Το αίτημα του Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών 100% στην Κίνα είναι απίθανο να συγκεντρώσει την απαραίτητη υποστήριξη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ο Ντόναλντ Τραμπ πέταξε το γάντι: θέλει τα ευρωπαϊκά έθνη να επιβάλουν δασμούς 50% έως 100% στην Κίνα στο πλαίσιο μιας κοινής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η απαίτηση, η οποία είχε ήδη διαρρεύσει στον Τύπο, έγινε επίσημη πολιτική των ΗΠΑ όταν ο πρόεδρος τη δημοσιοποίησε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το Σαββατοκύριακο.
Στην "επιστολή" του, όπως την αποκάλεσε, ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι τιμωρητικοί δασμοί στην Κίνα, σε συνδυασμό με τον άμεσο τερματισμό όλων των αγορών ρωσικού πετρελαίου, θα ήταν "μεγάλη βοήθεια" για να τερματιστεί "αυτός ο θανατηφόρος αλλά γελοίος πόλεμος".
"Η Κίνα έχει ισχυρό έλεγχο, ακόμη και λαβή, επί της Ρωσίας και αυτοί οι ισχυροί δασμοί θα σπάσουν αυτή τη λαβή", έγραψε.
Το αίτημα ήρθε εν μέσω των αυξανόμενων προσπαθειών συντονισμού μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού για να ενταθεί η οικονομική πίεση στο Κρεμλίνο και να αναγκαστεί ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ συναντήθηκε με τον απεσταλμένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κυρώσεις, Ντέιβιντ Ο'Σάλιβαν, στην Ουάσινγκτον, και ο Αμερικανός υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ συναντήθηκε με την Ύπατη Εκπρόσωπο Κάγια Κάλλας και τον Επίτροπο Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν στις Βρυξέλλες. Την Παρασκευή, οι υπουργοί Οικονομικών της G7 πραγματοποίησαν τηλεφωνική επικοινωνία με θέμα τις κυρώσεις.
Όμως το μήνυμα του Τραμπ διέψευσε τις ελπίδες ότι μπορεί σύντομα να προκύψει ένα νέο κοινό μέτωπο.
Ενώ οι Βρυξέλλες εξέφρασαν την ετοιμότητά τους να επιταχύνουν τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων, αντιτάχθηκαν μάλλον αποφασιστικά στο αίτημα για τους τριψήφιους δασμούς.
"Οποιαδήποτε νέα μέτρα που θα ανακοινωθούν στο πλαίσιο της 19ης δέσμης κυρώσεων θα είναι πλήρως εναρμονισμένα με τους κανόνες και τις διαδικασίες της ΕΕ, ιδίως με την πάγια αρχή ότι οι κυρώσεις μας δεν εφαρμόζονται εξωεδαφικά", δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Κατ' ιδίαν, οι διπλωμάτες ήταν πιο ειλικρινείς: αποκλείεται.
Νομική ερμηνεία
Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους το μπλοκ δεν θα ακολουθήσει την οδό go-for-broke που πρότεινε ο Τραμπ.
Πρώτον, η ΕΕ διαχωρίζει τους δασμούς, ένα εμπορικό εργαλείο, και τις κυρώσεις, ένα εργαλείο εξωτερικής πολιτικής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία καθορίζει την εμπορική πολιτική για τα 27 κράτη μέλη, εισάγει δασμούς για να αντιμετωπίσει συγκεκριμένες περιπτώσεις διαταραχών της αγοράς, κυρίως αθέμιτου ανταγωνισμού. Αυτοί οι δασμοί βασίζονται γενικά στα αποτελέσματα μιας εμπεριστατωμένης έρευνας που διαρκεί μήνες και συμμορφώνεται με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).
Ακόμη και όταν η εκτελεστική εξουσία πρότεινε απότομους δασμούς στα ρωσικά γεωργικά προϊόντα, οι οποίοι ενίσχυαν το καθεστώς κυρώσεων, το έκανε με την προϋπόθεση της προστασίας των εγχώριων αγροτών από το πλεόνασμα παραγωγής της Μόσχας και τις παράνομες κατασχέσεις ουκρανικών σιτηρών.
Αντίθετα, ο Τραμπ δεν κάνει διάκριση μεταξύ των δύο. Γι' αυτόν, οι δασμοί είναι κυρώσεις - και το αντίστροφο.
