ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜια παράσταση στο θέατρο Αλκμήνη φωτίζει τον βίο και την πολιτεία της Λίλια Μπρικ, του μεγάλου έρωτα του ρώσου ποιητή, Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. Ο ρόλος της στην αυτοκτονία του παραμένει ανεξιχνίαστος. Ο Πάμπλο Νερούδα την είχε χαρακτηρίσει μούσα της ρωσικής πρωτοπορίας. 35 χρόνια μετά το θάνατό της ήρθε η ώρα να ακούσουμε τι έχει να μας πει η ίδια: η ηθοποιός Κατερίνα Χιωτίνη μεταφέρει στη σκηνή την συναρπαστική προσωπικότητά της και μας δίνει λεπτομέρειες για την παράσταση «Λίλια Μπρικ. Μετά το τέλος», αλλά και για την έρευνα που έκανε για αυτή τη γυναίκα που θα αποτελεί για πάντα αίνιγμα.
-Πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ποια ήταν η Λίλια Μπρικ. Μπορείτε να μας δώσετε μερικά στοιχεία γι’ αυτή τη γυναίκα;
Μεγάλος έρωτας και μούσα του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι για μια δεκαπενταετία. Σύζυγος του Όσιπ Μπρικ. Οι τρεις τους ζούσαν μαζί σε ένα ερωτικό τρίο εξαιρετικά προκλητικό για την εποχή. Η Μπρικ φημιζόταν για τη γοητεία, το ταμπεραμέντο της και τις διακυμάνσεις της διάθεσης της. Για το πνεύμα της, την οξυδέρκεια της και την πρωτοτυπία των απόψεων της. Κατηγορήθηκε ως ηθική αυτουργός της αυτοκτονίας του ποιητή. Ήταν ωστόσο και η καλύτερη «μάνατζερ» που θα μπορούσε να έχει ποτέ. Ο ρόλος της παραμένει σκοτεινός. Έχει επικριτές και φανατικούς θαυμαστές μέχρι σήμερα. Στη Ρωσία μάλιστα υπάρχει και μια πανκ μπάντα με το όνομά της. Έζησε 87 χρόνια. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που την περιτριγύριζαν τη δεκαετία του ’30, δεν επιβίωσε του σταλινικού καθεστώτος. Είτε δολοφονήθηκαν, είτε αυτομόλησαν, είτε εξαφανίστηκαν από τους καλλιτεχνικούς κύκλους. Εκείνη ήταν πάντα στο απυρόβλητο. Πάντα προστατευμένη. Γιατί; Πως; Αυτά τα ερωτηματικά προσπαθούσε να διερευνήσουμε και να φωτίσουμε στην παράσταση μας.
-Τι ήταν αυτό που ήταν τόσο γοητευτικό επάνω της; Τι κάνει τη ζωή της τόσο συναρπαστική, ώστε αξίζει να παρουσιαστεί στο σανίδι;
Πρώτον, η εποχή που έζησε. Μια εποχή οργιαστική. Μια εποχή που προηγείται, συγχρονίζεται και έπεται της ρώσικης επανάστασης. Όσο κι αν η γενική τάση στις μέρες μας είναι να την θεωρούμε “passé”, η ρώσικη επανάσταση συγκλόνισε τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Οι άνθρωποι που έλαμψαν δίπλα στην Μπρικ, ήταν παραγνωρισμένες καλλιτεχνικές διάνοιες. Κι εκείνη ήταν η μούσα και η μάνατζέρ τους. Όχι μόνο του Μαγιακόφσκι. Αλλά και άλλων. Δεύτερον, η δύναμη της και η ανάγκη της για ζωή. Η ικανότητα της να επιβιώνει και να απολαμβάνει οφέλη απροσέγγιστα για τον μέσο σοβιετικό πολίτη. Ταξίδευε, είχε χρήματα, είχε λόγο, είχε άποψη και τον τρόπο να την επιβάλλει. Τρίτον και πιο σημαντικό, ο ρόλος της δίπλα στον Μαγιακόφσκι. Ταυτίστηκε με το όνομά του. Σε μια εποχή που όλοι προσπάθησαν να τη διαγράψουν από παντού και να μειώσουν την αξία της στη ζωή του αποφεύγοντας το σκάνδαλο του ερωτικού τους τρίο.
