Ο Αρτώ συναντά τον Βαν Γκογκ επί σκηνής

Ο Αρτώ συναντά τον Βαν Γκογκ επί σκηνής
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Δύο καταραμένες προσωπικότητες, κάθε μία με τον δικό της τρόπο, συναντιούνται επί σκηνής, στο θέατρο Σημείο. Στο «Αρτώ- Βαν Γκογκ avec un pistolet» ο Αντονέν Αρτώ συναντά τον Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Ο γάλλος συγγραφέας, εμπνευστής του θεάτρου της σκληρότητας προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει το μυστήριο πίσω από τη ζωή και την αυτοκτονία του μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφου. Τα γεγονότα είναι αληθινά και εξελίσσονται εν έτει 1947, όταν και δίνει την περίφημη διάλεξη με τίτλο «Βαν Γκογκ, ο Αυτόχειρας της Κοινωνίας», μπροστά σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο στο Παρίσι.

Δείχνει ήρεμος. Ύστερα από εννέα χρόνια ψυχιατρικού εγκλεισμού και έχοντας υποστεί 51 ηλεκτροσόκ, μοιάζει να έχει επανέρθει στην «τάξη». Το περιβάλλον γύρω του είναι ασφυκτικό. Έχει έρθει με αποδείξεις. Τις κουβαλάει στα 406 μουντζουρωμένα τετράδια που δεν αποχωρίζεται ποτέ. Όλη η καλή κοινωνία του Παρισιού έχει κατακλύσει τον χώρο για να τον ακούσει. Αντρέ Ζιντ, Ζακ Λακάν, Αντρέ Μπρετόν, Αλμπέρ Καμί βρίσκονται στο ακροατήριο.

Υπερασπίζεται με πάθος μια ιδέα: η αυτοκτονία του Βίνσεντ Βαν Γκογκ είχε τους εκτελεστές της. Αναζητώντας αρχικά μέσα στους πίνακες, τις σημειώσεις και την αλληλογραφία του μεγάλου ζωγράφου τα αίτια της αυτοχειρίας του, υποπτεύεται πως οι πραγματικοί αυτουργοί βρίσκονται ανάμεσα στο ακροατήριό του. Είναι η ίδια η κοινωνία που «αυτοκτόνησε» τον καλλιτέχνη, τον οδήγησε να βάλει τέλος στη ζωή του.

Ποια ήταν όμως η αφορμή για να μελετήσει ο Αρτώ την περίπτωση Βαν Γκογκ; Το 1947, πριν τα εγκαίνια μιας έκθεσης του Βαν Γκογκ στο Παρίσι, ο γκαλερίστας Πιερ Λεμπ ζήτησε από τον Αρτώ να γράψει για τον ζωγράφο. Τον θεωρούσε ειδικό, όχι μόνο γιατί ένας καλλιτέχνης θα έγραφε για έναν άλλο καλλιτέχνη, αλλά και για το λόγο ότι και οι δύο είχαν παρελθόν σε ψυχιατρικές κλινικές. Ο συγγραφέας αμφισβήτησε την άποψη ότι για όλα έφταιγε η απομόνωση και οι ψυχικές διαταραχές του ολλανδού ζωγράφου. Ανέπτυξε τη θέση ότι λόγω της εξαιρετικής διαύγειάς του, πολλοί αισθάνθηκαν άβολα. Η ζωγραφική του ήταν ενοχλητική σε πολλούς. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν την μεγαλοφυΐα του. Τον οδήγησαν λοιπόν στο περιθώριο και στη συνέχεια στην αυτοκτονία.

Με αφορμή λοιπόν αυτή τη διάλεξη, αυτό το κείμενο του Αντονέν Αρτώ, η Ιόλη Ανδρεάδη έγραψε ένα κείμενο που αναδεικνύει τόσο την ιδιόμορφη, πυρετική προσωπικότητα του Αρτώ, όσο και την ξεχωριστή φυσιογνωμία του Βαν Γκογκ. Η παράσταση βασίζεται, πέρα από το δοκίμιο «Βαν Γκογκ, ο Αυτόχειρας της Κοινωνίας» και στην τελευταία επιστολή του Βαν Γκογκ στον Γκογκέν.

Ο Ιωάννης Παπαζήσης ερμηνεύει τον Αντονέν Αρτώ. Τον συναντήσαμε λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης και μας μίλησε για αυτή τη θεατρική συνεύρεση δύο ογκόλιθων επί σκηνής.