Ο Τραμπ έχει εξαπολύσει δασμούς για να πετύχει διάφορους στόχους, όπως να εξαναγκάσει χώρες σε μονόπλευρες συμφωνίες, να ενθαρρύνει αμερικανικές επιχειρήσεις να μεταφέρουν την παραγωγή τους σε άλλες χώρες, να αυξήσει τα επιπλέον έσοδα του υπουργείου Οικονομικών, να κατακεραυνώσει την Ινδία επειδή αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και να κατακεραυνώσει τη δικαστική υπόθεση του πρώην προέδρου της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο.
Νωρίτερα φέτος, ο Λευκός Οίκος ξεκίνησε έναν ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, ο οποίος, στην κορύφωσή του, είδε τους δασμούς να εκτοξεύονται σε ποσοστά 145%, καθιστώντας το εμπόριο αδύνατο. Oι δύο πλευρές προχώρησαν σε ανακωχή για να διαπραγματευτούν μια σταθερή συμφωνία. Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ μείωσαν τους δασμούς τους στο 30%, πολύ κάτω από το επίπεδο του 100% που ζητουν τώρα να επιβάλουν οι Ευρωπαίοι.
Η προσέγγιση του Τραμπ για τους δασμούς στα πάντα έχει αμφισβητηθεί ευρέως, προκαλώντας μια νομική υπόθεση που οδηγείται τώρα στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ και απειλεί να διαλύσει ολόκληρη την ατζέντα του.
"Η ΕΕ θα πρέπει να αποφύγει γενικούς τιμωρητικούς δασμούς στην Κίνα του μεγέθους που προτείνει ο κ. Τραμπ. Τέτοια μέτρα θα υπονομεύσουν το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και είναι πιθανότερο να βλάψουν την ευρωπαϊκή οικονομία παρά να αποδυναμώσουν τη Ρωσία", δήλωσε ο Engin Eroglu, Γερμανός ευρωβουλευτής που προεδρεύει της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις με την Κίνα.
"Οι δασμοί που δεν συνάδουν με τους κανόνες του ΠΟΕ είναι ο λάθος δρόμος προς τα εμπρός".
Διαφορετικές απόψεις
Δεύτερον, η ΕΕ δεν διαθέτει την πολιτική συναίνεση για να πραγματοποιήσει μια τέτοια πρωτοφανή, ριζική επίθεση κατά της Κίνας, ενός από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της.
Παρόλο που τα κράτη μέλη έχουν σκληρύνει τα τελευταία χρόνια τη στάση τους απέναντι στο Πεκίνο, απογοητευμένα από τη βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, τους κανονισμούς που εισάγουν διακρίσεις και τη χειραγώγηση των πληροφοριών, δεν βρέθηκαν ποτέ στην ίδια σελίδα.
Οι διαιρέσεις ήρθαν στο προσκήνιο το 2024, όταν οι Βρυξέλλες πρότειναν δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα κινεζικής κατασκευής για να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις των επιδοτήσεων. Οι δασμοί, οι οποίοι κυμαίνονταν από 7,8% έως 35,3%, θεωρήθηκαν η δοκιμασία της ατζέντας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την "απεξάρτηση από το ρίσκο".
Την ημέρα της τελικής απόφασης, 10 χώρες ψήφισαν υπέρ των μέτρων, 12 απείχαν και πέντε, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, ψήφισαν κατά. (Η Επιτροπή έλυσε το αδιέξοδο).
Η διάσπαση που έγινε πρωτοσέλιδο, την οποία οι εμπειρογνώμονες συνέδεσαν με τις παρασκηνιακές πιέσεις του Πεκίνου, περιέγραψε τον αγώνα του μπλοκ να κλείσει τις γραμμές του.
Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ κατηγόρησε επανειλημμένα την Κίνα ότι είναι ο "βασικός αρωγός" της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και ότι προμηθεύει το 80% των εξαρτημάτων που απαιτούνται για την κατασκευή όπλων, δεν κινήθηκε ποτέ δυναμικά για να περιορίσει τις εμπορικές της σχέσεις ως αποτέλεσμα.
