Πλάι σε πληθώρα τάσεων, όρων και «brain rot», το 2025 τα social media αντιμετώπισαν νόμους περί ηλικίας, περιεχόμενο AI και αυξανόμενη δυσπιστία χρηστών
Καθώς ένας ακόμη χρόνος φτάνει στο τέλος του, πολλοί από εμάς ετοιμαζόμαστε για μια καταιγίδα από στοχαστικά Instagram Reels, «φιλτραρισμένες» επιτυχίες και αποφάσεις να κάνουμε λιγότερο doomscrolling.
Πράγματι, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραμένουν μια κυρίαρχη δύναμη στη ζωή μας· ένας τρόπος να μετράμε τις επιτυχίες μας, να συνδεόμαστε με άλλους και να παρακολουθούμε ειδήσεις και τάσεις. Έχουν μάλιστα αναμορφώσει τη γλώσσα που χρησιμοποιούμε, με πολλές από τις λέξεις του 2025 στα λεξικά να έχουν γεννηθεί από τα social media: rage bait, parasocial και AI slop, για να αναφέρουμε μερικές.
Από την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης (AI) και μετά, ωστόσο, σημειώθηκε μια μεγάλη μετατόπιση στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν και βλέπουν τα κοινωνικά δίκτυα. Η αυξανόμενη παραπληροφόρηση έχει οδηγήσει σε δυσπιστία και αίσθηση απογοήτευσης, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στη χρήση των πλατφορμών.
Παρότι το Facebook παραμένει το πιο δημοφιλές, σύμφωνα με την εταιρεία μάρκετινγκ μηχανών αναζήτησης Semrush, εφαρμογές με επίκεντρο την κοινότητα όπως το Reddit και το Discord συνεχίζουν να αναπτύσσονται, καθώς οι άνθρωποι αναζητούν πιο ουσιαστικούς, οικείους και αυθεντικούς χώρους στο διαδίκτυο.
Την ίδια στιγμή, οι ρυθμιστικές αρχές συνεχίζουν να ισορροπούν ανάμεσα σε ένα ανοιχτό διαδίκτυο και την ασφάλεια στο διαδίκτυο, με το 2025 να μοιάζει με καθοριστική χρονιά για τον τρόπο λειτουργίας των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης.
Από νόμους επαλήθευσης ηλικίας μέχρι μεγάλες αντιπαραθέσεις γύρω από το chatbot Grok του Έλον Μασκ, ακολουθεί μια πιο κοντινή ματιά στα βασικά θέματα συζήτησης στα social media φέτος.
Απαγορεύσεις στα social media και προστασία των ανηλίκων
Στις 10 Δεκεμβρίου, η Αυστραλία εφάρμοσε ένα πρωτοφανές μέτρο παγκοσμίως: την απαγόρευση των social media για οποιονδήποτε κάτω των 16 ετών. Αυτό σήμαινε ότι τα παιδιά δεν μπορούσαν πλέον να έχουν πρόσβαση σε λογαριασμούς σε πλατφόρμες όπως το Instagram, το Snapchat, το TikTok, το YouTube, το X και το Facebook, με όλες να αντιμετωπίζουν βαριά πρόστιμα αν βρεθεί ότι παραβιάζουν τον νόμο.
Αν και ακραίο, το μέτρο αντανακλά τις αυξανόμενες ανησυχίες ότι τα social media βλάπτουν την ψυχική υγεία των νέων, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) να αναφέρει ότι 1 στους 10 εφήβους έχει βιώσει αρνητικές συνέπειες από τη χρήση τους.
Η Δανία έκτοτε ανακοίνωσε σχέδια να ακολουθήσει, προτείνοντας να αποκλείεται η πρόσβαση στα social media για όσους είναι κάτω των 15 ετών, εκτός αν οι γονείς συμπληρώσουν μια συγκεκριμένη αξιολόγηση. Άλλες χώρες, όπως η Ισπανία, η Ελλάδα και η Γαλλία, έχουν επίσης ζητήσει παρόμοια μέτρα προστασίας.
Παράλληλα, αυστηροί νόμοι επαλήθευσης ηλικίας εφαρμόστηκαν τον Ιούλιο βάσει του βρετανικού Online Safety Act, αποτρέποντας τους ανηλίκους από την προβολή πορνογραφικού υλικού ή οτιδήποτε μπορεί να ενθαρρύνει επικίνδυνες συμπεριφορές.
Η αποτελεσματικότητα αυτών των νέων νομοθεσιών μένει να αποδειχθεί πλήρως, με ορισμένους ειδικούς να διατηρούν σκεπτικισμό, αλλά ήδη ακούμε για ευφάνταστους τρόπους με τους οποίους οι έφηβοι προσπαθούν να παρακάμψουν τους κανόνες. Πολλοί στρέφονται σε εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το WhatsApp ή ακόμη και αγοράζουν μάσκες από δίχτυ που τους κάνουν να φαίνονται ενήλικοι, για να ξεγελάσουν την αναγνώριση προσώπου.