-Η σχέση της με τον Μαγιακόφσκι ήταν θυελλώδης και πέρασε από πολλά κύματα. Πώς θα την περιγράφατε εσείς;
Εξαρτητική και χειριστική. Τίποτα ιδιαίτερα πρωτότυπο θα έλεγα με τα σύγχρονα δεδομένα. Όλοι έχουμε γύρω μας παραδείγματα τέτοιων ζευγαριών. Απλώς τυγχάνει τα ζευγάρια αυτά να μην είναι τέτοιου διαμετρήματος! Ήταν δύο εξαιρετικά παθιασμένα, αδηφάγα όντα, γεμάτα αδυναμίες και ανασφάλειες. Ο Μαγιακόφσκι βρήκε στην Μπρικ προστασία, υποστήριξη και τις δόσεις πόνου που χρειαζόταν για να μένει πάντα σε συγγραφική φόρμα κι εκείνη βρήκε ένα ταλέντο απεριόριστο, που δεν το είχε η ίδια κι αυτό την έκαιγε, έναν άντρα να τον ελέγχει και να τον χειρίζεται (που ούτε αυτό το είχε γιατί ο Όσιπ την είχε απορρίψει ερωτικά) και εντέλει, στο ευτελές επίπεδο: κάποιον που της ικανοποιούσε όλα τα καπρίτσια, της αγόραζε αυτοκίνητα και γούνες και μετά την αυτοκτονία του, της άφησε όλα τα πνευματικά δικαιώματα του έργου του. Ο Μαγιακόφσκι ήταν μια καλλιτεχνική διάνοια και όπως όλες οι διάνοιες είχε πολλές συναισθηματικές αναπηρίες. Η Λίλια είχε μεγάλη ανάγκη την επιβεβαίωση, τη λατρεία που της έδειχνε ο Μαγιακόφσκι και ήξερε πολύ καλά πώς να τον χειρίζεται για να τον κρατά πάντα κοντά της.
-Τι επιλέξατε να παρουσιάσετε εσείς από τη ζωή της; Πάνω σε τι στοιχεία στηρίζεται το κείμενο που χρησιμοποιείτε στην παράσταση;
Η ζωή της ήταν πολυτάραχη και μακρόχρονη. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Αλλά τα στοιχεία όσο απομακρυνόμασταν από την περίοδο του ’30, λιγόστευαν. Αποφασίσαμε να εμβαθύνουμε στην σχέση της με τον Μαγιακόφσκι και στη ζωή της μαζί του και λίγο μετά από αυτόν. Εξάλλου αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι και ιστορικά και καλλιτεχνικά και προσωπικά. Είναι νέα, όμορφη, ζει τη δόξα της. Και την πτώση της. Το κείμενο στηρίζεται σε πολύ έρευνα, σε όλη την μεταφρασμένη στα ελληνικά βιβλιογραφία, στο αμερικάνικο βιβλίο «I LOVE» των Αν και Σάμιουελ Τσάρτερς, που είχαν την τύχη να την συναντήσουν και να της πάρουν συνέντευξη και στην βιογραφία που έγραψε ο τρίτος της σύζυγος, Βασίλι Κατανιάν. Οι βιογραφίες αυτές γράφτηκαν όσο ήταν εν ζωή. Περαιτέρω συζητήσεις με ανθρώπους που έχουν ειδικευτεί στο έργο του Μαγιακόφσκι (ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη) μας βοήθησαν να αποσαφηνίσουμε τις αλήθειες και τους μύθους που η ίδια επέμενε να συντηρεί.
-Η παράσταση είναι ουσιαστικά μια βιογραφία, μια αφήγηση της ζωής σε πρώτο πρόσωπο αυτής της μοιραίας γυναίκας;
Η παράσταση είναι ουσιαστικά ένας απολογισμός. Φυσικά σε πρώτο πρόσωπο. Τα γεγονότα φυσικά παραθέτονται και γίνονται αφορμή για σκέψεις και συμπεράσματα.
-Πολλοί την κατηγόρησαν ως την ηθική αυτουργό της αυτοκτονίας του ρώσου ποιητή. Μίλησε ποτέ η ίδια για τη ζωή της και τη σχέση της με τον Μαγιακόφσκι;
Φυσικά! Αλλά όπως ήθελε εκείνη να μιλήσει. Λειαίνοντας κάθε γωνία. Εξαφανίζοντας κάθε αιχμή. Δικαιολογώντας πλήρως κάθε πράξη της. Μέχρι το τέλος.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Σύλληψη – Ερμηνεία: Κατερίνα Χιωτίνη
Σκηνοθεσία: Δήμητρα Σύρου & Κατερίνα Χιωτίνη
Κείμενο: Χάρης Σταθόπουλος & Κατερίνα Χιωτίνη
Φωτογραφία: Μάνος Φίκαρης
Σκηνοθεσία & επεξεργασία βίντεο: Χάρης Σταθόπουλος
Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά
Θέατρο Αλκμήνη
Αλκμήνης 8-12, Πετράλωνα, τηλ. 2103428650 (στάση Μετρό Κεραμεικός)
Παραστάσεις: κάθε Τετάρτη & Πέμπτη στις 21:15
Τιμές εισιτηρίων: 10€ & 8€ για φοιτητές & άνεργους