Το "εργαλείο κατά της καταστρατήγησης", το οποίο μπορεί να απαγορεύσει την πώληση, την προμήθεια και τη μεταφορά ευαίσθητων αγαθών και τεχνολογίας σε οποιαδήποτε χώρα είναι ύποπτη για την παροχή βοήθειας στην πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου, παραμένει αδρανές από την εισαγωγή του πριν από δύο χρόνια. Το εργαλείο, ουσιαστικά δευτερογενείς κυρώσεις, απαιτεί την ομοφωνία και των 27 κρατών μελών.
Αντ' αυτού, η ΕΕ επέλεξε να βάλει στη μαύρη λίστα έναν επιλεγμένο αριθμό οντοτήτων που εδρεύουν στην ηπειρωτική Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Η μετάβαση από αυτή την αποσπασματική προσέγγιση σε δασμούς 100% εν μία νυκτί θα ήταν τουλάχιστον απίθανη.
Ο κίνδυνος απάντησης
Τρίτον, η ΕΕ έχει πλήρη επίγνωση των κινδύνων που ελλοχεύουν.
Η Κίνα είναι γνωστή για τα αντίποινα που επιβάλλει σε κάθε ξένη απόφαση που θεωρεί επιζήμια για τα εθνικά της συμφέροντα. Στην περίπτωση των EVs, το Πεκίνο επέβαλε προσωρινούς δασμούς στις ευρωπαϊκές εξαγωγές χοιρινού κρέατος και κάνει «έρευνα» για περιπτώσεις γαλακτοκομικών προϊόντων και κονιάκ της ΕΕ, τις οποίες οι Βρυξέλλες απέρριψαν ως αδικαιολόγητες.
Την άνοιξη, η Κίνα προχώρησε τα πράγματα παραπέρα όταν περιόρισε τις εξαγωγές επτά στοιχείων σπάνιων γαιών που είναι ζωτικής σημασίας για τους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, της ενέργειας, της τεχνολογίας και της άμυνας. Η κίνηση συνέπεσε με τους "αμοιβαίους" δασμούς του Τραμπ, αλλά είχε παγκόσμιο αντίκτυπο.
Η Φον ντερ Λάιεν κατήγγειλε τους περιορισμούς ως "εκβιασμό" και τελικά διαπραγματεύτηκε μια λύση που θα ανακούφιζε την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Παρόλα αυτά, η επίδειξη δύναμης ταρακούνησε τις πρωτεύουσες, οι οποίες είδαν την ευκολία με την οποία το Πεκίνο μπορούσε να προκαλέσει οικονομικό πόνο με μία κίνηση.
Μετά την πρόταση του Τραμπ, η Κίνα δεν άργησε να προειδοποιήσει όσους μπορεί να διασκεδάζουν με την ιδέα δασμών 100%: κάντε το με δική σας ευθύνη.
"Η Κίνα αντιτίθεται σθεναρά στην κατάχρηση παράνομων μονομερών κυρώσεων και δικαιοδοσίας εναντίον της Κίνας", δήλωσε τη Δευτέρα ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Λιν Τζιαν.
"Εάν θιγούν τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα της Κίνας, η Κίνα θα λάβει αποφασιστικά αντίμετρα για να διαφυλάξει την κυριαρχία, την ασφάλεια και τα αναπτυξιακά μας συμφέροντα".
Με την οικονομική στασιμότητα στο εσωτερικό και τις εμπορικές εντάσεις στο εξωτερικό, το μπλοκ είναι απίθανο να συγκεντρώσει το θάρρος για μια τέτοια πολιτική υψηλής έντασης, ιδίως δεδομένου του ιστορικού του Τραμπ στην ανατροπή των κυρώσεων, η οποία θα μπορούσε να αφήσει τους Ευρωπαίους στα κρύα του λουτρού.
"Οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του Τραμπ το μόνο που κάνουν είναι να υπογραμμίζουν ότι δεν είναι σοβαρός όσον αφορά την επιβολή οικονομικής πίεσης στη Ρωσία. Οι προθεσμίες που ο ίδιος έχει θέσει έχουν παρέλθει χωρίς να έχει αναληφθεί καμία δράση", δήλωσε στο Euronews η Μαρία Σάγκινα, ανώτερη συνεργάτης του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS).
"Θέτοντας ως προϋπόθεση για την επιβολή αμερικανικών κυρώσεων τη συμμετοχή όλων των χωρών του ΝΑΤΟ, η προσδοκία είναι ότι δεν θα συμβεί τίποτα".