Η ειδική διήμερη σύνοδος των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ έχει ως θέμα την ανταγωνιστικότητα. Ωστόσο επισκιάζεται από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας επρόκειτο να είναι το κυρίαρχο θέμα της διήμερης ειδικής συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, ωστόσο η ατζέντα επισκιάζεται από τη συνεχιζόμενη κρίση στη Μέση Ανατολή. Η Δύση φοβάται ότι η κατάσταση αυτή θα μπορούσε σύντομα να ξεφύγει από τον έλεγχο και να μετατραπεί σε μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση.
Οι ανησυχίες υποβόσκουν από την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς και κλιμακώθηκαν δραματικά μετά την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή που έπληξε το ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, σκοτώνοντας επτά υψηλόβαθμα στελέχη των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης.
Σε αντίποινα, η Τεχεράνη εξαπέλυσε την πρώτη της επίθεση σε ισραηλινό έδαφος με 300 μη επανδρωμένα αεροσκάφη, βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους κρουζ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων αναχαιτίστηκε από το Ισραήλ.
Το μπαράζ άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στον μακροχρόνιο σκιώδη πόλεμο μεταξύ των δύο κρατών, με την ΕΕ και τις ΗΠΑ να ορκίζονται να αυστηροποιήσουν τις κυρώσεις κατά του Ιράν, καλώντας παράλληλα το Ισραήλ να αποφύγει μια ανταπάντηση που θα έριχνε επιπλέον λάδι στη φωτιά.
Αυτή η ατμόσφαιρα αβεβαιότητας και έντασης διαποτίζει τη συνάντηση στις Βρυξέλλες, η οποία αρχικά σχεδιάστηκε με αποκλειστικό θέμα την οικονομία του μπλοκ, αλλά τροποποιήθηκε στη συνέχεια για να επιτρέψει τη συζήτηση για την εξωτερική πολιτική.
Η σύνοδος ανοίγει την αυλαία της από το δείπνο των ηγετών με τον βασιλιά Φίλιππο του Βελγίου το βράδυ της Τετάρτης. Πρώτο χρονικά θέμα στην ημερήσια διάταξη είναι η τρέχουσα κατάσταση στο Ισραήλ, το Ιράν, τη Λωρίδα της Γάζας και τον Λίβανο, καθώς και ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι σχέσεις με την Τουρκία.
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Ιράν και τους πληρεξουσίους του να σταματήσουν όλες τις επιθέσεις και προτρέπει όλα τα μέρη να επιδείξουν τη μέγιστη δυνατή αυτοσυγκράτηση και να απέχουν από κάθε ενέργεια που μπορεί να αυξήσει τις εντάσεις στην περιοχή», αναφέρεται σε προσχέδιο των συμπερασμάτων, το οποίο είδε το euronews.
Ο Λίβανος αποτελεί ιδιαίτερη πηγή ανησυχίας, δεδομένης της εύθραυστης κυβέρνησής του, των οικονομικών προβλημάτων και των θρησκευτικών διαιρέσεων, που έχουν καταστήσει τη χώρα πρόσφορο έδαφος για την ιρανική επιρροή. Η Χεζμπολάχ, ένα ισλαμιστικό κίνημα που υποστηρίζεται από την Τεχεράνη και διαθέτει ισχυρό παραστρατιωτικό σώμα, συμμετείχε στην επίθεση κατά του Ισραήλ, εκτοξεύοντας ρουκέτες από τα σύνορα.
Οι διπλωμάτες ανησυχούν ότι ο Λίβανος, ο οποίος φιλοξενεί 1,5 εκατομμύριο Σύρους πρόσφυγες, θα μπορούσε να παρασυρθεί στη σύγκρουση και να προκαλέσει μια μεταναστευτική έξοδο προς τις ευρωπαϊκές ακτές, η οποία είναι ήδη ορατή στην Κύπρο.
Το νησιωτικό κράτος έχει καταγράψει περισσότερες από 2.000 αφίξεις τους πρώτους τρεις μήνες του τρέχοντος έτους, μια τεράστια αύξηση σε σύγκριση με τις 78 που σημειώθηκαν την ίδια περίοδο του 2023.
