Η πρόταση απαιτεί την ομόφωνη έγκριση των 27 κρατών-μελών - H Φον ντερ Λάιεν την χαρακτήρισε ως τον «πιο φιλόδοξο» προϋπολογισμό που έχει παρουσιαστεί ποτέ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η πολιτική αντιπαράθεση για τον νέο επταετή προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ ξεκίνησε ουσιαστικά την Παρασκευή, καθώς οι υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες. Οι πρώτες αντιδράσεις επικεντρώθηκαν κυρίως στο μέγεθος της φιλόδοξης πρότασης της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία την παρουσίασε την Τετάρτη, έπειτα από εβδομάδες έντονων φημών.
Η πρόταση απαιτεί την ομόφωνη έγκριση των 27 κρατών-μελών. Η ίδια την χαρακτήρισε ως τον «πιο φιλόδοξο» προϋπολογισμό που έχει παρουσιαστεί ποτέ.
«Καμία χώρα δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί τον προϋπολογισμό όπως είναι σήμερα», δήλωσε η υπουργός της Δανίας Μαρί Μπιέρρε, στο τέλος της συνάντησης. Η Δανία, ως προεδρεύουσα του Συμβουλίου της ΕΕ, θα καθοδηγήσει τη διαπραγμάτευση έως το τέλος του έτους.
«Θα είναι μια μακρά συζήτηση και, προφανώς, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το πώς πρέπει να δομηθεί ο προϋπολογισμός. Θα είναι δύσκολη. Αλλά η Ευρώπη χρειάζεται έναν προϋπολογισμό», υπογράμμισε.
Οι χρόνιες εντάσεις ανάμεσα στις δημοσιονομικά συντηρητικές χώρες —όπως η Αυστρία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Ολλανδία— και τις πιο υπερχρεωμένες χώρες του Νότου, όπως η Ισπανία και η Γαλλία, επανεμφανίστηκαν, δίνοντας μια πρόγευση της αντιπαράθεσης που έπεται.
Ο Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Φινλανδίας, Γιόακιμ Στραντ, δήλωσε ότι το συνολικό ύψος του προϋπολογισμού —που αυξήθηκε από το 1,13% στο 1,26% του ΑΕΕ της ΕΕ— είναι «πολύ υψηλό» και πρέπει να μειωθεί. Η Επιτροπή σημειώνει πως, εάν αφαιρεθεί το 0,11% που θα χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή του χρέους της πανδημίας (2028–2034), το καθαρό ποσοστό ανέρχεται στο 1,15%.
Η Αυστριακή υπουργός Κλαούντια Πλάκολμ, μέλος της λεγόμενης «Τετράδας των Φειδωλών», δήλωσε πως ο προϋπολογισμός είναι «πολύ, πολύ μακριά» από θέση που θα μπορούσε να υποστηρίξει.
«Ζητήσαμε συνετή και σοφή διαχείριση των χρημάτων των Ευρωπαίων φορολογουμένων, και αυτή η πρόταση δεν είναι ούτε συνετή ούτε σοφή», είπε χαρακτηριστικά. «Το μέγεθος του προϋπολογισμού το θεωρούμε υπερβολικό».
Αντιθέτως, ο Πολωνός ομόλογός της, Άνταμ Σλάπκα, επαίνεσε την πρόταση φον ντερ Λάιεν για τη φιλοδοξία και την έκτασή της, αλλά προειδοποίησε ότι «χρειάζεται ακόμη συζήτηση, ειδικά για την πολιτική συνοχής και τη κοινή αγροτική πολιτική».
Σημαντικές αλλαγές περιλαμβάνει η συγχώνευση των γεωργικών επιδοτήσεων και των κονδυλίων συνοχής σε ενιαίο ταμείο, με νέους κανόνες διαχείρισης και κατανομής, όπως μετέδωσε το Euronews.
Ο Ισπανός υπουργός Φερνάντο Σαμπέδρο εξέφρασε διαφορετική άποψη, λέγοντας πως το ύψος των 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ «δεν ανταποκρίνεται στις προκλήσεις» που αντιμετωπίζει η Ένωση.
«Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι η ασφάλεια και η άμυνα αντιμετωπίζονται ως ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά που απαιτούν ισχυρή απάντηση από την Ένωση», δήλωσε, «αλλά αυτό δεν πρέπει να γίνει εις βάρος άλλων ευρωπαϊκών αγαθών, όπως η πράσινη, ψηφιακή και κοινωνική μετάβαση, η πολιτική συνοχής και άλλες κρίσιμες προτεραιότητες του προϋπολογισμού».
Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός —γνωστός και ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ)— χρηματοδοτείται κυρίως μέσω εθνικών εισφορών και των λεγόμενων «ίδιων πόρων», δηλαδή φόρων που εισπράττει απευθείας η ΕΕ.
Η φον ντερ Λάιεν πρότεινε την ενίσχυση των ίδιων πόρων με τρεις νέους φόρους: σε ηλεκτρονικά απόβλητα, καπνικά προϊόντα και πολυεθνικές εταιρείες με κύκλο εργασιών άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Προβλέπεται επίσης η αξιοποίηση εσόδων από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS) και τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM).
Σύμφωνα με την Επιτροπή, το σύνολο των παλαιών και νέων ίδιων πόρων μπορεί να αποφέρει πάνω από 58 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως — αρκετά για να καλυφθούν οι αποπληρωμές της πανδημίας, χωρίς να ζητηθούν επιπλέον εθνικές συνεισφορές ή περικοπές στρατηγικών προγραμμάτων.
Παρ’ όλα αυτά, αρκετές κυβερνήσεις παραδοσιακά αντιτίθενται στην ενίσχυση της φορολογικής αυτονομίας της Επιτροπής. Η προηγούμενη πρόταση εκσυγχρονισμού των ίδιων πόρων από τη φον ντερ Λάιεν παραμένει παγωμένη.
Οι σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους στους νέους φόρους, ενώ η Γερμανία απορρίπτει κάθε ιδέα για νέο κοινό δανεισμό.
«Δεν βλέπουμε την ανάγκη για νέους ίδιους πόρους ή νέο κοινό χρέος. Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα», δήλωσε η Σουηδή εκπρόσωπος Γέσικα Ρόζενκραντς.
«Σε μια περίοδο που οι εθνικοί προϋπολογισμοί πιέζονται ασφυκτικά, η απάντηση δεν μπορεί να είναι “περισσότερα χρήματα και μεγαλύτερος προϋπολογισμός”, αλλά υπεύθυνη διαχείριση περιορισμένων πόρων, ιεράρχηση προτεραιοτήτων και δύσκολες αποφάσεις», πρόσθεσε.
Αντίθετα, ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων δήλωσε πως η εισαγωγή νέων ίδιων πόρων είναι αναγκαία προϋπόθεση για να στηριχθούν οι στρατηγικές προτεραιότητες της Ένωσης.
Ο Επίτροπος Προϋπολογισμού, Πιότρ Σεραφίν, υπερασπίστηκε την πρόταση απέναντι στην αρχική κριτική, υπογραμμίζοντας πως «κατανοούμε ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να ζητήσουμε υψηλότερες συνεισφορές από τα κράτη-μέλη».
«Ο μόνος τρόπος να συνδυάσουμε αποτελεσματικότητα και φιλοδοξία στη χρηματοδότηση νέων προτεραιοτήτων είναι ένα φιλόδοξο πακέτο ίδιων πόρων», πρόσθεσε.
Ο Σεραφίν αναγνώρισε τις ανησυχίες των υπουργών, σημειώνοντας ότι η συζήτηση βρίσκεται «σε πολύ αρχικό στάδιο» και απαιτεί «πολλή τεχνική εργασία» προτού φτάσει σε πολιτικό επίπεδο ηγετών.
Η Μαρί Μπιέρρε συμφώνησε: «Η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και όλοι το κατανοούμε. Χρειαζόμαστε μια ισχυρότερη, πιο φιλόδοξη Ευρώπη — και νομίζω ότι σε αυτό μπορούμε να συμφωνήσουμε».
Η δανική προεδρία σκοπεύει να καταρτίσει έως το τέλος του έτους ένα πρώτο «πλαίσιο διαπραγμάτευσης» με τις βασικές γραμμές για τις συνομιλίες που θα διαρκέσουν τα επόμενα δύο χρόνια.