Χιλιάδες είναι εγκλωβισμένοι στη χώρα, καθώς τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. είναι κλειστά
Είμαστε στην Βοσνία. Μια χώρα που χρησιμοποιούν οι μετανάστες ως πέρασμα για την Κεντρική Ευρώπη. Τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. είναι κλειστά. Χιλιάδες άνθρωποι δεν μπορούν να προχωρήσουν. Πολλοί από αυτούς κοιμούνται σε εγκαταλελειμμένα κτίρια, αυτοσχέδια καταλύματα. Αυτό συμβαίνει στα προάστια της Τούζλα, σε βαγόνια τρένων που δεν χρησιμοποιούνται πια.
Η θερμοκρασία είναι πολύ κάτω από το μηδέν. Εκατοντάδες μετανάστες, όπως ο Σαλμάν και τα αδέλφια του κοιμούνται χύμα, χωρίς θέρμανση στο μέσο του χειμώνα. Η θερμοκρασία είναι -10 βαθμοί Κελσίου. Γιατί δεν πηγαίνουν σε δομές έκτακτης ανάγκης; «Κοιμόμαστε μέσα σε ένα παλιό βαγόνι. Η ζωή δεν είναι ωραία εδώ. Ήταν μεγάλο λάθος που ήρθαμε στην Βοσνία. Μεγάλο λάθος. Κάνει πολύ κρύο εδώ. Κάθε μέρα χιονίζει. Είναι πάρα πολύ δύσκολες οι συνθήκες. Δεν περνάμε καλά» αναφέρει ο Σαλμάν από το Πακιστάν.
Το πρωί, ο Σαλμάν μας εξηγεί ότι κάποιοι από τους συνταξιδιώτες του εμφάνισαν ψυχολογικά προβλήματα, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, από το Πακιστάν στην Βοσνία. Οι πακιστανικές οικογένειες της μεσαίας τάξης πρέπει να συγκεντρώσουν 3000-4000 χιλιάδες ευρώ για να στείλουν τους γιους τους στην Ευρώπη. Αλλά τώρα είναι εγκλωβισμένοι σ’ αυτό το μέρος. Δεν μπορούν να πάνε ούτε μπροστά, ούτε πίσω. Οι τοπικές αρχές αρνήθηκαν να δημιουργήσουν έναν προσφυγικό καταυλισμό στην περιοχή της Τούζλα, παρόλο που η πόλη παραμένει σημαντικός κόμβος διέλευσης μεταναστών μεταξύ Σερβίας και Κροατίας.
Η ΜΚΟ Emmaus βοηθά τους μετανάστες να βρουν ένα μέρος για να ζεσταθούν. Οι περισσότεροι είναι οικονομικοί μετανάστες από το Πακιστάν και τη Βόρεια Αφρική. Όπως αυτή η ομάδα από την Αλγερία. Ο Μπραϊμ Ραντί και οι φίλοι του δεν επιχειρούν πρώτη φορά να φτάσουν στην Ε.Ε.: _«_Ένας Κροάτης συνοριοφύλακας μου έσπασε το δόντι με το γκλομπ του. Με χτύπησε στο στόμα και το δόντι μου έσπασε. Άλλοι έχασαν ένα μάτι ή τους έσπασαν τα πλευρά. Κοιτάξτε εδώ: τον χτύπησαν με το γκλομπ στο αυτί».
Στις εγκαταστάσεις της ΜΚΟ, οι μετανάστες μπορούν να πλυθούν και να βρουν καθαρά ρούχα. Η Τζενέτα Ντέλιτς-Σαντίκοβιτς είναι υπεύθυνη γι’ αυτό το χώρο: «Πρέπει να επιλύσουμε το πρόβλημα της βίας στα σύνορα Κροατίας-Βοσνίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν θέλουν να μείνουν εδώ, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να τους βοηθήσουμε να φύγουν προς την Ευρώπη».
