«Οι περισσότεροι άνθρωποι το πρωί που ξυπνάνε δεν ανησυχούν για τη δημοκρατία και την διαφάνεια στην Ευρώπη, αλλά για τις δουλειές τους»
Συνέντευξη στον Ντάρεν Μακάφρι, πολιτικό συντάκτη του euronews
Η Έμιλι Ο’ Ράιλι έχει εργαστεί για πολλά χρόνια ως δημοσιογράφος. Από το 2013 είναι η Ευρωπαία Διαμεσολαβητής, ενώ αυτή την περίοδο διεκδικεί μια δεύτερη θητεία. Συναντηθήκαμε στο γραφείο της στις Βρυξέλλες. Από την ημέρα που αναλάβατε, τέθηκε το ερώτημα: διαμεσολαβητής ή διαμεσολαβήτρια;
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Η αλήθεια είναι πως αυτό είναι ένα ζήτημα που συζητώ πολύ συχνά. Θυμάμαι, όταν ανέλαβα την θέση του διαμεσολαβητή στην Ιρλανδία το 2003, το πρώτο ερώτημα που μου τέθηκε είναι αν είμαι διαμεσολαβητής ή διαμεσολαβήτρια. Απάντησα πως δεν γνωρίζω και πως δεν έχω πρόβλημα όπως και αν με αποκαλέσουν. Τότε, η σουηδική κοινότητα στην Ιρλανδία έστειλε γράμμα στους «Irish Times» και υποστήριξε πως δεν καταλαβαίνω την σουηδική γλώσσα, διότι το «ombudsman» είναι σουηδική λέξη και περιλαμβάνει άντρες και γυναίκες. Αν και σε άλλες γλώσσες υπάρχει και το θηλυκό. Ξέρετε, είναι "mediatrice" στα γαλλικά, "Defensor del Pueblo" στα ισπανικά.
euronews:
Ας έρθουμε στην αποστολή σας. Στους τομείς διαφάνειας και λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών. Με άριστα το 10, τι βαθμό θα βάζατε στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Εξαρτάται με ποιον μιλάς και σε ποιο θεσμικό όργανο αναφέρεσαι. Νομίζω πως τα τελευταία χρόνια οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν γίνει πιο διαφανείς λόγω της κρίσης, ενώ και οι πολίτες έχουν γίνει πιο απαιτητικοί. Ζούμε στην εποχή της συνειδητοποίησης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως στη νέα Κομισιόν, η Επίτροπος Βέρα Ζούροβα ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο της διαφάνειας. Αυτό είναι σημαντικό γιατί η διαφάνεια βρίσκεται πια στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Για μένα το πρόβλημα είναι το έξης: Όσοι ζούμε και δουλεύουμε στις Βρυξέλλες ξέρουμε πως τα ευρωπαϊκά όργανα λειτουργούν δημοκρατικά. Πως υπάρχει διαφάνεια. Όμως για τους ανθρώπους που δεν ζουν εδώ, αυτός μοιάζει ένας κόσμος απόμακρος, κλειστός και μάλλον αδιαφανής. Πολλοί από εμάς δεν κατανοούν τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα των Βρυξελλών και τελικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Νομίζω πως δημιουργείται ένα κενό όταν οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πώς λειτουργούν τα πράγματα. Αυτό το κενό γρήγορα καλύπτεται με ψεύτικα γεγονότα και προπαγάνδα και έτσι φτάνουμε σε μια καρικατούρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κρύβει κινδύνους, όπως έχουμε δει τα τελευταία χρόνια.
euronews:
Έχετε μιλήσει επανειλημμένα για τον τρόπο λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αρκετές φορές επικριτικά. Για πολλούς η επιλογή της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ήταν αποτέλεσμα μιας αδιαφανούς διαδικασίας, μια πολιτικής συναλλαγής.
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Ναι, υπήρξε δυσφορία και ενόχληση, το αναγνωρίζω. Όμως αυτό αφορά την πολιτική σκηνή και είναι η μια πλευρά της υπόθεσης. Πριν από κάποια χρόνια θυμάμαι πως ήρθε και με συνάντησε μια επιτροπή από το κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου. Την εποχή εκείνη διεξήγαγα έρευνα για την διαβούλευση των νόμων στις χώρες της Ευρώπης. Ο πρόεδρος εκείνης της επιτροπής μου είπε ότι στέλνουμε τους υπουργούς μας στις Βρυξέλλες, όμως δεν έχουμε ιδέα τι κάνουν, δεν έχουμε ιδέα τι συζητούν και τι αποφασίζουν. Και εγώ απάντησα «μα γιατί δεν τους ρωτάτε;» Διότι οι υπουργοί λογοδοτούν στο Λονδίνο ή στο Δουβλίνο αν μιλάμε για την Ιρλανδία. Δεν δίνουν αναφορά στις Βρυξέλλες. Πιστεύω λοιπόν πως οι άνθρωποι έχουν μια εμμονή με αυτή την πόλη και μιλούν μόνο για την βελγική πρωτεύουσα. Όμως ξεχνούν πως υπάρχει το Λονδίνο, το Παρίσι, η Μπρατισλάβα και άλλες τόσες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Επομένως, είναι άδικο να λέμε ότι οι Βρυξέλλες είναι αντιδημοκρατικές, ότι οι Βρυξέλλες δεν επικοινωνούν με τις χώρες μέλη. Οι Βρυξέλλες είναι η καρδιά του σώματος, μα τα μέλη είναι πολλά. Αρκετές χώρες δεν μπαίνουν στον κόπο να εξηγήσουν στους πολίτες τους πως λειτουργεί και ποιο είναι το έργο της Ευρωπαικής Ένωσης.
