Μετά τα κρούσματα στη Γερμανία νωρίτερα φέτος και στην Ουγγαρία πριν από λίγες εβδομάδες, η Σλοβακία αντιμετωπίζει τώρα μεγάλο ξέσπασμα αφθώδους πυρετού. Είναι η ΕΕ κατάλληλα προετοιμασμένη να καταπολεμήσει αυτόν τον εξαιρετικά μεταδοτικό ιό που τρομοκρατεί ορισμένες κτηνοτροφικές φάρμες;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο αφθώδης πυρετός είναι ιογενής νόσος που προσβάλλει κυρίως τα βοοειδή, τα πρόβατα, τις κατσίκες και τους χοίρους. Η νόσος δεν αποτελεί απειλή για την υγεία του ανθρώπου, όμως τα προσβεβλημένα ζώα βιώνουν έντονους πόνους και η παραγωγή γάλακτος ή κρέατος μειώνεται. Τα περισσότερα ζώα επιβιώνουν της μόλυνσης όμως μπορεί να είναι φορείς του εξαιρετικά μεταδοτικού ιού για πολύ καιρό, εξ ου και η ανάγκη γρήγορου περιορισμού κάθε ξεσπάσματος μέσω καραντίνας και σφαγής τόσο των προσβεβλημένων όσο και των υγιών ζώων.
Η ΕΕ έχει εκτεταμένο νομικό πλαίσιο για τον έλεγχο των ξεσπασμάτων, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών περιορισμών για ευπρόσβλητα ζώα και τα προϊόντα τους. Όλα τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να έχουν σχέδια έκτακτης ανάγκης. Προηγμένα εργαστήρια με στήριξη του κράτους πρέπει να συνεργάζονται με το εργαστήριο αναφοράς της ΕΕ, ώστε οι ειδικοί να μπορούν να βοηθήσουν στον καθορισμό των βέλτιστων μέτρων έκτακτης ανάγκης για κάθε ξέσπασμα. Οι επακόλουθες σφαγές και οι εμπορικοί περιορισμοί προκαλούν συχνά μεγάλες οικονομικές ζημίες σε ολόκληρο τον κτηνοτροφικό τομέα. Τα πληττόμενα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν την παροχή κονδυλίων αποζημίωσης από την ΕΕ αφού υπολογιστεί το συνολικό κόστος που επωμίστηκαν οι κτηνοτρόφοι και η αλυσίδα εφοδιασμού του τομέα.
Στη Σλοβακία, ο ιός του αφθώδους πυρετού μέχρι στιγμής έχει ανιχνευτεί σε τουλάχιστον έξι φάρμες και μέχρι σήμερα έχουν σφαγιαστεί 6.000 έως 7.000 ζώα. Εκατοντάδες φάρμες βρίσκονται υπό αυστηρή επιτήρηση και υποβάλλονται σε απολύμανση.
Ακριβώς έξω από την περίμετρο της πληγείσας περιοχής, η φάρμα γαλακτοπαραγωγής Agrocontract Mikulas γλίτωσε ως τώρα από τη νόσο. Όμως η πιθανή ανίχνευση ενός μόνο ιού στο εσωτερικό της θα σήμαινε τη θυσία των 6.000 ζώων της, μεταξύ αυτών 3.000 γαλακτοπαραγωγών αγελάδων. Κάθε χρόνο η φάρμα παράγει περίπου 35 εκατομμύρια λίτρα γάλα. Απασχολεί 200 υπαλλήλους και είναι βασικός εργοδότης σε αυτήν την κυρίως αγροτική περιοχή της Σλοβακίας.
Η πρόσβαση είναι περιορισμένη. Εργάτες και μηχανήματα που εισέρχονται υποβάλλονται σε αυστηρές διαδικασίες απολύμανσης.
«Ψεκάζουμε τους τροχούς όλων των φορτηγών. Οι εργαζόμενοι που εισέρχονται πρέπει να περνούν από μια καθαρή και μια ακάθαρτη ζώνη και κάνουν ντους αρκετές φορές την ημέρα», εξηγεί ο αγρότης και ιδιοκτήτης της αγροτικής επιχείρησης Martin Zahumenský. «Είναι πολύ αγχωτικό. Κάθε φορά που με καλούν από μια [άλλη] φάρμα, περιμένουμε άσχημα νέα και, για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να κοιμηθώ πολύ καλά. Ανησυχούμε πολύ για την επιχείρηση.»
Η αγροτική τους δραστηριότητα περιλαμβάνει 5.500 εκτάρια αγρών όπου καλλιεργούνται καλαμπόκι, σόγια και σιτάρι, κυρίως ως τροφή για γαλακτοπαραγωγές αγελάδες, τον ακρογωνιαίο λίθο όλης της αγροτικής τους επιχείρησης.