Καταυλισμός Λίπα
Επισκεπτόμαστε τον καταυλισμό Λίπα στη δυτική Βοσνία. Κάηκε ολοσχερώς τα Χριστούγεννα. Ποιος έβαλε τη φωτιά; Η έρευνα συνεχίζεται. Ο καταυλισμός φτιάχτηκε το καλοκαίρι. Οι τοπικές αρχές δεν μπόρεσαν να κάνουν τις αναγκαίες προσαρμογές για να μπορεί να αντέξει το χειμώνα. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης χτύπησε τον κώδωνα του κινδύνου και στη συνέχεια αποχώρησε. Η κυβέρνηση της Βοσνίας βρήκε μια νέα τοποθεσία κοντά στο Σεράγεβο. Αλλά οι διαμαρτυρίες των κατοίκων ακύρωσαν τη μεταφορά. Για να γλιτώσει τους μετανάστες από τον βέβαιο θάνατο από την παγωνιά, το Υπουργείο Εσωτερικών ανέλαβε τη λειτουργία και έστησε θερμαινόμενες σκηνές.
«Πρέπει να περπατήσουμε δύο χιλιόμετρα για να βρούμε πόσιμο νερό. Μου δίνουν τρία μπουκάλια νερό την ημέρα για 33-45 άτομα» επισημαίνει ο Σουλεϊμάν Σαχίντ από το Πακιστάν.
Σήμερα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη βρίσκονται 9.000 μετανάστες. Δεν είναι τόσο δύσκολο να τους προσφέρεις στέγη και φαγητό, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Ο πρέσβης της Ε.Ε. στο Σεράγεβο έχει ζητήσει από τις αρχές να ενισχύσουν τις δράσεις τους.
«Όλοι από τον καταυλισμό έρχονται σ’ αυτή την πηγή για να κάνουν μπάνιο. Δεν υπάρχει ζεστό νερό. Βλέπετε να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες στέγασης; Όλοι αυτοί οι μετανάστες κάνουν μπάνιο εδώ. Ζητάω από την Ε.Ε. να λάβει σοβαρά μέτρα και να κάνει κάτι για όλους αυτούς εδώ» εξηγεί ο Ζιαουλάχ Ζαχίρ, μετανάστης από το Αφγανιστάν.
Μπίχατς
Κατευθυνόμαστε στο Μπίχατς, κοντά στα σύνορα της Βοσνίας με την Κροατία. Εδώ υπάρχουν περίπου 60 μέρη, όπου έχουν κάνει κατάληψη μετανάστες. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης προσφέρει φαγητό και προϊόντα υγιεινής. Παρόλο που η Ε.Ε. δίνει κάθε χρόνο περίπου είκοσι εκατομμύρια ευρώ στη χώρα, μέσω διαφόρων οδών, για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος, οι σοβαρές δυσλειτουργίες των κρατικών φορέων δεν επιτρέπουν να γίνει όλο αυτό με επιτυχία. Αποφάσεις της κεντρικής κυβέρνησης μπλοκάρονται από τις τοπικές αρχές. Και μερικές περιοχές, όπως η σερβική δημοκρατία της Βοσνίας, αρνούνται οποιαδήποτε συμμετοχή στη φιλοξενία μεταναστών. Η διευθύντρια του Διεθνή Οργανισμού Μετανάστευσης, Νατάσα Ομέροβιτς επισημαίνει: «Η κατάσταση είναι εξαιρετικά σοβαρή. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ούτε τις στοιχειώδεις συνθήκες ζωής. Εδώ έχουμε 120 άτομα. Αλλά έχουμε άλλους 1000 σε όλη την περιοχή που κάνουν κατάληψη σε μέρη και κτίρια, όπως αυτό που είναι πίσω μου».
Ο Ανούς Μοσταφά είναι Αζερο-ιρανός. Λέει ότι έχει υποστεί πολιτική δίωξη στην πατρίδα του, το Ιράν. Μετά από ένα μεγάλο ταξίδι με τον φίλο του Μιλάντ, έφτασε στο εγκαταλελειμμένο κτίριο ενός γηροκομείου στο Μπίχατς: «Πριν από τρία χρόνια, ξεκίνησα το ταξίδι από το Ιράν για εδώ. Τα σύνορα είναι κλειστά. Τι θα κάνουμε; Ίσως μας βοηθήσουν κάποιοι φίλοι, κάποιοι διακινητές. Δεν ξέρω. Θα πληρώσουμε».