-Ποια είναι η δική σας προσέγγιση στο έργο του Αρτώ «Ο αυτόχειρας της κοινωνίας»;

Πρέπει να ομολογήσω ότι πριν μου κάνει την πρόταση η Ιόλη Ανδρεάδη, δεν ήξερα πολλά πράγματα για τον Αρτώ. Είχα διαβάσει ένα βιβλίο του, όταν ήμουν στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου, αλλά τίποτε άλλο από εκεί και πέρα. Δεν είχα δει φωτογραφίες του, ούτε ήξερα λεπτομέρειες για τη ζωή του. Όταν λοιπόν τον είδα, θα ήμουν τρελός να αφήσω αυτό το ρίσκο και να μην αναλάβω αυτό το ρόλο. Μόνο ως ρίσκο το είδα. Συνειδητοποιώ ότι είναι η πρώτη φορά που υποδύομαι ένα υπαρκτό πρόσωπο στο θέατρο ή στο σινεμά. Ένα ιστορικό πρόσωπο. Είναι μια διαφορετική αντιμετώπιση. Μπορείς να πέσεις στη λούμπα να το μιμηθείς. Νομίζω ότι αυτό μπορεί να γίνεται στο σινεμά, αλλά στο θέατρο είναι τεράστιο λάθος.

-Οπότε τι έκανες;

Η βασική μου λογική είναι ότι δεν θα μπορούσα να κινηθώ αν δεν ρίσκαρα. Αυτό είναι που με ενδιαφέρει στη δουλειά, μετά από δέκα χρόνια. Πρέπει να αντέχεις να ρισκάρεις και να μην είσαι τόσο σίγουρος για το αποτέλεσμα. Δεν μου αρέσουν καθόλου οι safe καταστάσεις. Αποφάσισα λοιπόν να μπω με όλο μου το είναι σ’ αυτόν τον δύσκολο ρόλο και να πάρω το ρίσκο. Μπήκα τόσο βαθιά μέσα στη ζωή του, ώστε πλέον τον πονάω, τον αισθάνομαι μέρος της ψυχής μου, παρά τα λάθη που έκανε και τις ατέλειες που είχε.

-Τι θα δούμε λοιπόν επί σκηνής;

Το έργο που έχει γράψει η Ιόλη και είναι βασισμένο στο δοκίμιο του Αντονέν Αρτώ, έχει να κάνει καθαρά με την διάλεξη που είχε δώσει ο Αρτώ. Εμείς όμως μέσα από τη σωματικότητα και τους αυτοσχεδιασμούς, που δοκιμάσαμε, συνειδητοποιήσαμε ότι είναι πολύ έντονη η παρουσία του Βαν Γκογκ στην ατμόσφαιρα. Αισθανθήκαμε ότι μόνο αυτός μπορεί να ξεπεράσει την δυναμική προσωπικότητα του Αρτώ. Γι’ αυτό και νιώσαμε την ανάγκη, να εμφανίσουμε επί σκηνής και τον Βαν Γκογκ. Αυτό έκανε ακόμη πιο δύσκολη την ιστορία παρουσίασης δύο υπαρκτών προσώπων, δύο καταραμένων καλλιτεχνών. Εγώ βρίσκομαι κάπου στη μέση. Δεν τους κοιτάζω με μια αφηγηματική ματιά, απλώς προσπαθώ να καταλάβω αυτό το μεγάλο γιατί που έχουν και οι δύο και με τον δικό μου υποκριτικό τρόπο, προσπαθώ να τους δικαιολογήσω. Είναι λες και πήγα στην εποχή τους, τους συνάντησα και προσπαθώ να φωνάξω στον κόσμο ότι κάτι τους κάναμε. Ότι κάτι λάθος κάναμε με αυτούς.

-Ο Αρτώ σε πολύ μεγάλο μέρος αυτής της διάλεξης ταυτίζεται με τον Βαν Γκογκ. Αισθάνεται κι αυτούς κυνηγημένος από την κοινωνία της εποχής του, κλεισμένος για πολύ καιρό σε ψυχιατρικό νοσοκομείο, όπως και ο ζωγράφος. Πιστεύει ότι αυτή η κοινωνία όπλισε το όπλο του Βαν Γκογκ, «αυτοκτονεί» τον Βαν Γκογκ. Υπάρχει αυτή η ταύτιση των δύο προσωπικοτήτων στη δική σας παράσταση;

