Τα περισσότερα κράτη - μέλη της ΕΕ βλέπουν ένα μεγάλο ποσοστό των κενών θέσεων διδασκόντων να μην καλύπτονται στην αρχή κάθε σχολικού έτους, συχνά λόγω των χαμηλών μισθών, του μεγάλου φόρτου εργασίας και της γήρανσης του πληθυσμού των εκπαιδευτικών
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚαθώς ξεκινά η σχολική χρονιά σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, 25 κράτη μέλη αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις εκπαιδευτικών, γεγονός που επηρεάζει τη μάθηση των μαθητών και εμποδίζει τον στόχο της παροχής ποιοτικής εκπαίδευσης για όλους.
Η Σουηδία έχει αναφερθεί ως ένα από τα χειρότερα πληττόμενα κράτη, με 153.000 εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς να απαιτούνται μέχρι το 2035. Η Γερμανία και η Κροατία είναι οι άλλες δύο χώρες που εμφανίζουν τα πιο σοβαρά προβλήματα σε σχέση με την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού.
Μόνο η Κροατία και η Κύπρος δεν ανέφεραν έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού, σύμφωνα με την έκθεση Education and Training Monitor 2023 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ πάντα με βάση την συγκεκριμένη έκθεση, «τα υπάρχοντα δημόσια στοιχεία της Ελλάδας δεν επιτρέπουν να εκτιμηθεί αν καλύπτονται όλες οι ανάγκες ή αν συγκεκριμένα μαθήματα ενδέχεται να υποστούν ελλείψεις».
Πάντως, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις στελεχών της ΟΛΜΕ, αν και πέρυσι έγιναν 55.000 προσλήψεις αναπληρωτών, η χρονιά έκλεισε με 3.000 κενά σε θέσεις σε γυμνάσια και λύκεια, κάτι που με μαθηματική ακρίβεια σημαίνει ότι η νέα σχολική χρονιά ξεκινά και στην Ελλάδα (όπου το πρώτο κουδούνι θα ακουστεί στις 11 Σεπτεμβρίου) με τα ίδια προβλήματα.
Σε ποιους τομείς οι περισσότετερες ελλείψεις
Οι περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν ελλείψεις εκπαιδευτικών ειδικά στα μαθήματα STEM (δηλαδή τις ειδικότητες Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Μαθηματικών) και σε εξειδικευμένο προσωπικού στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα.
Η Ένωση Εργαζομένων στην Εκπαίδευση και την Επιστήμη της Γερμανίας (GEW) προειδοποίησε μάλιστα για επικείμενη "μείωση των προτύπων για τα παιδαγωγικά προσόντα προκειμένου να αντισταθμιστεί η έλλειψη προσωπικού".
Γιατί λοιπόν είναι τόσο σοβαρό αυτό το πρόβλημα και για ποιον ή ποιους λόγους ένα επάγγελμα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν προνομιούχο, πλέον δεν είναι και τόσο... θελτικό σε ολόκληρη την Εευρωπαϊκή Ενωση;
Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού έχει να αντιμετωπίσει διάφορα μη ελκυστικά προβλήματα, μεταξύ των οποίων οι χαμηλές αμοιβές, η εργασιακή ανασφάλεια και ο μεγάλος φόρτος εργασίας.
Ο Γκοτιέ Κατό ήταν καθηγητής γεωγραφίας στο γαλλόφωνο τμήμα του Βελγίου. Ξεκίνησε τη διδακτική του καριέρα όταν ήταν 22 ετών αλλά όταν έγινε 29 εγκατέλειψε την διδασκαλική καριέρα και μεταπήδησε στη μηχανολογία. Πριν συμβεί αυτό, βρέθηκε κάποτε να διδάσκει μπροστά σε 39 εφήβους.
"Μετακινούμουν τρεις ώρες πέρα - δόθε για να πάω στο σχολείο κάθε μέρα, επειδή ζω στην ύπαιθρο", είπε στο euronews. "Και επέλεξα να δουλέψω στις Βρυξέλλες επειδή μου έδινε κάποια ασφάλεια".