AI slop, deepfakes και η διάδοση της παραπληροφόρησης
Το 2025 ήταν η χρονιά που το AI slop πήρε τα πάνω του. Ένας όρος που αναφέρεται σε ψεύτικες εικόνες και βίντεο που δημιουργούνται από εργαλεία γενετικής AI όπως το Sora της OpenAI, έχει κατακλύσει τις ροές μας με χαμηλής προσπάθειας παραλογισμούς όπως κουταβάκια που μεταμορφώνονται σε ρολά κανέλας, γάτες που συλλαμβάνονται ή τα παράξενα δημοφιλή memes του «Italian brain rot».
Αν και φαινομενικά αβλαβές, έχει κάνει ακόμη πιο δύσκολη τη σύνδεση με πραγματικό περιεχόμενο που δημιουργείται από πραγματικούς ανθρώπους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει οδηγήσει και στην εξάπλωση απατών και παραπληροφόρησης, ακόμη και από πολιτικούς. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να είναι ένας από τους χειρότερους παραβάτες σε αυτό, έχοντας μάλιστα μοιραστεί εικόνες που δημιουργήθηκαν με AI και απεικόνιζαν τη τραγουδίστρια Τέιλορ Σουίφτ να τον υποστηρίζει.
Η AI έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για να αυξήσει τη δημιουργία deepfakes, βίντεο που μιμούνται το πρόσωπο, το σώμα ή τη φωνή ενός ανθρώπου για να διαδίδουν ψευδείς πληροφορίες. Ένα τέτοιο παράδειγμα αφορούσε κατασκευασμένο βίντεο που δημοσιεύθηκε στο TikTok και έδειχνε μια γυναίκα σε τηλεοπτική εκπομπή να ομολογεί απάτη σε επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας, το οποίο μέσα ενημέρωσης όπως το Fox News κάλυψαν κατά λάθος.
Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω, πλατφόρμες όπως η Meta και το TikTok έχουν αρχίσει να επισημαίνουν οποιοδήποτε περιεχόμενο δημιουργείται από AI. Παρ’ όλα αυτά, η κλίμακα παραγωγής τέτοιου περιεχομένου καθιστά δύσκολη την πλήρη επιβολή, με έκθεση του Ιουνίου από το εσωτερικό συμβούλιο εποπτείας της Meta να κρίνει ότι η επισήμανση είναι «ασυνεπής».
Το chatbot του Έλον Μασκ και η ρητορική μίσους
Πολλές από τις μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν ενσωματώσει βοηθούς AI στις υπηρεσίες τους, προσφέροντας αυτοματοποιημένη υποστήριξη για δημιουργία περιεχομένου, αναζητήσεις και αιτήματα εξυπηρέτησης πελατών. Το chatbot Grok του Έλον Μασκ, ωστόσο, ήταν αυτό που προκάλεσε τη μεγαλύτερη αντιπαράθεση φέτος.
Δημιούργημα της εταιρείας xAI του δισεκατομμυριούχου της τεχνολογίας, το Grok βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα τον Ιούλιο επειδή επαίνεσε τον Αδόλφο Χίτλερ και κατηγόρησε έναν λογαριασμό-ρομπότ με εβραϊκό επώνυμο ότι πανηγύριζε για τον θάνατο λευκών παιδιών στις πλημμύρες στο κεντρικό Τέξας.
Τότε, ο Μασκ απάντησε ότι το εργαλείο AI ήταν «πολύ πρόθυμο να ικανοποιήσει και να χειραγωγηθεί», ένα ζήτημα που «αντιμετωπίζεται». Παρ’ όλα αυτά, το Grok συνέχισε να δίνει ανησυχητικές απαντήσεις, συμπεριλαμβανομένων αντισημιτικών θεωριών συνωμοσίας και συμβουλών για το πώς να παρακολουθείς ανθρώπους.
Αυστηρότεροι κανονισμοί και λογοδοσία των αλγορίθμων
Η αυστηρότερη ρύθμιση των διαδικτυακών χώρων εντάθηκε φέτος, με την εφαρμογή του βρετανικού Online Safety Act που ζητά μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία από τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης.
Ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες της ΕΕ (DSA) επέβαλε επίσης το πρώτο του πρόστιμο, χρεώνοντας το X του Έλον Μασκ €120 εκατομμύρια. Η πολιτική διαφήμισης της πλατφόρμας και τα μπλε σημάδια επιβεβαίωσης (που κάποτε έδειχναν έναν επαληθευμένο λογαριασμό αλλά πλέον πωλούνται σε οποιονδήποτε) κρίθηκαν ότι δεν συμμορφώνονται με το δίκαιο της ΕΕ λόγω έλλειψης σαφήνειας.
Στον TikTok επιβλήθηκε επίσης πρόστιμο €530 εκατομμύρια από την Ιρλανδική Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων (DPC) τον Μάιο, επειδή δεν προστάτευσε τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών στην ΕΕ κατά τη μεταφορά τους στην Κίνα.
Οι τεράστιες ποσότητες δεδομένων (και ισχύος) που διαθέτουν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, μαζί με τις προαναφερθείσες ανησυχίες για τον δυνητικά επιβλαβή αντίκτυπό τους, σημαίνουν ότι η νομοθετική εποπτεία πιθανότατα θα ενταθεί ακόμη περισσότερο το 2026.