Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε απότομη αύξηση των δασμών στα ρωσικά σιτηρά που εισέρχονται στην κοινή αγορά της ΕΕ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο μέτρο θα εφαρμοστεί σε δημητριακά, σπόρους ελιάς και παράγωγα προϊόντα, όπως τα φυτικά έλαια, που προέρχονται από τη Ρωσία και πρόκειται να πωληθούν σε οποιοδήποτε από τα 27 κράτη μέλη. Τα ίδια αγαθά που προέρχονται από τη Λευκορωσία, έναν από τους στενότερους συμμάχους του Βλαντιμίρ Πούτιν που συχνά παρέχει κάλυψη για τις διασπαστικές του ενέργειες, θα υπόκεινται εξίσου στο καθεστώς.
Σύμφωνα με την πρόταση, η ΕΕ θα επιβάλει δασμό 95 ευρώ ανά τόνο στο ρωσικό καλαμπόκι και σιτάρι, μια απότομη αύξηση σε σύγκριση με τους μηδενικούς δασμούς που ισχύουν σήμερα. Άλλα προϊόντα θα υπόκεινται σε "κατ' αξίαν δασμό" 50% για να αντιστοιχούν στην αναμενόμενη αύξηση.
Τα ποσά έχουν σχεδιαστεί να είναι τόσο υψηλά ώστε να αποθαρρύνουν τις αγορές ρωσικών σιτηρών, οι οποίες πέρυσι ανήλθαν σε 4,2 εκατ. τόνους αξίας 1,3 δισ. ευρώ. Από την πλευρά της, η Λευκορωσία πούλησε 610.000 τόνους αξίας 246 εκατ. ευρώ.
Παρόλο που αυτό αντιπροσωπεύει μικρό μερίδιο του συνόλου των εισαγωγών της ΕΕ, η Επιτροπή πιστεύει ότι η Ρωσία, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων στον κόσμο, έχει αρκετή ικανότητα να ρίξει χαμηλού κόστους δημητριακά στην Ευρώπη και να προκαλέσει αναταραχή στην αγορά, εάν ο Πούτιν το επιθυμεί.
Το μέτρο έχει ουσιαστικά προληπτικό χαρακτήρα, καθώς προς το παρόν δεν έχουν εντοπιστεί σημαντικές διαταραχές. Αυστηρά μιλώντας, δεν πρόκειται για κυρώσεις, αλλά έχει πολύ παρόμοιους στόχους: να στερήσει τη Μόσχα από μια ακόμη πηγή εσόδων και να διασφαλίσει ότι τα σιτηρά που έχουν κλέψει τα στρατεύματά της από τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη δεν θα βρουν το δρόμο τους προς τους Ευρωπαίους πελάτες.
Στην πράξη, οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα εξακολουθούν να μπορούν να αγοράζουν, να πωλούν και να αποθηκεύουν προμήθειες ρωσικών και λευκορωσικών σιτηρών, ακόμη και αν αυτό δεν θα είναι πλέον οικονομικά βιώσιμο λόγω των υψηλών δασμών. Τα δημητριακά που διέρχονται από το έδαφος του μπλοκ για να φθάσουν σε άλλες χώρες, όπως αυτές της Βόρειας Αφρικής, θα εξαιρούνται από τα μέτρα.
Η πρόταση, που παρουσιάστηκε το πρωί της Παρασκευής, πρέπει ακόμη να εγκριθεί από τα κράτη μέλη με ειδική πλειοψηφία. Η Επιτροπή είχε έτοιμα τα σχέδια, αλλά προχώρησε στην υλοποίησή τους μόνο μετά τη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ στις Βρυξέλλες την προηγούμενη ημέρα.
«Υπάρχουν αρκετοί καλοί λόγοι για την υποβολή αυτής της πρότασης», δήλωσε το βράδυ της Πέμπτης η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. «Θα αποτρέψει το ρωσικό σιτάρι από το να αποσταθεροποιήσει την αγορά της ΕΕ σε αυτά τα προϊόντα. Θα εμποδίσει τη Ρωσία να χρησιμοποιεί τα έσοδα από την εξαγωγή αυτών των προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και θα διασφαλίσει ότι οι παράνομες ρωσικές εξαγωγές κλεμμένων ουκρανικών σιτηρών δεν θα εισέλθουν στην αγορά της ΕΕ».
Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής, η πρωθυπουργός της Λετονίας Εβικα Σιλινα και ο πρόεδρος της Λιθουανίας Τζιτάνας Ναουσέντα ζήτησαν την πλήρη απαγόρευση των ρωσικών σιτηρών, κάτι που θα απαιτούσε τη χρήση κυρώσεων. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι έθεσε επίσης το θέμα στην εικονική του ομιλία προς τους ηγέτες της ΕΕ.
«Δυστυχώς, η ρωσική πρόσβαση στην ευρωπαϊκή γεωργική αγορά εξακολουθεί να είναι απεριόριστη. Και όταν τα ουκρανικά σιτηρά ρίχνονται στους δρόμους ή στις σιδηροδρομικές γραμμές, τα ρωσικά προϊόντα εξακολουθούν να μεταφέρονται στην Ευρώπη, καθώς και προϊόντα από την ελεγχόμενη από τον Πούτιν Λευκορωσία», δήλωσε ο Ζελένσκι. «Αυτό δεν είναι δίκαιο».
Από την αρχή του πολέμου, το ζήτημα της γεωργίας έχει γίνει ένα καυτό ζήτημα γεμάτο πολιτικές επιπτώσεις. Οι πρώτοι κραδασμοί προκλήθηκαν όταν τα ρωσικά στρατεύματα απέκλεισαν τη Μαύρη Θάλασσα και εμπόδισαν την Ουκρανία, έναν πανίσχυρο εξαγωγέα αγροτικών προϊόντων, να χρησιμοποιήσει την παραδοσιακή εμπορική της οδό προς τα κράτη με χαμηλό εισόδημα.
Αυτό ώθησε την ΕΕ να δημιουργήσει τις λεγόμενες "λωρίδες αλληλεγγύης", να απαλλάξει όλα τα ουκρανικά προϊόντα από δασμούς και ποσοστώσεις και να παράσχει εναλλακτικές οδούς μέσω ξηράς. Ωστόσο, το σχέδιο αντιμετώπισε αντιδράσεις στα γειτονικά κράτη μέλη, δηλαδή στην Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, τα οποία παραπονέθηκαν ότι η πληθώρα των χαμηλού κόστους, αφορολόγητων ουκρανικών σιτηρών συμπιέζει τις τιμές για τους τοπικούς αγρότες και γεμίζει τις αποθήκες.
Η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία επέβαλαν μονομερείς και ασυντόνιστες απαγορεύσεις σε μια σειρά ουκρανικών τροφίμων, οι οποίες ισχύουν μέχρι σήμερα.
Παρά τις πολλαπλές προσπάθειες των Βρυξελλών να διευθετήσουν τη μακροχρόνια διαμάχη, το μπλοκ δεν έχει καταφέρει να βρει μια βιώσιμη λύση. Μια συμφωνία για την παράταση του καθεστώτος ελεύθερου εμπορίου μέχρι το 2025 επιτεύχθηκε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, με ενισχυμένες διασφαλίσεις για τον έλεγχο των ροών πουλερικών, αυγών, ζάχαρης, βρώμης, αραβοσίτου, πλιγουριού και μελιού.
Αλλά λίγο μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας, τα κράτη μέλη ζήτησαν περισσότερο χρόνο για να αναλύσουν το κείμενο, θέτοντας εν αμφιβόλω τη διαδικασία.