Οι καταιγίδες και οι πλημμύρες σε όλη την Ευρώπη πέρυσι έπληξαν συνολικά 413.000 ανθρώπους, οδήγησαν στην απώλεια τουλάχιστον 335 ζωών και εκτιμάται ότι κόστισαν τουλάχιστον 18 δισεκατομμύρια ευρώ σε ζημιές.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Το περασμένο έτος ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη, με ρεκόρ υψηλών ετήσιων θερμοκρασιών σχεδόν στη μισή ήπειρο.
Η τελευταία ευρωπαϊκή έκθεση για την κατάσταση του κλίματος από την υπηρεσία Copernicus της ΕΕ (C3S) δείχνει ότι το 45% των ημερών ήταν πολύ θερμότερες από τον μέσο όρο και το 12% ήταν οι θερμότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ.
Περισσότεροι από 100 επιστημονικοί εμπειρογνώμονες συγκεντρώθηκαν για να καταδείξουν ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη - η οποία θερμαίνεται δύο φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο - ήταν απολύτως σαφείς το 2024.
Οι καταιγίδες ήταν συχνά σφοδρές, οι πλημμύρες ήταν εκτεταμένες και τμήματα της ηπείρου κατακλύστηκαν από καύσωνες ρεκόρ.
Οι εμπειρογνώμονες του C3S και του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) προειδοποιούν ότι "ο ένας βαθμός αύξησης της θερμοκρασίας έχει σημασία", καθώς επιτείνει τον κίνδυνο για τη ζωή των ανθρώπων, τις οικονομίες και τον πλανήτη.
Πώς βιώνει η Ευρώπη τις "σοβαρές επιπτώσεις" της κλιματικής αλλαγής;
Η έκθεση για το 2024 υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη "είναι η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα και βιώνει σοβαρές επιπτώσεις από τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την κλιματική αλλαγή", σύμφωνα με τη γενική γραμματέα του WMO Celeste Saulo.
Σε όλες τις ευρωπαϊκές περιοχές σημειώθηκε απώλεια πάγου πέρυσι, καθώς οι παγετώνες στη Σκανδιναβία και το Σβάλμπαρντ γνώρισαν τα υψηλότερα ποσοστά απώλειας μάζας που έχουν καταγραφεί ποτέ.
Οι πυρκαγιές στην Πορτογαλία τον Σεπτέμβριο έκαψαν 110.000 εκτάρια γης μέσα σε μια εβδομάδα - το ένα τέταρτο της συνολικής ετήσιας καμένης έκτασης της Ευρώπης για το 2024. Συνολικά, οι πυρκαγιές σε ολόκληρη την ήπειρο επηρεάζουν 42.000 ανθρώπους.
Οι πλημμύρες είχαν επίσης δραματικές και συχνά θανατηφόρες επιπτώσεις στις κοινότητες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τον Σεπτέμβριο, η καταιγίδα Boris επηρέασε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους με πλημμύρες, θανάτους και ζημιές σε τμήματα της Γερμανίας, της Πολωνίας, της Αυστρίας, της Ουγγαρίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας, της Ρουμανίας και της Ιταλίας.
Στη συνέχεια, στα τέλη Οκτωβρίου στην Ισπανία, οι ακραίες βροχοπτώσεις έφεραν πλημμύρες με καταστροφικές επιπτώσεις και θανάτους για τους ανθρώπους στη Βαλένθια και τις γειτονικές περιοχές.
Τουλάχιστον 232 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη Βαλένθια, ενώ υπήρχαν και άλλοι νεκροί στις επαρχίες Albacete, Cuenca και Μάλαγα. Οι ζημιές στις υποδομές και οι οικονομικές απώλειες ήταν σοβαρές και ανήλθαν σε περίπου 16,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Οι καταιγίδες και οι πλημμύρες σε όλη την Ευρώπη πέρυσι επηρέασαν συνολικά 413.000 ανθρώπους, οδήγησαν στην απώλεια τουλάχιστον 335 ζωών και εκτιμάται ότι κόστισαν τουλάχιστον 18 δισεκατομμύρια ευρώ σε ζημιές.
Η ακραία ζέστη, επίσης, αποτέλεσε πρόβλημα για πολλούς το 2024. Τον Ιούλιο, η νοτιοανατολική Ευρώπη βίωσε τον μεγαλύτερο καύσωνα που έχει καταγραφεί ποτέ, ο οποίος διήρκεσε 13 συνεχόμενες ημέρες και επηρέασε το 55% της περιοχής.
Συνολικά, υπήρξε ρεκόρ αριθμού ημερών με τουλάχιστον "έντονη θερμική καταπόνηση" (66) και τροπικών νυχτών (23) στη νοτιοανατολική Ευρώπη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
"Νομίζετε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,3°C είναι ασφαλής; Αυτή η έκθεση αποκαλύπτει τον πόνο που υφίσταται ήδη ο πληθυσμός της Ευρώπης από τα ακραία καιρικά φαινόμενα", λέει η Δρ Friederike Otto, ανώτερη λέκτορας στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Πολιτικής και συν-επικεφαλής του World Weather Attribution στο Imperial College του Λονδίνου.
