ Μπάστος, ηλεκτροφυσιολόγος και συνιδρυτής της Sea4Us: «__Τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι οι ενώσεις μας μειώνουν το επίπεδο του πόνου. Ο κίνδυνος να αναπτύξει κάποιος εξάρτηση είναι μειωμένος. Συνδυάζοντας αυτά τα δύο αποτελέσματα, θεωρούμε ότι η ένωσή μας θα περάσει όλες τις κλινικές μελέτες και θα φτάσει στην αγορά».

Πόρτο

Η θάλασσα μπορεί να κρύβει θεραπείες για μερικές από τις χειρότερες απειλές για τη δημόσια υγεία, από πανδημίες μέχρι την αντίσταση στα αντιβιοτικά και τους καρκίνους. Η θαλάσσια έρευνα και η υγεία των θαλασσών είναι στις προτεραιότητες του προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη, που χρηματοδοτεί επιστημονικά προγράμματα σε όλα τα κράτη μέλη. Εδώ στο Πόρτο, ερευνητές από το κέντρο CIIMAR μελετούν μια ποικιλία θαλάσσιων μορφών ζωής, μεγάλων και μικρών. Η Τερέζα Μαρτίνς είναι βιοχημικός στο κέντρο: «Μαζεύουμε κυανοβακτήρια. Είναι πολύ παλιοί οργανισμοί. Μπορούν να αναπτυχθούν σχεδόν παντού. Παράγουν μόρια, αυτές τις χημικές ενώσεις που μπορούν να έχουν πολύ ενδιαφέρουσες εφαρμογές στο μέλλον».

Τα κυανοβακτήρια είναι γνωστά για την ισχυρή τους τοξικότητα. Για τους επιστήμονες αυτή μπορεί να είναι η άλλη πλευρά των φαρμακευτικών ιδιοτήτων: «Γενικά, κάθε νόσος μπορεί να θεραπευθεί αρκεί να βρούμε μια ένωση για να την θεραπεύσουμε. Αυτό είναι που ψάχνουμε στα κυανοβακτήρια, γιατί παράγουν μεγάλη ποικιλία χημικών ενώσεων. Είναι πιθανόν να βρούμε μια ενδιαφέρουσα ένωση και να την κάνουμε φάρμακο» αναφέρει ο Πέντρο Λεάο, ερευνητής σε φυσικά προϊόντα κυανοβακτηρίων στο κέντρο.

Οι επιστήμονες του κέντρου κάνουν έρευνες σε διάφορες χώρες. Απομονώνουν και καλλιεργούν νέα είδη κυανοβακτηρίων. Η βιβλιοθήκη τους μετρά πάνω από 1000 στελέχη. Είναι ανοιχτή σε ερευνητές από όλο τον κόσμο. Οι έρευνές τους δείχνουν ότι μερικές από τις τοξικές τους ενώσεις μπορούν να στοχεύσουν συγκεκριμένα τα καρκινικά κύτταρα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νέες θεραπείες. Πειράματα σε προνύμφες ψαριών έδειξαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα που μπορούν να βοηθήσουν στην μάχη κατά του διαβήτη και της παχυσαρκίας.

«Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο για να λύσουμε τα προβλήματα του καρκίνου και της παχυσαρκίας. Αλλά είμαστε στην πρώτη γραμμή της έρευνας για να βρούμε τη λύση που θα θεραπεύσει αυτές τις νόσους» τονίζει ο Ραλφ Ουμπάρτζκα, ερευνητής θαλάσσιας βιοτεχνολογίας στο Κέντρο CIIMAR.

Οι βιοτεχνολογίες της θάλασσας μπορούν να αλλάξουν την ανθρώπινη ζωή. Αρκεί να βρούμε τον τρόπο να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις θεραπευτικές ουσίες, χωρίς να καταστρέψουμε την ίδια τη θάλασσα. Ο Βίτορ Μανουέλ Βασκονσέλος είναι ο διευθυντής του Κέντρου: «Πρέπει να μάθουμε από την φύση. Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε νέα μόρια. Απλά πρέπει να ψάξουμε να βρούμε αυτά που ήδη υπάρχουν, που τα παράγουν αυτοί οι οργανισμοί. Να τα αλλάξουμε λίγο ώστε να ικανοποιήσουν τις ανάγκες μας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι στο εγγύς μέλλον, θα έχουμε πολύ περισσότερες ενώσεις από τη θάλασσα, που θα θεραπεύουν πολλές από τις τωρινές ασθένειες. Η ζωή ξεκίνησε στη θάλασσα. Πιστεύω ότι και η ανθρώπινη ζωή μπορεί να σωθεί επίσης από την θάλασσα».

Κοινοποιήστε το άρθρο