Η απόσταση μετακίνησης, ο μεγάλος φόρτος εργασίας και οι περιορισμένες προοπτικές καριέρας άρχισαν να φαίνονται ασύμβατες με την επιθυμία του να δημιουργήσει οικογένεια.
Το 2021 στο σύνολο της ΕΕ μόνο το 8% του συνολικού διδακτικού προσωπικού ήταν νεότερο των 30 ετών, σύμφωνα με τη Eurostat.
Η ένταξη των παιδιών από την Ουκρανία σε σχολεία της ΕΕ λόγω του πολέμου έχει επίσης επιδεινώσει το πρόβλημα της έλλειψης εκπαιδευτικών στην Ευρώπη.
Στην Πολωνία, τον Φεβρουάριο του 2023, 43.800 εκτοπισμένα παιδιά από την Ουκρανία ήταν εγγεγραμμένα στην προσχολική εκπαίδευση.
Εν τω μεταξύ, πολλές χώρες υποφέρουν από τη γήρανση του πληθυσμού των εκπαιδευτικών με ένα κύμα συνταξιοδοτήσεων να αναμένεται τα επόμενα χρόνια, γεγονός που θα προσθέσει περαιτέρω πίεση στο σύστημα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜονο στην Πορτογαλία ένα από τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών, το Fenprof, εκτιμά ότι 4.700 με 4.800 εκπαιδευτικοί πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν το προσεχές διάστημα, "ο μεγαλύτερος αριθμός στη χιλιετία". Η χώρα θα χρειαστεί περισσότερους από 30.000 νέους επαγγελματίες εκπαιδευτικούς μέχρι το 2030.
Είναι εφικτή μια λύση σε επίπεδο ΕΕ;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε την κινητικότητα των εκπαιδευτικών και επιβράβευσε καινοτόμες διδακτικές πρακτικές ως έναν τρόπο αντιμετώπισης αυτής της έλλειψης και αποκατάστασης του κύρους αυτού του επαγγέλματος.
Πολλές χώρες της ΕΕ έχουν επίσης προσπαθήσει να προσελκύσουν συνταξιούχους και να τους φέρουν πίσω στο επάγγελμα ώστε να καλύψουν τα κενά με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ως μια προσωρινή λύση. Ωστόσο είναι μια λύση που δεν επουλώνει την πληγή που έχει δημιουργηθεί, απλά της βάζει έναν... επίδεσμο, λένε ειδικοί.
Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, ο γενικός γραμματέας της ASTI στην Ιρλανδία Κιεραν Κριστι δήλωσε ότι το Υπουργείο Παιδείας χρειάζεται "πλήρη αλλαγή στον τρόπο σκέψης του" για να αντιμετωπίσει την τρέχουσα έλλειψη εκπαιδευτικών.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Κρίστι πρότεινε να εφαρμοστούν διάφορες πρωτοβουλίες για να δοθούν κίνητρα στους εκπαιδευτικούς που έχουν φύγει από την Ιρλανδία για να εργαστούν στο εξωτερικό, ώστε αυτοί να επιστρέψουν.
Ωστόσο, μιας και το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό, μια λύση που να επιβληθεί συνολικά σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης ενδέχεται να είναι δύσκολο να εφαρμοστεί.
"Ένας από τους λόγους για τους οποίους είναι δύσκολο να καταλήξουμε σε έναν ευρωπαϊκό συγκρίσιμο διακρατικό δείκτη για την έλλειψη εκπαιδευτικών είναι επειδή οι χώρες έχουν διαφορετικούς εκπαιδευτικούς θεσμικούς κανόνες", έγραψε ο οικονομολόγος της εκπαίδευσης Τζόρτζιο Ντι Πιέτρο σε τεχνική έκθεση για το Κοινό Κέντρο Ερευνών της ΕΕ.
"Για παράδειγμα, τα τυπικά προσόντα διδασκαλίας μπορούν να αποκτηθούν με διαφορετικούς τρόπους στις διάφορες χώρες. Σε ορισμένες χώρες, κάποιος γίνεται αυτομάτως δάσκαλος όταν ολοκληρώσει το πρόγραμμα προετοιμασίας των εκπαιδευτικών, ενώ σε άλλες υπάρχουν πρόσθετα βήματα που πρέπει να ολοκληρωθούν".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