Η Ευρώπη είναι μία από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη προβλεπόμενη αύξηση του κινδύνου πλημμύρας, ενώ η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5C θα μπορούσε να οδηγήσει σε 30.000 ετήσιους θανάτους στην Ευρώπη κάθε χρόνο λόγω ακραίων θερμοκρασιών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).
"Αλλά είμαστε σε καλό δρόμο για να βιώσουμε 3°C μέχρι το 2100", προσθέτει ο Otto, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έκθεση.
"Αρκεί να θυμηθείτε τις πλημμύρες στην Ισπανία, τις πυρκαγιές στην Πορτογαλία ή τους καλοκαιρινούς καύσωνες πέρυσι για να καταλάβετε πόσο καταστροφικό θα ήταν αυτό το επίπεδο αύξησης της θερμοκρασίας".
Μπορεί η Ευρώπη να προσαρμοστεί στους αυξανόμενους κινδύνους από ακραία καιρικά φαινόμενα;
Η Florence Rabier, γενική διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Καιρικών Προβλέψεων, λέει ότι αυτές οι εκτεταμένες κλιματικές επιπτώσεις αναδεικνύουν τη "σημασία της οικοδόμησης μεγαλύτερης ανθεκτικότητας".
Οι ζημιές στο δομημένο περιβάλλον από ακραία καιρικά φαινόμενα αναμένεται να δεκαπλασιαστούν μέχρι το τέλος του αιώνα μόνο λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι πλημμύρες έχουν χαρακτηριστεί ως ο κλιματικός κίνδυνος που χρειάζεται επειγόντως δράση.
Έχει ήδη σημειωθεί κάποια πρόοδος. Η έκθεση υπογραμμίζει παραδείγματα πρωτοβουλιών προσαρμογής σε πόλεις σε όλη την Ευρώπη, από την αφαίρεση όσο το δυνατόν περισσότερων πλακών πεζοδρομίου από τους κήπους στην Ολλανδία έως την ενίσχυση των χώρων πρασίνου στο Παρίσι.
Η Rabier προσθέτει ότι το 51% των πόλεων διαθέτει πλέον ειδικό σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή - από μόλις 26% το 2018 - υπογραμμίζοντας την αξία των πληροφοριών που παρέχει η έκθεση.
Η Saulo αναφέρει επίσης ότι ο WMO "εντείνει τις προσπάθειες" για την ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για ακραία καιρικά φαινόμενα και των υπηρεσιών για το κλίμα, ώστε να βοηθήσει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και την κοινωνία στο σύνολό της να είναι πιο ανθεκτική.
Ωστόσο, εξακολουθούν να απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση τόσο των σημερινών κλιματικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη όσο και για την προετοιμασία για μελλοντικούς κινδύνους.
"Κάνουμε πρόοδο, αλλά πρέπει να προχωρήσουμε περισσότερο και πρέπει να προχωρήσουμε ταχύτερα, και πρέπει να προχωρήσουμε μαζί", σύμφωνα με τον Saulo.
Ήρθε η ώρα να αφήσουμε πίσω μας τα ορυκτά καύσιμα;
Ωστόσο, η προσαρμογή είναι μόνο η μία πλευρά του νομίσματος και οι ειδικοί σε θέματα κλίματος λένε ότι ο αυξανόμενος κίνδυνος από ακραία καιρικά φαινόμενα υπογραμμίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί μια σημαντική αιτία αυτής της αύξησης της θερμοκρασίας.
Τα "μεγάλα δεινά και οι απώλειες" που παρατηρήθηκαν στην Ευρώπη πέρυσι καθιστούν "ακόμη πιο επείγουσα την ανάγκη να αφήσουμε πίσω μας τα ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατό", λέει ο καθηγητής Stefan Rahmstorf από το Ινστιτούτο Potsdam για την έρευνα των κλιματικών επιπτώσεων στη Γερμανία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έκθεση.
"Το αυξανόμενο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που σήμερα ανέρχεται στο 45% της ηλεκτρικής μας ενέργειας είναι ενθαρρυντικό και είναι κρίσιμο για το μέλλον μας να αντισταθούμε στα κοντόφθαλμα συμφέροντα του λόμπι των ορυκτών και να υλοποιήσουμε τους ευρωπαϊκούς στόχους για το κλίμα χωρίς καμία καθυστέρηση".
Ο αριθμός των χωρών στην Ευρώπη όπου οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παράγουν πλέον περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι τα ορυκτά καύσιμα έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2019, αυξάνοντας από 12 σε 20. Όμως, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας είναι επίσης εξαιρετικά ευαίσθητες στις καιρικές συνθήκες.
Η συνεχιζόμενη χρήση ορυκτών καυσίμων σε μια τόσο ευμετάβλητη παγκόσμια οικονομία είναι "ειλικρινά παράλογη", προσθέτει ο Δρ Ότο.
"Η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια να θέσει τις δεσμεύσεις της για το κλίμα σε δεύτερη μοίρα. Πρέπει να πρωτοστατήσει και να επιταχύνει τη στροφή προς την πολιτική που βασίζεται σε στοιχεία, βοηθώντας πραγματικά τους ανθρώπους με χαμηλό εισόδημα και όχι τους ολιγάρχες".