Οι γυναίκες επωμίζονται ένα «δυσανάλογο βάρος» των πιο θανατηφόρων ακραίων καιρικών φαινομένων σε όλο τον κόσμο, προειδοποιεί νέα έκθεση
Τα φετινά ακραία καιρικά φαινόμενα έπληξαν πιο σκληρά τις περιθωριοποιημένες ομάδες, καθώς οι ειδικοί ζητούν μια «επείγουσα» μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα.
Μια νέα έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων από τον οργανισμό World Weather Attribution (WWA) αναλύει 22 καταστροφές που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή το τελευταίο 12μηνο, προειδοποιώντας ότι οι εκπομπές που παγιδεύουν τη θερμότητα ανεβάζουν τις παγκόσμιες θερμοκρασίες και τροφοδοτούν καταστροφικά καιρικά φαινόμενα σε κάθε ήπειρο.
Αν και το 2025 δεν θα σπάσει το παγκόσμιο ρεκόρ ζέστης του 2024, η έκθεση αναδεικνύει την ακραία ζέστη ως μία από τις πιο θανατηφόρες μορφές ακραίου καιρού. Ενώ οι πλημμύρες και οι καταιγίδες αφήνουν πίσω τους υλικές καταστροφές, η ακραία ζέστη είναι ένας «σιωπηλός δολοφόνος»· φέτος το καλοκαίρι στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 24.000 Ευρωπαίους.
Ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων θεωρείται πολύ μεγαλύτερος, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των θανάτων αποδίδεται σε προϋπάρχουσες παθήσεις και όχι στη ζέστη.
Πώς η ακραία ζέστη επηρεάζει τις γυναίκες
Τον Φεβρουάριο, ένας σφοδρός καύσωνας έπληξε το Νότιο Σουδάν, κάνοντας δεκάδες παιδιά να καταρρεύσουν από θερμοπληξία και οδηγώντας σε κλείσιμο των σχολείων για δύο εβδομάδες. Συστάθηκε στον πληθυσμό να μείνει σε εσωτερικούς χώρους και να παραμένει ενυδατωμένος, όμως πολλά σπίτια στη χώρα είναι χτισμένα με σιδερένιες στέγες και δεν διαθέτουν ψύξη, ηλεκτρισμό ή πρόσβαση σε καθαρό νερό.
Η μελέτη της WWA διαπίστωσε ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή έκανε αυτό το κύμα καύσωνα κατά 4°C πιο ζεστό και ότι η καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου «μετέτρεψε αυτό που κάποτε ήταν ένα εξαιρετικά σπάνιο γεγονός σε κάτι συνηθισμένο», που πλέον αναμένεται να συμβαίνει ανά διετία.
Οι υψηλές θερμοκρασίες, που κάποιες ημέρες ξεπέρασαν τους 40°C, «έπληξαν δυσανάλογα» τις γυναίκες, οι περισσότερες από τις οποίες εργάζονται στη γεωργία ή σε άλλα επαγγέλματα με υψηλή έκθεση στη ζέστη, όπως το πλανόδιο εμπόριο.
Η WWA αναφέρει ότι οι γυναίκες στο Νότιο Σουδάν αφιερώνουν περίπου το 60% του χρόνου τους σε απλήρωτη φροντίδα, όπως το κουβάλημα νερού και το μαγείρεμα σε εξαιρετικά θερμά περιβάλλοντα, κάτι που ενέχει τον κίνδυνο μιας σειράς μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στην υγεία, όπως καρδιαγγειακή καταπόνηση, βλάβη στα νεφρά και αυξημένη ευαλωτότητα στη θερμική εξάντληση.
«Η εκπαίδευση πλήττεται σοβαρά από την ακραία ζέστη», αναφέρει η έκθεση. «Τα παρατεταμένα κλεισίματα των σχολείων αυξάνουν την πιθανότητα μαθησιακών απωλειών, ενισχύουν τις έμφυλες προσδοκίες μέσα στο νοικοκυριό και αυξάνουν τους κινδύνους πρώιμου γάμου, καθιστώντας την επιστροφή στο σχολείο πιο δύσκολη για τα κορίτσια».
Πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που τεκμηριώνουμε το κλίμα;
Η WWA διαπίστωσε ότι, παγκοσμίως, οι γυναίκες σηκώνουν ένα «άνισο βάρος» που συχνά αυξάνει τον κίνδυνό τους από επικίνδυνα υψηλές θερμοκρασίες. Ωστόσο, η ανισότητα φτάνει πολύ πιο μακριά και διαπερνά ακόμη και την ίδια την επιστημονική τεκμηρίωση.
Πολλές από τις μελέτες της WWA το 2025 επικεντρώθηκαν σε επεισόδια έντονων βροχοπτώσεων στον Παγκόσμιο Νότο, έναν συλλογικό όρο για χώρες στην Αφρική, την Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Ωκεανία (αλλά όχι την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία), που συχνά αποκαλούνται «αναπτυσσόμενες» ή «λιγότερο ανεπτυγμένες».
Γενικά, αυτές οι χώρες είναι φτωχότερες από τις χώρες της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, έχουν υψηλότερα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας και χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής.
Οι επιστήμονες εντόπισαν επανειλημμένα κενά στα παρατηρησιακά δεδομένα, υποστηρίζοντας ότι η εξάρτηση από κλιματικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί κυρίως για τον Παγκόσμιο Βορρά τους εμπόδιζε να καταλήξουν σε ασφαλή συμπεράσματα.
«Αυτό το άνισο υπόβαθρο στην κλιματική επιστήμη αντικατοπτρίζει τις ευρύτερες αδικίες της κλιματικής κρίσης», προσθέτει η έκθεση.
Μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα
Η WWA ζητά μια «επείγουσα» μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα και ενίσχυση των επενδύσεων σε μέτρα προσαρμογής, ώστε να αντιμετωπιστεί η ολοένα αυξανόμενη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν την κύρια κινητήρια δύναμη της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αντιστοιχώντας περίπου στο 68% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και σχεδόν στο 90% όλων των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η WWA λέει ότι η προσαρμογή στις κλιματικές καταστροφές είναι ορισμένες φορές περιορισμένη. «Όταν μια σφοδρή καταιγίδα πλήττει μικρά νησιά όπως η Τζαμάικα και άλλες χώρες της Καραϊβικής, ακόμη και σχετικά υψηλά επίπεδα ετοιμότητας δεν μπορούν να αποτρέψουν ακραίες απώλειες και ζημιές», προσθέτει η έκθεση.
«Αυτό υπογραμμίζει ότι η προσαρμογή από μόνη της δεν αρκεί. Οι ταχείες μειώσεις των εκπομπών παραμένουν απαραίτητες για να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».