Σκληροπυρηνικές χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης αψηφούν το σχέδιο της Κομισιόν για μετεγκαταστάσεις μεταναστών από τις χώρες της πρώτης γραμμής και ζητούν εξαίρεση
Ομάδα κρατών μελών που υιοθετούν «σκληρή γραμμή» στο μεταναστευτικό, με επικεφαλής την Πολωνία και την Ουγγαρία, δηλώνουν έτοιμες να αμφισβητήσουν το σχέδιο μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο βάσει ποσοστώσεων, το οποίο θέτει σε εφαρμογή η ΕΕ.
Την Τρίτη, η Κομισιόν ανακοίνωσε σχέδιο ανακατανομής των μεταναστών με στόχο την αποσυμφόρηση των χωρών πρώτης γραμμής, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης θα κληθούν να προσφέρουν βοήθεια.
Η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχία ωστόσο δηλώνουν ότι δεν είναι πρόθυμες να συμμετάσχουν στο σύστημα ποσοστώσεων.
Το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο προβλέπει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ οφείλουν να συνεισφέρουν αναλογικά με τον πληθυσμό και το συνολικό ΑΕΠ τους για την ανακούφιση των χωρών, κυρίως του ευρωπαϊκού νότου, που βρίσκονται "υπό μεταναστευτική πίεση".
Μπορούν να το πράξουν με τρεις διαφορετικούς τρόπους, μετεγκαθιστώντας έναν ορισμένο αριθμό αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους, καταβάλλοντας 20.000 ευρώ για κάθε άτομο που αρνούνται να φιλοξενήσουν ή χρηματοδοτώντας τις επιχειρησιακές δυνατότητες των κρατών μελών "υπό πίεση". Ένας συνδυασμός των τριών μέσων είναι επίσης αποδεκτός βάσει των κανόνων.
Τα κράτη μέλη καλούνται να οριστικοποιήσουν τον τρόπο που θα επιλέξουν να συμμετάσχουν στο σύμφωνο για τη μετανάστευση μέσα στο έτος. Οι 27 θα δημιουργήσουν μια "δεξαμενή αλληλεγγύης", με βάση πρόταση της Επιτροπής η οποία είναι άκρως απόρρητη και δεν αναμένεται να δημοσιοποιηθεί.
30.000 μετεγκαταστάσεις και 600 εκατ. ευρώ σε οικονομικές συνεισφορές είναι το ελάχιστο που ορίζει το σύμφωνο.
Οργισμένες αντιδράσεις για το σύστημα μετεγκατάστασης μεταναστών
Η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχία έχουν δηλώσει ότι δεν επιθυμούν να συνεισφέρουν - είτε με την αποδοχή μετεγκαταστάσεων μεταναστών είτε με οικονομική συνεισφορά.
"Η Πολωνία δεν θα δεχτεί μετανάστες στο πλαίσιο του Συμφώνου Μετανάστευσης. Ούτε θα πληρώσουμε", έγραψε ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ στο Twitter λίγο μετά την παρουσίαση της έκθεσης της Επιτροπής. Ο Τουσκ δέχεται πιέσεις να υιοθετήσει σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό, καθώς το αμφισβητείται έντονα από τη συντηρητική αντιπολίτευση.
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν παρέμεινε πιστός στην σκληρή γραμμή: "Δεν θα εφαρμόσουμε το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση. [...] Δεν θα δεχθούμε μετανάστες και δεν θα πληρώσουμε ούτε ένα φιορίνι γι' αυτούς".
Η Ουγγαρία οδεύει προς εκλογές τον Απρίλιο, στις οποίες ο Όρμπαν επιδιώκει να καταστήσει τη μετανάστευση κεντρικό θέμα και να εμφανίσει την πολιτική "μηδενικών ροών μεταναστών" ως βασικό ζήτημα της προεκλογικής ατζέντας.
Νωρίτερα φέτος, ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο έστειλε παρόμοια προειδοποίηση στις Βρυξέλλες, υποστηρίζοντας ότι η χώρα του δεν θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα ούτε στη δεξαμενή αλληλεγγύης. Έχει επίσης υιοθετήσει σκληρή γραμμή για τη μετανάστευση και ευθυγραμμίζεται με το σύνθημα "καθόλου μετανάστες" του Όρμπαν.
Ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις δεν έχει ακόμη διορίσει υπουργικό συμβούλιο, αλλά έχει ήδη απορρίψει το σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο επικαλούμενος "λόγους εθνικής ασφάλειας".
"Το κόμμα μας διαφωνεί με το μεταναστευτικό σύμφωνο, το οποίο αποτελεί άμεση απειλή για την ασφάλειά μας. Το απορρίπτουμε", δήλωσε στο Euronews ο ευρωβουλευτής του ΑΝΟ Jaroslav Bžoch.
Μπορούν οι χώρες της ΕΕ να αρνηθούν τη συμμετοχή τους στο σύστημα μεταγκαταστάσεων;
Θεωρητικά, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν να συμμετέχουν στο πρόγραμμα και να προσφέρουν αλληλεγγύη -οικονομική ή έμπρακτη- στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο αριθμό αφίξεων.
Παρόλα αυτά, οι εξαιρέσεις ενδέχεται να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Σύμφωνα με την εκτίμηση της Επιτροπής, η Τσεχία και η Πολωνία είναι μεταξύ των έξι χωρών που θα μπορούσαν να ζητήσουν εξαίρεση από τη δεξαμενή αλληλεγγύης, καθώς επικαλούνται εύλογα ότι "αντιμετωπίζουν σημαντική μεταναστευτική πίεση".
Η Πολωνία αναμένεται να το ζητήσει άμεσα και η Τσεχία θα ακολουθήσει σύντομα, δήλωσαν αξιωματούχοι της ΕΕ στο Euronews.
Οποιαδήποτε εξαίρεση πρέπει να εγκριθεί από το ευρωπαϊκό Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία. Αυτό σημαίνει ότι 15 από τα 27 κράτη μέλη, που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ, πρέπει να την υποστηρίξουν.
Εάν χορηγηθεί εξαίρεση σε μια χώρα της ΕΕ, το μερίδιό της στις μετεγκαταστάσεις και τη χρηματοδοτική συνεισφορά δεν μεταβιβάζεται σε άλλα κράτη, πράγμα που σημαίνει ότι οι χώρες "που υφίστανται μεταναστευτική πίεση" θα λάβουν μικρότερο συνολικό πακέτο βοήθειας.
Κάτι τέτοιο ενδέχεται να οδηγήσει σε σοβαρές αντιδράσεις μέσα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Ο ορισμός του τι συνεπάγεται η "δεξαμενή αλληλεγγύης" και σε ποιους δίνεται εξαίρεση είναι ευαίσθητο ζήτημα. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι θα είναι δύσκολο να δοθεί εξαίρεση σε μια χώρα και να απορριφθεί το αίτημα μιας άλλης.
"Η εφαρμογή του μεταναστευτικού συμφώνου θα είναι πολύ δύσκολη, τα περισσότερα κράτη μέλη θα προτιμούσαν να αποφύγουν τις μετεγκαταστάσεις λόγω των αντιδράσεων που θα αντιμετωπίσουν στο εσωτερικό τους", δήλωσε διπλωμάτης στο Euronews.
Χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, οι οποίες δεν θα είχαν κατ' αρχήν το δικαίωμα να ζητήσουν εξαίρεση, καθώς δεν θεωρείται ότι δέχονται "σοβαρές" μεταναστευτικές πιέσεις, ενδέχεται να αγνοήσουν τα κριτήρια και να αμφισβητήσουν το σύμφωνο.
"Είναι σαφές ότι, αν η πλειοψηφία των κρατών μελών αρνηθεί το μερίδιό της στις μετεγκαταστάσεις, η Επιτροπή δεν θα τους επιβάλει πρόστιμο σε όλους. Αυτό θα είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί", δήλωσε ο ίδιος διπλωμάτης. Η Επιτροπή έχασε αρχικά την προθεσμία της 15ης Οκτωβρίου για την κατάθεση της τελικής πρότασης, υπογραμμίζοντας τον ευαίσθητο και ευμετάβλητο χαρακτήρα του θέματος.
Καθώς απομένει λίγος χρόνος μέχρι το τέλος του έτους, το θέμα θα συζητηθεί πιθανότατα από τους 27 ηγέτες κατά τη διάρκεια του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του έτους που έχει οριστεί για τις 18-19 Δεκεμβρίου.