Η φάρμα είναι οικογενειακή επιχείρηση 30 ετών που ίδρυσε ο πατέρας του Martin. Παρακολούθησαν με αυξανόμενη ανησυχία πώς ο ιός κατέστρεψε άλλες φάρμες στην περιοχή.
«Συμπονώ πραγματικά όσους επηρεάστηκαν», αναφέρει ο Marian Zahumenský, αγρότης και διευθύνων σύμβουλος της φάρμας. «Μία προσβεβλημένη φάρμα είναι μέλος της ίδιας ένωσης εκτροφέων με εμάς. Συνεργαζόμαστε πολύ στενά. Μπορώ να φανταστώ την τραγωδία που τους έπληξε. Ταυτίζομαι πολύ με τον κόσμο που έφτιαξε και φρόντισε όλο το κοπάδι του. Ήταν τεράστια προσπάθεια και χρόνια δουλειάς.»
«Όλοι οι κτηνοτρόφοι επηρεάζονται οικονομικά από την τρέχουσα κατάσταση, γιατί πρέπει να δαπανήσουν πολλά χρήματα για απολύμανση και κάθε είδους μέτρα βιοασφάλειας», εξηγεί ο Martin. «Άρα, αρχικά, η κυβέρνηση θα πρέπει να τους αποζημιώσει και να τους βοηθήσει να καλύψουν αυτά τα έξοδα. Και σε περίπτωση όπου φάρμες έπρεπε να θανατώσουν όλα τα ζώα τους, πρέπει να δώσουν αποζημίωση για αυτές τις ζημίες πολύ γρήγορα, γιατί, χωρίς τη βοήθεια της κυβέρνησης, χωρίς τη βοήθεια της ΕΕ, αυτές οι φάρμες δεν θα μπορέσουν να ξεκινήσουν ξανά να λειτουργούν.»
Σε προσπάθεια περιορισμού της εξάπλωσης του ιού του αφθώδους πυρετού, κάποια σημεία διέλευσης μεταξύ Αυστρίας και Ουγγαρίας έκλεισαν. Άλλα, μεταξύ της Σλοβακίας και της γειτονικής Ουγγαρίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας, ελέγχονται προσεκτικά.
Από την έναρξη της κρίσης, το Κρατικό Κτηνιατρικό Ινστιτούτο του Olomouc στην Τσεχική Δημοκρατία λαμβάνει δείγματα γάλακτος από 57 φάρμες από την πληγείσα περιοχή της Σλοβακίας, δύο φορές την εβδομάδα.
Οι αναλύσεις αυτές είναι κρίσιμες για τον έλεγχο της πιθανής εξάπλωσης της νόσου σε ολόκληρη την ΕΕ.
Ο ιός είναι ολέθριος για τα ζώα και την κτηνοτροφική παραγωγή, αλλά κανονικά δεν επηρεάζει τον άνθρωπο, επιμένει ο διευθυντής του εργαστηρίου: «Το γάλα που έχει υποβληθεί σε παστερίωση και το κρέας που έχει υποβληθεί στη διαδικασία ωρίμανσης, ιδίως εάν στη συνέχεια υποστεί θερμική επεξεργασία, είναι ασφαλή και δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών», εξηγεί ο Jan Bardoň.
Είναι η Ευρώπη κατάλληλα προετοιμασμένη για να αποτρέψει την εξάπλωση του ιού στα ανοιχτά σύνορα και την κοινή αγορά της;
«Η ευρωπαϊκή συνεργασία βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο», απαντά ο Bardoň. «Υπάρχει ένα σύστημα ταχείας ειδοποίησης μέσω του οποίου οι κτηνιατρικές αρχές κάθε κράτους μέλους ενημερώνονται αμέσως. Υπάρχει μια ενιαία στρατηγική πρόληψης εντός της ΕΕ, όμως κάθε χώρα πρέπει να την προσαρμόσει στις ιδιαίτερες γεωγραφικές ή κλιματικές συνθήκες της, στους τοπικούς πόρους ή στα χαρακτηριστικά κάθε φάρμας. Υπάρχει, για παράδειγμα, διαφορά εάν έχουμε να κάνουμε με μια φάρμα με 10.000 βοοειδή ή με μια φάρμα με πέντε αγελάδες.»
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μόλις υπενθύμισε στα πληγέντα κράτη μέλη ότι τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα προσαρμόζονται συνεχώς στην εξελισσόμενη επιδημιολογική κατάσταση.