Το σχέδιο συμπερασμάτων υπογραμμίζει την δέσμευση της ΕΕ για τη σταθερότητα του Λιβάνου και την «αποφασιστικότητα να στηρίξει τους πιο ευάλωτους ανθρώπους» στη χώρα, αλλά δεν κάνει καμία ρητή αναφορά στη μεταναστευτική πίεση που ασκείται στην Κύπρο. Το λεκτικό, ωστόσο, θα μπορούσε να τροποποιηθεί, καθώς οι συζητήσεις προχωρούν το βράδυ της Τετάρτης.
Επιπλέον, οι ηγέτες αναμένεται να επαναλάβουν το πρόσφατο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και να ζητήσουν «άμεση κατάπαυση του πυρός» στη Γάζα, όπου περισσότεροι από 33.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από την έναρξη της ισραηλινής επίθεσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα απαιτήσει την «άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων» που κρατούνται από τη Χαμάς και την «πλήρη, ταχεία, ασφαλή και ανεμπόδιστη» παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστίνιους.
Οι συνομιλίες για την εξωτερική πολιτική θα εξετάσουν επίσης την τρέχουσα κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, οι οποίες παραμένουν στρατηγική προτεραιότητα για όλους τους ηγέτες, παρά την πίεση που προκαλούν οι κατηγορίες για παράκαμψη κυρώσεων, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση και το Κυπριακό Πρόβλημα.
Μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, ανώτερος διπλωμάτης παραδέχθηκε ότι η Τουρκία είναι ένα «ζωτικό ζήτημα» για την Κύπρο, αλλά προειδοποίησε ότι οι σχέσεις με το μπλοκ δεν πρέπει να εξετάζονται μόνο μέσα από αυτό το πρίσμα. «Υπάρχουν και άλλα», σημείωσε ο διπλωμάτης.
Την Τετάρτη στους ηγέτες θα απευθυνθεί μέσω τηλεδιάσκεψης ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος πρόσφατα επέπληξε τη Δύση, επειδή δεν κατάφερε να προστατεύσει τον ουκρανικό ουρανό από τα ρωσικά πλήγματα με τον ίδιο τρόπο που βοήθησε το Ισραήλ να αποκρούσει την ιρανική επίθεση.
Τις πρώτες εβδομάδες της εισβολής, το Κίεβο παρακάλεσε το ΝΑΤΟ να επιβάλει μια «ζώνη απαγόρευσης πτήσεων» πάνω από την Ουκρανία, αλλά το αίτημα αγνοήθηκε επανειλημμένα, καθώς οι σύμμαχοι υποστήριξαν ότι η στρατιωτική επέμβαση κινδύνευε να ενεργοποιήσει το άρθρο 5 της συλλογικής άμυνας και να προκαλέσει μια ολοκληρωτική σύγκρουση με τη Ρωσία.
«Οι ευρωπαϊκοί ουρανοί θα μπορούσαν να έχουν λάβει το ίδιο επίπεδο προστασίας εδώ και πολύ καιρό, εάν η Ουκρανία είχε λάβει παρόμοια πλήρη υποστήριξη από τους εταίρους της στην αναχαίτιση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων. Η τρομοκρατία πρέπει να νικηθεί πλήρως και παντού, όχι περισσότερο σε ορισμένα μέρη και λιγότερο σε άλλα», δήλωσε ο Ζελένσκι μέσω μηνύματός του στα social media.
Με τις διεθνείς υποθέσεις να απορροφούν όλη την ενέργεια την Τετάρτη, το θέμα της οικονομικής ανταγωνιστικότητας θα μεταφερθεί την Πέμπτη. Η συζήτηση θα βασιστεί σε μια ολοκληρωμένη έκθεση που συνέταξε ο Ενρίκο Λέτα, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, η οποία εισάγει συστάσεις για την εμβάθυνση και την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς, με το βλέμμα στον ανταγωνισμό που δημιουργούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα.