ΕΕ: Διπλωματικός μαραθώνιος για την κρίση στην Ουκρανία

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η διπλή «επίθεση γοητείας» που εξαπέλυσαν ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Κίρ Στάρμερ στην Ουάσινγκτον αυτή την εβδομάδα φαίνεται να έπεισε τον Ντόναλντ Τραμπ να αμβλύνει κάπως τη στάση του στην Ουκρανία, αλλά η Ευρώπη και ιδίως τα κράτη μέλη της ΕΕ, εξακολουθούν να δυσκολεύονται να διαμορφώσουν κοινές θέσεις σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας, που από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού χαρακτηρίζουν αποκλειστικά ευρωπαϊκή υπόθεση.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν κλείσει δύο νέα ραντεβού την ερχόμενη εβδομάδα, με την ελπίδα να γεφυρώσουν τις διαφορές, σχετικά με την βοηθεια που μπορούν να παράσχουν στην Ουκρανία, σε περίπτωση ειρηνευτικής συμφωνίας, για την αποτροπή οποιασδήποτε μελλοντικής επίθεσης και πώς να καλύψουν τα κενά στην αρχιτεκτονική ασφαλείας της ηπείρου, ενώ οι διμερείς συνομιλίες μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας συνεχίζονται.

Στην πρώτη συνάντηση, στο Ηνωμένο Βασίλειο την Κυριακή, ο Βρετανός πρωθυπουργός θα ενημερώσει τους Ευρωπαίους ομολόγους του για τις συνομιλίες του με τον Ντόναλντ Τραμπ και θα ηγηθεί των συνομιλιών σχετικά με τις άμεσες δράσεις της Ευρώπης στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο θα διασφαλιστεί ότι το Κίεβο θα βρεθεί σε θέση ισχύος στις διαπραγματεύσεις.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα παραστεί, όπως και οι ηγέτες των τριών χωρών της Βαλτικής, της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας, καθώς και οι επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Στη συνέχεια, οι ηγέτες της ΕΕ θα συνέλθουν στις Βρυξέλλες στις 6 Μαρτίου, κατόπιν πρόσκλησης του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, με σκοπό να ληφθούν "οι πρώτες βραχυπρόθεσμες αποφάσεις" για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας και οι ηγέτες να προετοιμάσουν "μια πιθανή ευρωπαϊκή συμβολή στις εγγυήσεις ασφαλείας" για την Ουκρανία.

Το θέμα του διορισμού ενός Ευρωπαίου ειδικού απεσταλμένου για την Ουκρανία είναι επίσης πιθανό να τεθεί επί τάπητος, καθώς η πρόταση υποστηρίζεται τόσο από τον Εμανουέλ Μακρόν όσο και από τον Αντόνιο Κόστα, δήλωσε στο Euronews πηγή με γνώση των διαβουλεύσεων. Το παρόν στις Βρυξέλλες θα δώσει και ο Ουκρανός πρόεδρος.

"Συγκλίνουσες και συμπληρωματικές απόψεις»

Οι δύο επικείμενες συναντήσεις ακολουθούν έναν καταιγισμό επαφών που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Ευρωπαίων ηγετών και υπουργών στο Παρίσι, το Μόναχο και το Κίεβο, ουσιαστικά από τις 12 Φεβρουαρίου, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά ότι ξεκίνησε απευθείας συνομιλίες με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν για την τύχη της Ουκρανίας.

Οι συνομιλίες προχώρησαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα καθώς Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι συναντήθηκαν πρώτα στο Ριάντ στις 19 Φεβρουαρίου και στη συνέχεια στην Κωνσταντινούπολη την Πέμπτη, με Ευρωπαίους και Ουκρανούς να αποκλείονται και να φοβούνται ότι τα συμφέροντά τους θα θυσιαστούν προκειμένου να ικανοποιηθεί η φιλοδοξία Τραμπ για μια γρήγορη συμφωνία.

Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ευρώπη απαιτούν μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά για τους Ευρωπαίους, το ζήτημα του ποιος θα πρέπει να διεκδικήσει αυτή τη θέση και με ποια εντολή δεν είναι ξεκάθαρο.

Ο Ντόναλντ Τραμπ, εν τω μεταξύ, έχει καταστήσει απολύτως σαφές ότι η Ευρώπη θα πρέπει να φέρει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τις εγγυήσεις ασφαλείας και τη δική της ασφάλεια στο μέλλον, ενώ παραμένει θολό τι θα βάλουν οι ΗΠΑ στο τραπέζι.

Το πρώτο σχέδιο της Ουάσινγκτον για μια συμφωνία συνεκμετάλλευσης των ορυκτών με την Ουκρανία που είχε ως στόχο να αποζημιώσει τις ΗΠΑ για τη βοήθειά που έχουν παράσχει στο Κίεβο και του οποίου οι όροι χαρακτηρίστηκαν "αποικιοκρατικοί", και το επακόλουθο ξέσπασμα του Τραμπ με τον χαρακτηρισμό του Ζελένσκι ως "δικτάτορα", ενέτειναν περαιτέρω τους ευρωπαϊκούς φόβους.

Οι επισκέψεις στην Ουάσινγκτον του Μακρόν, ηγέτη κράτους μέλους της ΕΕ, και του Στάρμερ, ο οποίος ηγείται μιας ευρωπαϊκής χώρας εκτός ΕΕ, προκάλεσαν αρχικά ανησυχίες ότι το μόνο που θα έκαναν θα ήταν να προκαλέσουν σύγχυση στον Τραμπ σχετικά με το ποιος πρέπει να είναι ο Ευρωπαίος συνομιλητής του και ποια είναι η στάση της Ευρώπης.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ δεν μετακινήθηκε πολύ σχετικά με το τι είναι διατεθειμένος να παράσχουν οι ΗΠΑ ως εγγυήσεις ασφαλείας, τα συμπεράσματα ήταν σε μεγάλο βαθμό θετικά, με το Λονδίνο και το Παρίσι να τονίζουν ότι οι δύο ηγέτες βρίσκονταν σε συνεχή επαφή και διαρκή συντονισμό πριν από τις επιθέσεις τους.

