Οι πόλεις στο μέλλον θα είναι ένα οικοσύστημα με καινοτόμες λύσεις στον τομέα της ενέργειας, των μεταφορών και του περιβάλλοντος
Καλώς ήλθατε σ' αυτή την ειδική εκπομπή Futuris, που είναι αφιερωμένη στις αποστολές που θέτει σε εφαρμογή η Ε.Ε. στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, για να βρει λύσεις στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών μας. Τα πέντε πεδία στα οποία εστιάζει αυτή η πρωτοβουλία, μαζί με το πρόγραμμα Horizon Europe, που θα τεθεί σε εφαρμογή το 2021, είναι: η μάχη κατά του καρκίνου, η υγεία των ωκεανών, των θαλασσών και των υδάτινων περιοχών της ενδοχώρας, η υγεία του εδάφους και των τροφίμων, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, οι κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις.
Σήμερα θα ανακαλύψουμε πώς θα φτάσουμε να έχουμε 100 ευρωπαϊκές πόλεις με ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα, μέχρι το 2030. Η Χάνα Γκρόνκιεβιτς Βαλτς, πρόεδρος της αποστολής για τις κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις μας εξηγεί γιατί είναι τόσο σημαντικό να περιορίσουμε τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο στις πόλεις μας:
«Οι πόλεις καλύπτουν περίπου το 3% της επιφάνειας της Γης και παράγουν το 72% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Άρα οι πόλεις είναι ακριβώς το μέρος, όπου μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά και να επηρεάσουμε τα πράγματα για την αλλαγή του κλίματος, κάνοντας τις να έχουν ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα. Γιατί η κινητικότητα, η στέγαση, τα σκουπίδια είναι ζητήματα που μπορούμε να τα διαχειριστούμε, μειώνοντας τις εκπομπές αερίων. Ο στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε, να προωθήσουμε και να παρουσιάσουμε 100 πόλεις στην Ευρώπη. Να τις βοηθήσουμε στην πορεία τους προς την κλιματική ουδετερότητα».
Ας δούμε ένα παράδειγμα αυτού του προγράμματος με τα πρότζεκτ που υλοποιούνται στην Ισπανία, στο Βαγιαδολίδ και την Παλένθια.
Βαγιαδολίδ
Περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές. Αυτό το ποσοστό αναμένεται να φτάσει στο 80% μέχρι το 2050. Γι' αυτό το λόγο χρειάζονται συγκεκριμένα μέτρα ώστε οι μητροπολιτικές περιοχές να γίνουν κλιματικά ουδετέρες και να προστατευθεί το περιβάλλον και η ποιότητα ζωής μας.
Στο Βαγιαδολίδ, την πρωτεύουσα της αυτόνομης περιοχής της Καστίλης και του Λεόν, αυτή η στρατηγική εφαρμόζεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πρότζεκτ Remourban, που συνδυάζει διαφορετικές πρωτοβουλίες. Το πρότζεκτ περιλαμβάνει άλλες δύο πόλεις-φάρους (Νότιγχαμ και Τεπεμπάζι) και δύο πόλεις ακολούθους (Σερέν και Μισκόλτς).
Ο Μιγκέλ Άνχελ Γκαρσία Φουέντες είναι ο συντονιστής του πρότζεκτ: «Έχουμε εφαρμόσει δράσεις σε περιοχές, όπως ενεργειακή απόδοση σε κτίρια, βιώσιμη κινητικότητα, τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας. Όσον αφορά στην κινητικότητα, έχουμε αναπτύξει υποδομές φόρτισης, που φτάνουν σήμερα στους 63 σταθμούς φόρτισης γύρω από την πόλη. Έχουμε προσθέσει 45 ηλεκτρικά οχήματα σε στόλους που κάνουν παραδόσεις εμπορευμάτων στο τελευταίο χιλιόμετρο, συν δύο ηλεκτρικά λεωφορεία και άλλα τρία που χρησιμοποιεί το Δημοτικό Συμβούλιο».
Χάρη σ' αυτή την τεχνολογία, η επαναφόρτιση απαιτεί μόλις έξι λεπτά και το λεωφορείο έχει την αυτονομία να κινηθεί από τον έναν τερματικό σταθμό μέχρι τον άλλο. Μαζί με τον στόλο των δώδεκα ηλεκτρικών οχημάτων και των σταθμών επαναφόρτισης, τα λεωφορεία αυτά άλλαξαν τις συνήθειες των κατοίκων. Ο Μοντέστο Μεζκίτα είναι συντονιστής καινοτομιών στο δήμο του Βαγιαδολίδ: «Οι κάτοικοι και οι υπόλοιποι χρήστες έχουν καλωσορίσει αυτές τις πρωτοβουλίες, ειδικά όσοι χρησιμοποιούν συχνά το κέντρο της πόλης, όπως είναι οι εμπορευματικές μεταφορές, οι παραδόσεις στο τελευταίο χιλιόμετρο, τα ταξί και αυτοί που κυκλοφορούν στην πόλη με τα αυτοκίνητά τους».
Για να πετύχει τους στόχους που σχετίζονται με τις περιοχές χαμηλής χρήσης ενέργειας, το Βαγιαδολίδ πραγματοποίησε ένα σημαντικό έργο ενίσχυσης των κτιρίων στην γειτονιά Φάσα. Οι προσόψεις των κτιρίων μονώθηκαν, ένα τεράστιο φωτοβολταϊκό πάνελ εγκαταστάθηκε σε έναν πύργο και η ενέργεια που παράγει, τροφοδοτεί το δίκτυο θέρμανσης της γειτονιάς, ενώ νέα συστήματα θέρμανσης με βιομάζα αντικατέστησαν τα παλιά μπόιλερ. Με αυτή τη μαζική κτιριακή αναβάθμιση εξοικονομήθηκε πάνω από 30% ενέργεια και βελτιώθηκε αισθητά η εσωτερική θερμοκρασία των σπιτιών.
Ο Χουάν Μαρία Σάντσες-Κουελάρ είναι διευθυντής ανάπτυξης: «Οι κάτοικοι γλιτώνουν χρήματα από την μείωση της κατανάλωσης και χάρη στην επένδυση που έχει γίνει, υπάρχει και η αντίστοιχη απόσβεση. Από την άλλη πλευρά, έχουμε μείωση των εκπομπών CO2. Χάρη σ' αυτό το πρότζεκτ, μπορούμε να μειώσουμε κατά 780 τόνους το CO2 στην ατμόσφαιρα ετησίως, που ισοδυναμεί με το φύτεμα 2.500 δέντρων.»
Η μεταμόρφωση της πόλης λαμβάνει υπόψη αρκετούς παράγοντες. Η ενέργεια όμως παίζει καθοριστικό ρόλο, σύμφωνα με τον Ρούμπεν Γκαρσία, συντονιστή του πρότζεκτ mySmartlife, που εφαρμόζεται στην Παλένθια, μια μεσαίου μεγέθους πόλη, 50 χλμ μακριά από το Βαγιαδολίδ: «Ο στόχος αυτών των πρότζεκτ είναι η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα των πόλεων. Οι πόλεις μας καταναλώνουν προφανώς πολλή ενέργεια. Οι περισσότεροι από μας ζούμε σε αστικά κέντρα. Αντιμετωπίζουμε πρόβλημα όσον αφορά την καθαρή ενέργεια. Αυτό που προωθούμε με αυτό το πρότζεκτ είναι η ανάπτυξη πρωτοποριακών προγραμμάτων που θα βοηθήσουν στην ενεργειακή μετάβαση».
Παλένθια
Η μεταμόρφωση του αστικού τοπίου σε ένα πιο βιώσιμο μέρος, η μείωση των εκπομπών CO2 και η αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι κάποιοι από τους στόχους του ευρωπαϊκού πρότζεκτ mySmartlife, που εφαρμόζει η Παλένθια ως πόλη-ακόλουθος, αντιγράφοντας αυτά που έγιναν στις τρεις πόλεις-φάρους, τη Ναντ, το Αμβούργο και το Ελσίνκι. Ο Αλφόνσο Πολάνσκο Ρεμπολέδα είναι ο αντιδήμαρχος της πόλης:
«Η Παλένθια έχει εφαρμόσει διαφορετικές πρωτοβουλίες. Μία από αυτές είναι η βελτίωση του φωτισμού της πόλης μας. Ο φωτισμός με LED μολύνει λιγότερο, είναι καλύτερος ως αποτέλεσμα και μειώνει τις εκπομπές CO2, κάτι που είναι σημαντικό για μας. Στο τέλος, η μείωση των εκπομπών ήταν 30%, δηλαδή είχαμε 30% λιγότερες εκπομπές CO2. Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι 50% σε σχέση με την κατανάλωση που είχαμε πριν».
Ο δήμος της Παλένθια έχει αντικαταστήσει το 57% του συνολικού δικτύου φωτισμού των δρόμων με τεχνολογία LED. Η ένταση και η διάρκεια του φωτός καθορίζεται από μια σειρά παραμέτρους. Ο Γκαμπριέλ Ρουμπί είναι επικεφαλής του τμήματος περιβάλλοντος του δήμου της Παλένθια: «Χάρη σε μια εφαρμογή έξυπνου φωτισμού, μπορούμε να ελέγξουμε το φως, σε κάθε σημείο. Μπορούμε να το προγραμματίσουμε για το καλοκαίρι και το χειμώνα, ανάλογα με την χλωρίδα, την τοποθεσία της φωτιστικής μονάδας και να έχουμε έναν συγκεκριμένο τύπο φωτισμού. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του lockdown, που όλοι βιώσαμε, μπορέσαμε να μειώσουμε τον φωτισμό, μέσω του συστήματος ελέγχου, σημείο-σημείο, μέχρι και 30%».
Η δημιουργία αυτών των βιώσιμων πρότζεκτ και το μοίρασμα των αποτελεσμάτων τους δείχνουν το δρόμο για τις μελλοντικές στρατηγικές που θα αλλάξουν την καθημερινότητα στις πόλεις μας: «Σήμερα έχουμε την υποχρέωση να αρχίσουμε να διαμορφώνουμε την πόλη που θέλουμε το 2030. Μια πόλη όπου θα έχουν ολοκληρωθεί όλα τα πρότζεκτ. Μια πόλη που θα συνεχίσει να αλλάζει ώστε να είναι φιλική και η ποιότητα ζωής της να βελτιώνεται διαρκώς» τονίζει ο δήμαρχος της Παλένθια Μάριο Σιμόν Μαρτίν.
Η εφαρμογή και η αναβάθμιση αυτών των μοντέλων για τη μεταμόρφωση των πόλεων στοχεύει σε μακροχρόνια βάση να έχουμε μια Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050.
