Η ελεγκτική υπηρεσία της ΕΕ απαίτησε μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τις συμβάσεις χρηματοδότησης της ΕΕ για μη κερδοσκοπικές οργανώσεις παρά το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια ετήσιας έρευνας δεν βρέθηκαν στοιχεία για τυχόν παραβάσεις
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η χρηματοδότηση των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι «αδιαφανής» και εκθέτει την εκτελεστική εξουσία κατέληξε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) μετά από μακροχρόνια έρευνα. Αλλά η έκθεσή του μπορεί να μην είναι αυτό που κάποιοι επικριτές ήλπιζαν.
«Δεν βρήκαμε ούτε μία περίπτωση κατά τη διάρκεια του ελέγχου μας για παραβίαση των αξιών της ΕΕ από ΜΚΟ», δήλωσε το μέλος του ΕΕΣ που είναι υπεύθυνο για την έκθεση, η Λάιμα Αντρικιένε, στους δημοσιογράφους.
Αυτό έγινε με την επιφύλαξη, ωστόσο, ότι το γραφείο της εξέτασε ένα τυχαίο δείγμα μόνο 90 συμβάσεων και μπορεί να ξέφυγε κάτι. «Έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες ΜΚΟ. Κάθε περίπτωση, κάθε παράδειγμα ΜΚΟ που παραβιάζει τις αξίες της ΕΕ θα έθετε σε κίνδυνο τη φήμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης» τόνισε η Αντρικιένε.
Επιβεβαίωσε περαιτέρω ότι δεν υπάρχει κανένα νομικό εμπόδιο για τις ομάδες της κοινωνίας των πολιτών να προβάλλουν την υπόθεσή τους απευθείας στους νομοθέτες, οι οποίοι υποχρεούνται να δημοσιεύουν λεπτομέρειες για όλες τις συναντήσεις με λομπίστες, είτε πρόκειται για την κοινωνία των πολιτών είτε για εταιρείες.
«Από τη δική μας πλευρά, οι κανόνες επιτρέπουν στις ΜΚΟ να ασκούν λόμπι», τόνισε η Αντρικιένε και συμπλήρωσε: «Αν θέλουμε κάτι διαφορετικό, αυτό θα το αποφασίσουν οι βουλευτές, όχι οι ελεγκτές».
Το Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσίευσε τα πορίσματά του σε μια περίοδο κατά την οποία το ζήτημα της χρηματοδότησης των ΜΚΟ έχει καταστεί διχαστικό πολιτικό ζήτημα στις Βρυξέλλες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε με μία μόνο ψήφο την περασμένη εβδομάδα πρόταση μομφής κατά της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ για τις λειτουργικές επιχορηγήσεις που εκταμιεύονται μέσω του περιβαλλοντικού προγράμματος LIFE.
Το συντηρητικό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) ισχυρίζεται ότι η Επιτροπή έδωσε εντολή στις ΜΚΟ να ασκούν πιέσεις σε μέλη του κοινοβουλίου για την προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, μιας κεντρικής πολιτικής ατζέντας της πρώτης θητείας της προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μεταξύ 2019 και 2024.
Έλλειψη αδιάσειστων στοιχείων
Ωστόσο, η ευρωομάδα και οι πιο δεξιοί σύμμαχοί της δεν έχουν παρουσιάσει συγκεκριμένες αποδείξεις για να στηρίξουν αυτούς τους ισχυρισμούς.
Ο Επίτροπος Προϋπολογισμού Πιοτρ Σεράφινπαραδέχθηκε, ωστόσο, τον Ιανουάριο ότι είναι «ακατάλληλο για ορισμένες υπηρεσίες της Επιτροπής να συνάπτουν συμφωνίες που υποχρεώνουν τις ΜΚΟ να ασκούν λόμπι σε συγκεκριμένα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου».
«Ορισμένα στοιχεία άσκησης πίεσης περιγράφονται λεπτομερώς στα προγράμματα εργασίας που πρέπει να καταρτίζουν οι αιτούντες όταν υποβάλλουν αίτηση για επιχορήγηση», δήλωσε ο Τόμας Κόκοτ, υπάλληλος του ΕΕΣ που εργάστηκε για τον έλεγχο. Αλλά οι ελεγκτές δεν ήταν σε θέση να πουν αν -όπως ισχυρίστηκαν οι δεξιοί νομοθέτες- αξιωματούχοι της Επιτροπής είχαν απαιτήσει τέτοιες δεσμεύσεις από τους αιτούντες.
«Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι δεν βρήκαμε αδιάσειστα στοιχεία για καμία από αυτές τις καταστάσεις», δήλωσε ο Κόκοτ στους δημοσιογράφους.
Οι ελεγκτές πιέστηκαν επίσης σχετικά με το γιατί επέλεξαν να επικεντρώσουν την έρευνά τους σε ΜΚΟ μόνο στη Γερμανία, την Ισπανία και τη Σουηδία, παρά το γεγονός ότι δήλωσαν ρητά ότι ένας σημαντικός παράγοντας που ώθησε την έρευνά τους ήταν το σκάνδαλο του 2022 με αξιωματούχους του Κατάρ, όπου οι ΜΚΟ φέρονται να χρησιμοποιήθηκαν για να διοχετεύσουν μετρητά σε διεφθαρμένους νομοθέτες - μια υπόθεση που συνεχίζεται.
«Τις επιλέξαμε επειδή είχαν τις μεγαλύτερες αναφερόμενες δαπάνες», δήλωσε η Αντρικιένε, κατονομάζοντας το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus και το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης ως τις δύο μεγαλύτερες πηγές.
Οι συστάσεις των ελεγκτών και η απάντηση της Κομισιόν
Το ΕΕΣ υπέβαλε τρεις συστάσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ δήλωσε ότι «αποδέχεται εν μέρει» την επικαιροποίηση του νομικού ορισμού της ΜΚΟ, ώστε να αποσαφηνιστούν έως το τέλος του έτους τα κριτήρια για την "ανεξαρτησία από την κυβέρνηση" και η κατάσταση κατά την οποία μια "οντότητα επιδιώκει τα εμπορικά συμφέροντα των μελών της".
Παρομοίως, σχετικά με την έκκληση να βελτιωθεί το σύστημα δημοσιονομικής διαφάνειας με δυνατότητα αναζήτησης που περιγράφει λεπτομερώς τις δαπάνες της ΕΕ στο διαδίκτυο έως το 2029, η Επιτροπή δήλωσε ότι θα "διερευνήσει τη δυνατότητα" εφαρμογής συχνότερων επικαιροποιήσεων.
Η τρίτη σύσταση ήταν η μόνη που το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ αποδέχθηκε πλήρως: να "διερευνήσει τη σκοπιμότητα ανάπτυξης των υφιστάμενων συστημάτων ώστε να περιλαμβάνουν έλεγχο βάσει κινδύνου της συμμόρφωσης των αποδεκτών (συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ) με τις αξίες της ΕΕ, προκειμένου να εντοπίζονται πιθανές παραβιάσεις". Η προθεσμία-στόχος είναι το 2028.
Όσον αφορά στο ζήτημα του υποτιθέμενου lobbying μέσω ΜΚΟ, η Επιτροπή επισήμανε τις κατευθυντήριες γραμμές που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο Μάιο - λίγο μετά την έναρξη του ελέγχου - οι οποίες "διευκρίνισαν ότι οι συμφωνίες χρηματοδότησης που περιλαμβάνουν ειδικά λεπτομερείς δραστηριότητες που απευθύνονται στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και σε ορισμένους εκπροσώπους τους, ακόμη και αν είναι νομικά ορθές, ενδέχεται να ενέχουν κίνδυνο για τη φήμη της Ένωσης".
Οι υπάλληλοι που είναι αρμόδιοι για τη χορήγηση χρηματοδότησης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτή την καθοδήγηση, έγραψε.
Ο Ariel Brunner, διευθυντής της BirdLife Europe - αποδέκτης λειτουργικής επιχορήγησης - θεώρησε ως δικαίωση την αποτυχία του ΕΕΣ να εντοπίσει προβλήματα με τη χρηματοδότηση του προγράμματος LIFE. "Αυτή η έκθεση επιβεβαιώνει αυτό που λέμε εδώ και καιρό: το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι οι ευυπόληπτες ΜΚΟ - είναι οι μεταμφιεσμένοι λομπίστες που παριστάνουν την κοινωνία των πολιτών".
"Αυτό που διαπίστωσαν είναι η αποτυχία της Επιτροπής και των εθνικών κυβερνήσεων να ελέγξουν ποιος βρίσκεται στην πραγματικότητα πίσω από ορισμένες λεγόμενες ΜΚΟ που δεν εκπροσωπούν τα δημόσια συμφέροντα", δήλωσε ο Brunner.