"Εργαζόμαστε μαζί σε καθημερινή βάση και έχουμε μια πολύ στενή και έντονη σχέση", ανέφερε το Ελιζέ πριν από το ταξίδι του Εμανουέλ Μακρόν, τονίζοντας ότι οι προσπάθειες των δύο χωρών "συγκλίνουν, συμπίπτουν και αλληλοσυμπληρώνονται".

Τόσο ο Μακρόν όσο και ο Στάρμερ επαινέθηκαν για τους χειρισμούς τους απέναντι στον Τραμπ. Το γεγονός ότι ηγούνται δύο από τους μεγαλύτερους στρατούς στην Ευρώπη και δύο από τα πέντε κράτη με πυρηνικά όπλα στον κόσμο και ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός έβγαλε από την φαρέτρα του επιστολή του βασιλιά Καρόλου Γ' που προσκαλούσε τον Ντόναλντ Τραμπ σε μια "πρωτοφανή" δεύτερη επίσημη επίσκεψη, αναμφίβολα βοήθησαν.

Επιπλέον, τόσο Γαλλία και Βρετανία είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν εκφράσει δημοσίως την προθυμία να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής αποστολής.

'Δεν υπάρχει ενιαία φωνή στην ΕΕ'

Αλλά όπως δήλωσε στο Euronews Ευρωπαίος διπλωμάτης, υπό τον όρο της ανωνυμίας, το ζήτημα δεν είναι οι σχέσεις της ΕΕ με τα κράτη εκτός ΕΕ, αλλά εντός της ίδιας της ΕΕ.

"Η Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, νομίζω, είναι όσο ποτέ άλλοτε κοντά στην ΕΕ σε αυτό το θέμα", δήλωσε ο διπλωμάτης, προσθέτοντας ότι "υπάρχει μεγάλη κατανόηση και προθυμία να συνεργαστούν με το Ηνωμένο Βασίλειο σε θέματα άμυνας και ασφάλειας".

Αλλά, όπως σημείωσε ο διπλωμάτης, "δεν υπάρχει ενιαία φωνή στην ΕΕ και θα είναι δύσκολο να υπάρξει με τον (Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ) Όρμπαν στο τραπέζι".

Η Βουδαπέστη έχει απειλήσει να μπλοκάρει την ανανέωση των κυρώσεων της ΕΕ σε βάρος Ρώσων και Λευκορώσων φυσικών και νομικών προσώπων και οντοτήτων που θεωρούνται συνένοχοι στον επιθετικό πόλεμο στην Ουκρανία και εξέφρασε την αντίθεσή της σε οποιοδήποτε νέο πακέτο στήριξης της Ουκρανίας, ιδίως στην παράδοση όπλων, υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα εμπόδιζε τις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας. Έχει επίσης μπλοκάρει νέα πακέτα χρηματοδότησης για την Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Ειρήνης μέσω της οποίας τα κράτη μέλη αποζημιώνονται για μέρος της στρατιωτικής βοήθειας που στέλνουν στην Ουκρανία για πάνω από ενάμιση χρόνο.

Αλλά και στο θέμα των εγγυήσεων ασφαλείας η Πολωνία, η Ρουμανία και η Γερμανία αντιτίθενται προς το παρόν στην αποστολή δικών τους στρατευμάτων στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής αποστολής.

Εν τω μεταξύ, τα κράτη μέλη παραμένουν διχασμένα ως προς τον τρόπο χρηματοδότησης της αναγκαίας ενίσχυσης των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων.

Για την Gesine Weber, υπότροφο του German Marshall Fund των Ηνωμένων Πολιτειών, η προσεχής ειδική σύνοδος κορυφής της ΕΕ θα μπορούσε να είναι "μία από τις σημαντικότερες συνόδους κορυφής της ΕΕ που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια".

"Για να είμαι ειλικρινής, δεν νομίζω ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σκέφτονται τόσο πολύ τις ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής για την κρίση και τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι συντονίζονται μεταξύ τους", δήλωσε στο Euronews. "Αλλά θα έχει ενδιαφέρον να δούμε σε ποιο βαθμό η ΕΕ μπορεί να μπει στο παιχνίδι ως παράγοντας ασφάλειας, και αν το εννοεί σοβαρά αυτό, η επόμενη εβδομάδα αποτελεί μια ευκαιρία να το αποδείξει".

Ωστόσο, έτερος διπλωμάτης έχει ήδη υποβαθμίσει τις προσδοκίες, λέγοντας στο Euronews υπό τον όρο της ανωνυμίας ότι "το κύριο αποτέλεσμα που περιμένουμε είναι ένα μήνυμα αποφασιστικότητας και ενότητας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο".

Στο σχέδιο συμπερασμάτων που έχει δει το Euronews, οι ηγέτες αναμένεται να καλέσουν την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας να "αξιολογήσει τις συνθήκες για μια περαιτέρω συμβολή της ΕΕ στις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία" και την Επιτροπή να προτείνει πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης για την άμυνα σε επίπεδο ΕΕ.

Στη συνέχεια, οι ηγέτες θα "επανέλθουν" και στα δύο θέματα σε μεταγενέστερες συνεδριάσεις τον Μάρτιο και τον Ιούνιο.