Το εργοστάσιο Μπίρα βρίσκεται στο κέντρο του Μπίχατς. Μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο, το πρώην εργοστάσιο παραγωγής ψυγείων λειτουργούσε ως προσωρινός καταυλισμός, φιλοξενώντας 2.000 άτομα. Οι γείτονες καταγγέλλουν ότι οι διαρρήξεις έχουν φτάσει σε αριθμό ρεκόρ. Ο Σεϊντ Σέχιτς μας καλεί στην πίσω αυλή του σπιτιού του, που γειτνιάζει με τον καταυλισμό. Εκεί καλλιεργούσε πατάτες. Είχε μια δυσάρεστη εμπειρία: «Πέντε μετανάστες ήταν στον κήπο μου. Ο ένας κράταγε ένα μαχαίρι και το έβαλε στην κοιλιά μου. Οπισθοχώρησα και άρπαξα κάτι που βρήκα μπροστά μου. Ένα δίκρανο και χτύπησα τον μετανάστη, φωνάζοντάς του να πετάξει το μαχαίρι. Τον έριξα κάτω».
Ένας υψηλόβαθμος Ευρωπαίος διπλωμάτης μας ενημέρωσε ότι ο πρωθυπουργός του καντονιού Ούνα-Σάνα, ήταν έτοιμος να αφήσει τους μετανάστες να πεθάνουν από το κρύο. Ο Μουσταφά Ρούζνιτς δικαιολογεί την σκληρή αντιμεταναστευτική του στάση, τονίζοντας το ζήτημα της ασφάλειας και της αύξησης της εγκληματικότητας στο καντόνι από τους μετανάστες: «Στο καντόνι Ούνα Σάνα, υπάρχουν διαρκείς συγκρούσεις μεταξύ Παστούν και Χαζάρα, ανάμεσα σε Σουνίτες και Σιίτες. Τα τελευταία τρία χρόνια, αυτοί οι μετανάστες έχουν διαπράξει πάνω από 3.200 παραβάσεις. Ανάμεσα σ’ αυτές έχουμε βιασμούς, δολοφονίες μεταξύ τους, αλλά και δολοφονικές απόπειρες εναντίον πολιτών μας. Έχουν κάνει εμπρησμούς και έχουν εισβάλλει παράνομα σε ιδιωτικές περιουσίες. Όλοι οι μετανάστες που κυκλοφορούν στην πόλη μας πρέπει να απελαθούν. Βρίσκονται εδώ παράνομα».
Πανό που γράφουν «Απαγορεύεται ο καταυλισμός» έχουν τοποθετηθεί στην είσοδο του Μπίρα. Αγανακτισμένοι κάτοικοι αντιτίθενται σε οποιαδήποτε προσπάθεια ξανα-ανοίγματος του χώρου. Όταν ο κορονοϊός χτύπησε την Βοσνία, οι αρχές επέβαλαν σκληρό lockdown στο Μπίρα. Αυτό πυροδότησε εντάσεις, μέσα στον καταυλισμό. Τον Απρίλιο που μας πέρασε, ξέσπασε μια τεράστια σύγκρουση ανάμεσα σε αντίπαλες ομάδες μεταναστών, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 450 άτομα. Το Σεπτέμβριο, ο χώρος έκλεισε, αλλά όλες οι υποδομές παραμένουν. Για να λύσει το επείγον πρόβλημα των μεταναστών που κοιμούνται χύμα τριγύρω, η Ε.Ε. πρότεινε το άνοιγμα ξανά της μονάδας. Αλλά οι τοπικές αρχές έβαλαν βέτο.
Η διευθύντρια του Διεθνή Οργανισμού Μετανάστευσης, Νατάσα Ομέροβιτς επισημαίνει το αδιέξοδο: _«_Αυτό το μέρος μπορεί να τεθεί σε λειτουργία μέσα σε 24 ώρες. Είναι έτοιμο. Έχουμε συνολικά 250 μονάδες στέγασης. Η κάθε μια μπορεί να φιλοξενήσει έξι άτομα. Αυτό σημαίνει ότι 1500 άτομα μπορούν να μείνουν σ’ αυτόν τον καταυλισμό».
Επιστρέφοντας από τη Βοσνία, η πτήση μας ήταν μέσω του αεροδρομίου της Κωνσταντινούπολης. Εδώ μερικοί επιβάτες συνοδεύονται από προσωπικό του Διεθνή Οργανισμού Μετανάστευσης. Επιστρέφουν αεροπορικά με τη θέλησή τους στην πατρίδα τους. Πέρσι ο Οργανισμός βοήθησε συνολικά 303 άτομα να επιστρέψουν στη χώρα τους.