Η οικονομία των τριών χωρών έχει πληγεί ανεπανόρθωτα
Η πανδημία του κορονοϊού είναι πραγματική καταστροφή για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη, ειδικά στον νότο και την ανατολή, αλλά και στις χώρες που γειτονεύουν με την Ε.Ε. Σ' αυτό το επεισόδιο του Unreported Europe, θα επισκεφθούμε την Ουγγαρία και την Βουλγαρία. Θα ξεκινήσουμε όμως πρώτα από την Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Κατευθυνόμαστε στο Λοπάρε, μια μικρή πόλη 10.000 κατοίκων στα βόρεια της χώρας. Ο κορονοϊός απειλεί να το μετατρέψει σε μια πόλη φάντασμα και να οδηγήσει τους κατοίκους του να φύγουν για δουλειά στο εξωτερικό. Περίπου 1.300 άτομα εργάζονται σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, παράγοντας προϊόντα για την γαλλική, την αυστριακή, την ελβετική, τη γερμανική και την ολλανδική αγορά. Οι μισοί κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους, λόγω της πανδημίας.
Μπήκαμε στο έκτακτο δημοτικό συμβούλιο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Ο Ράντο Σάβιτς, δήμαρχος του Λοπάρε ήταν από τους πρώτους που ζήτησε από την κυβέρνηση της χώρας να πάρει άμεσα μέτρα. Και ο δήμος προσπαθεί με κάθε τρόπο να υποστηρίξει τους ντόπιους επιχειρηματίες. Στα σχέδια είναι να παρθεί και ένα δάνειο εκ μέρους του δήμου για την υποστήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αν δεν ληφθούν μέτρα από το κράτος. Ο Σάβιτς μας εξηγεί: «Το κράτος πρέπει να παρέμβει και να δημιουργήσει ένα ταμείο για να βοηθήσει τους εργοδότες, ώστε να ξέρουν με σαφήνεια ότι μπορούν να κρατήσουν τους υπαλλήλους τους και δεν χρειάζεται να πληρώσουν ασφαλιστικές εισφορές, κατά τη διάρκεια της κρίσης».
Ο Ζβιέζνταν Μαξίμοβιτς και η γυναίκα του ανησυχούν. Θα μπορέσουν να πληρώσουν τις δόσεις του στεγαστικού δανείου που πήραν πέρσι για να αγοράσουν το διαμέρισμά τους στο Λοπάρε; Ο Μαξίμοβιτς εργαζόταν στο τοπικό εργοστάσιο Termal που παράγει συστήματα θέρμανσης. Λόγω όμως του κορονοϊού, απολύθηκε. Μας δείχνει το εργοστάσιο όπου δούλευε τα τελευταία δύο χρόνια: «Τώρα μπορούμε να γραφτούμε στο ταμείο ανεργίας. Δεν ξέρω αν πάρουμε επίδομα από την εταιρία μας, μέχρι να υπάρξει επίσημη ανακοίνωση. Η γυναίκα μου συνεχίζει να δουλεύει. Έχει ακόμη μισθό. Ελπίζω λοιπόν να μπορέσουμε να καλύψουμε τουλάχιστον τα βασικά μας έξοδα».
Η περιφέρεια υποσχέθηκε να δώσει ένα έκτακτο επίδομα 200 ευρώ το μήνα στους εργαζόμενους που απολύθηκαν. Και η Ε.Ε. δέσμευσε 73 εκατομμύρια ευρώ για την Βοσνία για να παράσχει ρευστότητα στην οικονομία της, που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα.
Συνήθως εδώ απασχολούνται 100 εργάτες. Αλλά το εργοστάσιο είναι πλέον άδειο. Ο διευθυντής της επιχείρησης συνδέεται με τα κεντρικά γραφεία του Euronews στη Λυών, μέσω videoconference. Ποιο είναι το βασικό τους πρόβλημα;
«Τα περισσότερα εξαρτήματα που χρειάζομαι, φτιάχνονται στην Ιταλία. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και γι' αυτό έχει σταματήσει η παραγωγή» επισημαίνει ο γενικός διευθυντής Μαχίρ Χάμζιτς. Φοβάτσι ότι η εταιρία του θα καταρρεύσει εντελώς; «Όχι καθόλου. Είμαστε άνθρωποι που βγήκαμε από έναν πόλεμο πριν από 20 χρόνια. Ξέρουμε να αγωνιζόμαστε». Τι βοήθεια περιμένει; «Χρήματα. Χρειαζόμαστε στήριξη από το Κράτος, την Ε.Ε., από την κυβέρνησή μας».
Ουγγαρία
Μεταφερόμαστε στην Ουγγαρία. Δύσκολοι καιροί για τις αυτοκινητοβιομηχανίες της Audi, της Mercedes, της Opel και της Suzuki που ανέστειλαν πλήρως την παραγωγή τους εδώ. Η παραγωγή αυτοκινήτων αντιπροσωπεύει το 1/3 της βιομηχανικής παραγωγής της Ουγγαρίας και το 4% του ΑΕΠ της χώρας. Το εργοστάσιο της Mercedes στο Κεκσκεμέτ έχει σταματήσει, αλλά οι 4.000 μόνιμοι εργαζόμενοι συνεχίζουν να πληρώνονται.
«Εξαιτίας του ξεσπάσματος της πανδημίας, η Daimler ανέστειλε την παραγωγή σε όλα τα εργοστάσια στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εφαρμόζεται το ευέλικτο ωράριο εργασίας, που βασίζεται στη συλλογική σύμβαση εργασίας. Πολλοί εργαζόμενοι υποχρεώνονται να πάρουν τώρα την κανονική άδεια διακοπών» μεταδίδει ο απεσταλμένος του Euronews, Γκάμπορ Κις.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες βασίζονται σε εργαζόμενους προσωρινής απασχόλησης που δεν είναι στην μόνιμη μισθοδοσία. Η Suzuki ενημέρωσε την Παρασκευή το βράδυ τους δικούς της εργαζομένους προσωρινής απασχόλησης, ότι δεν θα τους χρειαστεί άλλο από την Δευτέρα.