Οι θεατές το παίρνουν όλο αυτό από την παράσταση. Το θέμα είναι όμως για μένα πώς προκύπτει αυτή η ταύτιση, αυτή η θεώρηση της κοινωνίας ως θύτη. Η ταύτιση των δύο αυτών προσωπικοτήτων εκκινεί ουσιαστικά από τον θαυμασμό που τρέφει ο Αρτώ για τον Βαν Γκογκ. Έχω την αίσθηση ότι ο Αρτώ είχε ανάγκη να ταυτιστεί με τον καταραμένο Βαν Γκογκ, προσπάθησε μέσα από την ομιλία του να δημιουργήσει αυτό το πλαίσιο ταύτισης. Ήταν μια εσκεμμένη κίνηση. Αν πίστευε ότι ήταν καλά, ότι δεν χρειαζόταν ψυχιατρεία και ότι μπορούσε να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, δεν θα ταυτιζόταν τόσο πολύ με τον Βαν Γκογκ.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Τι είναι λοιπόν το έργο για σένα;

Το έργο είναι μια τεράστια κραυγή σε όλους αυτούς, που εγώ αποκαλώ θεατρομαλάκες: τους θεωρητικούς, τους γαμημένους κριτικούς, που απλά βάζουν ταμπέλες σε ό,τι βλέπουν και στήνουν τα πράγματα. Προσπαθούν να δουν με το μικρό μυαλό τους τι σημαίνει όλο αυτό που έχουν μπροστά τους. Δεν μπορούν να κρίνουν μια μεγαλοφυΐα. Δεν μπορούν να την καταλάβουν. Πρέπει να είσαι και εσύ μεγαλοφυής για να κρίνεις μια μεγαλοφυΐα. Δεν μπορεί δηλαδή να μην πούλησε ούτε έναν πίνακα στη ζωή του ο Βαν Γκογκ. Ο άνθρωπος που άνοιξε την πύλη της μεταμοντέρνας τέχνης δεν γίνεται να είχε τέτοια μοίρα. Είναι λοιπόν μια κραυγή για τον κόσμο, γιατί αυτά τα λάθη συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Εμείς λοιπόν δείχνουμε με το δάχτυλο τον ένοχο.

-Ποια είναι η εικόνα που σχηματίζει ο θεατής για τον Αντονέν Αρτώ;

Ο θεατής καταλαβαίνει ποιος δεν ήταν ο Αρτώ. Εμείς μπαίνουμε στον τόπο του εγκλήματος και ερευνούμε τα πειστήρια που υπάρχουν. Αρχίζουμε και αναλύουμε αυτό που δεν είδε η κοινωνία. Το λάθος που έκανε. Σήμερα πλέον η κοινωνία έχει αναγνωρίσει το λάθος της. Απλώς ακόμη και σήμερα υπάρχουν μεγαλοφυΐες δίπλα μας, που κανείς δεν τους δίνει προσοχή, δεν αναγνωρίζει το ταλέντο τους.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το teaser της παράστασης:

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Αρτώ / Βαν Γκογκ avec un pistolet
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη
Σκηνογραφία – Κοστούμι: Δήμητρα Λιάκουρα
Μουσική – Ηχοτοπίο: Ερατώ Α. Κρεμμύδα
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Βοηθός Σκηνοθέτη: Κώστας Μητράκας
Μακιγιάζ: Λένια Saw
Video Trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Αφίσα: Κώστας Τσακαλάκης
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ
Ερμηνεύει ο Ιωάννης Παπαζήσης

Θέατρο Σημείο
Χαριλάου Τρικούπη 4 (πίσω από το Πάντειο), Καλλιθέα, τηλ. 210 92 29 579
Πρεμιέρα 31 Ιανουαρίου 2015
Σάββατο 21.00 & Κυριακή 19.00
Είσοδος 12 ευρώ & 8 ευρώ μειωμένο / Διάρκεια 60 λεπτά
Προπώληση από 8 ευρώ: http://www.viva.gr/tickets/theatre/theatro-simeio-lab/arto-van-gkogk/

Η παράσταση κάνει ταυτόχρονη πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη στις 3 Φεβρουαρίου
BLACK BOX
Βασ. Όλγας 65 & Φλέμινγκ 2, τηλ. 2310.829.254
3, 4, 5, 9 & 10 Φεβρουαρίου στις 21.00
Είσοδος 12 ευρώ & 8 ευρώ μειωμένο / Διάρκεια 60 λεπτά

Σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας η παράσταση θα παρουσιαστεί 12 & 13 Φεβρουαρίου στο Θέατρο «Αντιγόνη Βαλάκου» της Καβάλας.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ακολουθήστε το euronews στα Ελληνικά στο Facebook και στο Twitter

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

«Πόλεμος και Ειρήνη»: Το ρωσικό έπος ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Ρίκα Πανά: « Η ζωή σε μαθαίνει ότι πρέπει να βρεις έναν τρόπο να διαμαρτυρηθείς»

Απεβίωσε ο σπουδαίος συνθέτης Δήμος Μούτσης