Νέα δεδομένα προκύπτουν για την Ε.Ε. χάρις στο ερευνητικό πρότζεκτ X-mine
Οι εξορύξεις είναι χρονοβόρες και πανάκριβες διαδικασίες. Για να μάθουμε τη σύνθεση ενός βράχου, χρειαζόμαστε πολλές εβδομάδες. Αλλά συνδυάζοντας τεχνολογίες που στηρίζονται στις ακτίνες Χ και τον τρισδιάστατο μοντελισμό, υπάρχει τώρα μια καινοτομία που μπορεί να φέρει επανάσταση στο χρόνο και το κόστος της ανάλυσης των ορυκτών.
Αυτή δοκιμάζεται τώρα στην περιοχή Κίστα της Σουηδίας. Τα προϊόντα εξορύξεων βρίσκονται παντού γύρω μας, στην καθημερινότητά μας. Το να ψάχνουμε για ορυκτά σε ένα βράχο μοιάζει με κυνήγι θησαυρού, καθώς μόλις μία στις 1000 έρευνες για ορυκτά, έχει θετικό αποτέλεσμα.
Η Ε.Ε. βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εισαγωγή ορυκτών και μετάλλων. Η Κίνα είναι ο κύριος προμηθευτής των βασικότερων πρώτων υλών. Ελέγχει το 70% των παγκόσμιων προμηθειών και το 62% των εισαγωγών της Ε.Ε. Αποτελεί σημαντική πρόκληση για την Ευρώπη να βρει αποτελεσματικό τρόπο παραγωγής ορυκτών και μετάλλων.
Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρότζεκτ Χmine ετοιμάζει ένα όργανο νέας γενιάς, που θα μειώσει τον χρόνο και το κόστος της ανάλυσης. Είναι ένα τεράστιο βήμα για τους ορυκτολόγους, όσον αφορά στην ακρίβεια και στην ταχύτητα με την οποία θα έχουν στα χέρια τους τα αποτελέσματα. Θα χρησιμοποιηθεί σε υπάρχοντα ορυχεία. Η κοινοπραξία του πρότζεκτ αφορά 15 οργανισμούς από εννιά χώρες. Ανάμεσά τους βρίσκονται και οργανισμοί από την Ελλάδα και την Κύπρο. Είναι μια συνεργασία δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, ερευνητικών ινστιτούτων και βιομηχανικών εταιριών.
«Για τον γεωλόγο, το μάτι είναι σίγουρα το πιο σημαντικό όργανο. Αλλά υπάρχουν ιδιότητες που δεν μπορούν να τις δουν τα μάτια μου. Αυτό που είναι εξαιρετικό με αυτή την τεχνολογία είναι ότι μπορώ να δω μέσα στον βράχο. Και μπορώ να δω ο,τι δεν βλέπω δια γυμνού οφθαλμού» αναφέρει ο Στεφάν Σέντμπομ, γεωλόγος από την Bergskraft Bergslagen AB.
Για να αξιολογηθεί η δυναμική ενός χώρου εξόρυξης και το πού ακριβώς πρέπει να γίνουν οι εκσκαφές,πρέπει τα ευρήματα να αναλυθούν σε εξειδικευμένα εργαστήρια. Αυτό μπορεί να πάρει αρκετές εβδομάδες. Αντίθετα, ο ανιχνευτής ορυκτών μπορεί να αποκαλύψει τη σύνθεση των δειγμάτων βράχου σε λίγα λεπτά, στο σημείο της εξόρυξης.
«Εφαρμόζουμε ιατρικές τεχνολογίες σ' αυτούς τους πυρήνες διάτρησης. Χρησιμοποιούμε αξονικούς τομογράφους σε συνδυασμό με πληροφορίες από άλλες ακτίνες Χ για να συλλέξουμε όσα περισσότερα δεδομένα μπορούμε από αυτόν τον πυρήνα διάτρησης» τονίζει ο Μίκαελ Μπέργκβιστ, διευθυντής έρευνας και ανάπτυξης του εργαστηρίου Orexplore.
Οι γεωλόγοι μπορούν στη συνέχεια να διαβάσουν τα ορυκτά με έναν πρωτότυπο τρόπο και να καταλάβουν πού να εστιάσουν τις επόμενες εκσκαφές: «Όλα τα ορυχεία έχουν ξεχωριστά χαρακτηριστικά όσον αφορά στην γεωχημική σύσταση των βράχων. Δημιουργώντας ένα τρισδιάστατο μοντέλο του χώρου εξορύξεων είναι σαν να γυρίζεις ανάποδα ένα κτίριο, σαν να έχεις το empire state building υπόγεια. Πρέπει να χαρτογραφήσουμε κάθε ξεχωριστό χώρο στο κτίριο, όσον αφορά στα μέταλλα, τις δομές, τον τρόπο οργάνωσης. Σε αυτό εστιάζει το X-Mine» εξηγεί ο Στεφάν Λουθ, γεωλόγος στην Γεωλογική Εταιρία της Σουηδίας.
Μια άλλη πρόκληση του πρότζεκτ είναι η μείωση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου των εργασιών εξόρυξης. Η ανάλυση σε πραγματικό χρόνο των δειγμάτων βράχου μειώνει την ανάγκη για εκτεταμένες έρευνες και ανατινάξεις. Αυτό σημαίνει σχεδόν 1/4 λιγότερη ενεργειακή κατανάλωση και εκπομπές CO2.
«Θέλουμε βιώσιμες εξορύξεις, θέλουμε μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση, λιγότερα απόβλητα και λιγότερες εκπομπές CO2. Εδώ αναπτύσσουμε την τεχνολογία για να φτάσουμε σ' αυτόν τον στόχο» εξηγεί ο Γιάνε Πάασο, συντονιστής του πρότζεκτ X-Mine, ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας της Φινλανδίας.
Η ενσωμάτωση αυτής της τεχνολογίας σε ένα εργοστάσιο διαχωρισμού ορυκτών επιτρέπει την επιλογή σε πραγματικό χρόνο του υλικού που βγαίνει από το ορυχείο. Οπτικοί αισθητήρες αλλά και αισθητήρες ακτίνων-Χ μπορούν να αναλύσουν τους βράχους επί τόπου και να επιλέξουν αυτούς που είναι πλουσιότεροι σε πολύτιμα υλικά. Αυτό το μηχάνημα που δοκιμάζεται στην Πολωνία, στο Κέντρο Έρευνας Comex μπορεί να επεξεργαστεί δεκάδες τόνους υλικών την ώρα.
«Το υπολογιστικό σύστημα προσφέρει πληροφορίες για τις βαλβίδες πεπιεσμένου αέρα. Ποια υλικά πρέπει να απορρίπτονται σε ποιο χρόνο. Ο φυσικός διαχωρισμός γίνεται από αυτές τις βαλβίδες. Τοποθετούνται σε εκείνη την περιοχή, στο τέλος του ιμάντα απόρριψης, όπου τα υλικά πέφτουν από τον ιμάντα. Αυτά που θέλουμε να απορρίψουμε, απορρίπτονται από έναν μικρό ελαστικό παλμό και πέφτουν σε έναν διαφορετικό ιμάντα» επισημαίνει ο Γιάτσεκ Κόλατς, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Comex.
Η συγκεκριμένη συσκευή αναλύει τώρα τα βασικά ορυκτά. Μια αναβαθμισμένη έκδοση θα είναι έτοιμη το 2020.