Συναντούμε τη διευθύντρια ανθρώπινου δυναμικού της εταιρίας μίσθωσης εργαζομένων προσωρινής απασχόλησης. Μερικοί από τους εργαζόμενους δουλεύουν εδώ και πολλά χρόνια για την Suzuki. 600 από αυτούς απολύθηκαν. Θα πάρουν κάποια αποζημίωση ή επίδομα; «Είναι μέρος των διαπραγματεύσεών μας με την Suzuki. Φυσικά θα πληρώσουμε ό,τι χρωστάμε, σύμφωνα με την ουγγρική νομοθεσία» επισημαίνει η Νάγκι Μιχάλινε από τη Livita-Dorta Kft.
Λίγες μέρες αργότερα καταφέραμε να μιλήσουμε με την εκπρόσωπο της Suzuki Ουγγαρίας, μέσω videoconference. Όπως και όλοι οι άλλοι είναι στο σπίτι της λόγω καραντίνας. Απέλυσαν 600 εργαζομένους προσωρινής απασχόλησης μέσα σε μια μέρα. Έχουν δικαίωμα να πάρουν κάποια χρήματα;
«Οι μόνιμοι εργαζόμενοι που έχουν προσληφθεί από τη δική μας εταιρία παίρνουν το μισθό τους. Οι μισθωμένοι, αυτοί που έχουμε ενοικιάσει, δεν έχουν συμβόλαιο με την εταιρία μας. Άρα η Suzuki Ουγγαρίας δεν τους πληρώνει» αναφέρει η Σουζάνα Μπόναρ, εκπρόσωπος της Suzuki.
Η Suzuki συνεργάζεται με πολλές μικρότερες εταιρίες στην Ουγγαρία, όπως τη Ζατίνα, που παράγει εξαρτήματα σύνδεσης και βίδες για την αυτοκινητοβιομηχανία. Περίπου 170.000 άνθρωποι απασχολούνται στις εταιρίες υπεργολαβίας της Suzuki. Ο διευθυντής της Ζατίνα, Αττίλα Ζατίνα περιμένει ένα οικονομικό σωσίβιο από την κυβέρνηση: _«Νομίζω ότι οι ουγγρικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να επιβιώσουν το πολύ ένα μήνα, σ' αυτή την κατάσταση. Δεν νομίζω ότι μια μεσαία εταιρία μπορεί να βρει τα χρήματα για να μπορέσει να συντηρηθεί για περισσότερο από έναν μήνα». _
Βουλγαρία
Συνεχίζουμε στην Βουλγαρία. Ποιες είναι συνέπειες εδώ από την εξάπλωση της πανδημίας; Τι κάνει η Βουλγαρία για τη δική της οικονομική δραστηριότητα; Είναι από τα πιο φτωχά κράτη μέλη της Ε.Ε.
Στην Σόφια, ο ρεπόρτερ του Euronews, Ντάμιαν Βοντεντιτσάροφ συναντά τον Μπόγιαν Μπάνοφ, έναν από τους δέκα συνολικά υπαλλήλους που εργάζονται σε μια διαφημιστική εταιρία. Η εταιρία είχε πολλή δουλειά μέχρι πριν από λίγες μέρες: «Φυσικά και ανησυχώ. Δεν μπορείς να μην ανησυχείς. Ελπίζω να έρθουν καλύτερες μέρες. Ναι. Εδώ και λίγες εβδομάδες, η πτώση είναι τεράστια» τονίζει ο Μπόγιαν Μπάνοφ της Outdoor Network.
Οι ξένοι διαφημιστές έχουν σταματήσει κάθε δραστηριότητα. Όλες οι διαφημιστικές καμπάνιες έχουν αναβληθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο. Η Μάγια Σολάκοβα δουλεύει από το σπίτι της. Η διευθύντρια της εταιρίας προσπαθεί να μειώσει τα κόστη, να επαναδιαπραγματευτεί ενοίκια και δάνεια. Ενώ αυτή προσπαθεί να κρατήσει τους υπαλλήλους της, πολλές εταιρίες έχουν κατεβάσει ρολά, απολύοντας όλο το προσωπικό τους. Πολλοί Βούλγαροι εργαζόμενοι έχουν μείνει χωρίς δουλειά. Τους βοηθά η κυβέρνηση;
«Ναι! Πέρασε ένας νόμος γι' αυτό το λόγο. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε να πληρώσει το 60% του μισθού των εργαζομένων και το υπόλοιπο 40% θα δίνεται από τους εργοδότες. Ωστόσο, είναι ακόμη άγνωστο, ποιες εταιρίες και ποιοι οικονομικοί τομείς μπορούν να κάνουν αίτηση γι' αυτή τη βοήθεια» εξηγεί η Σολάκοβα.
Πολλοί εργαζόμενοι στη Βοσνία, την Ουγγαρία και την Βουλγαρία βρίσκονται στο σπίτι τους αυτές τις μέρες. Βλέπουν περισσότερο τα παιδιά τους, αλλά έχουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες. Γνωρίζουν ότι πρέπει να υπάρξει οικονομική ρευστότητα και ισχυρή βοήθεια στις επιχειρήσεις για να μπορέσουν να μείνουν όρθιες την επόμενη μέρα και να κρατήσουν και οι ίδιοι τη δουλειά τους.