euronews:
Σχετικά με την ακρόαση των υποψήφιων επιτρόπων. Σε αρκετές περιπτώσεις έχουμε ευρωβουλευτές που μιλούν για σύγκρουση συμφερόντων και μάλιστα κάποιοι παρουσίασαν και συγκεκριμένα στοιχεία. Θεωρείτε πως η όλη διαδικασία λειτουργεί σωστά; Γιατί κάποιοι υποψήφιοι επίτροποι φτάνουν σε αυτό το σημείο όταν είναι προφανής η σύγκρουση συμφερόντων;
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Ενδιαφέρον το θέμα που θίγετε. Παρακολουθώ στενά αυτή την διαδικασία, όπως καταλαβαίνετε, ενώ στο παρελθόν έχω ασχοληθεί εκτενώς με συγκεκριμένες υποθέσεις. Η πιο γνωστή και σημαντική είναι του πρώην προέδρου της Κομισιόν, του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. Γνωρίζετε πως μετά την λήξη της θητείας του προσελήφθη από την «Goldman Sachs». Πρόκειται για μια τράπεζα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για πολλούς στην Ευρώπη, αυτή ήταν μια απαράδεκτη κίνηση εκ μέρους του κυρίου Μπαρόζο, ενώ και η τράπεζα φέρεται να εμπλέκεται σε ομιχλώδεις υποθέσεις.
Όμως εξαιτίας αυτών των υποθέσεων, διαφάνεια και ηθικοί κανόνες αποτελούν πλέον προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την νέα Κομισιόν. Η νέα πρόεδρος, η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την συγκρότηση μιας επιτροπής που θα ασχολείται, που θα επιβλέπει την τήρηση των ηθικών κανόνων. Δεν είναι μια εύκολη αποστολή, μα είναι ένα σημαντικό βήμα.
Οπότε αυτά τα ζητήματα έρχονται από το σκοτάδι στο φως. Εκτιμώ πως σε αυτό έχει συμβάλλει και η δική μου δουλειά και βεβαίως η δράση του ευρωκοινοβουλίου. Σημαντική είναι η συνεισφορά και των media. Όποτε όλοι μαζί έχουμε φτιάξει μια συμμαχία που έχει υποχρεώσει τους θεσμούς να ασχοληθούν περισσότερο με την διαφάνεια και την ηθική.
euronews:
Αναφερθήκατε στην ανάγκη στενότερης επαφής με τους πολίτες. Πως θα γίνει αυτό;
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Ξέρω πως είναι λίγο περίεργο να μιλάμε έτσι γενικά για τους ανθρώπους. Ποιοι είναι; Τι ζητούν; Θέλω να πω ότι και εμείς συναντούμε ανθρώπους που είναι πολίτες, αλλά είναι και μέλη του Ευρωκοινοβουλίου, εκπροσωπούν επιχειρηματικά συμφέροντα, την κοινωνία των πολιτών και ούτω το καθεξής. Θα ακουστεί ειρωνικό μα νιώθω πως η οδυνηρή διαδικασία του Brexit έκανε τους πολίτες να νιώσουν την ανθρώπινη διάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή να καταλάβουν πως εδώ έχουμε να κάνουμε με επιθυμίες, ανάγκες και βεβαίως συγκρούσεις. Πλέον όλοι βιώνουμε το δράμα του Brexit και νομίζω πως καταλαβαίνουμε καλύτερα το πως λειτουργούν τα πράγματα.
Νιώθω πως πριν ζήσουμε αυτή την μεγάλη περιπέτεια, η Ευρώπη έμοιαζε απόμακρη και παγερή. Η αλήθεια είναι πως οι άνθρωποι που ξυπνούν το πρωί δεν σκέφτονται την διαφάνεια και την λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών. Νοιάζονται για την δουλειά τους και την καθημερινότητα τους, νοιάζονται για το χωριό τους και την πόλη τους, για την κυβέρνηση τους.
Βεβαίως, οι Βρυξέλλες παίζουν σημαντικό ρόλο στην πορεία κάθε χώρας, γι’ αυτό και οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν τι συμβαίνει, τι αποφασίζεται σε αυτή την πόλη. Πως γίνεται αυτό; Μα εδώ έρχονται υπουργοί από κάθε χώρα και συζητούν για την αγροτική πολιτική και την αλιεία. Ερωτήσεις θέτουν οι ευρωβουλευτές του κάθε κράτους μέλους. Οπότε εκείνοι οφείλουν να ενημερώσουν την κοινή γνώμη της χώρας τους. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν αποφασίζουν για τις ζωές μας χωρίς εμάς. Η ενημέρωση των πολιτών δεν είναι κάτι δύσκολο, είναι μια απλή διαδικασία αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση.
euronews:
Όμως υπάρχουν θέματα που κρατούν μακριά τους πολίτες από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς. Σε σχέση με την ισότητα των φύλων έγιναν σημαντικές προσπάθειες που έφεραν αποτελέσματα. Όμως η Κομισιόν πότε της δεν είχε έναν μαύρο επίτροπο. Εκατομμύρια Ευρωπαίοι είναι μαύροι, όμως νιώθουν πως η Ευρώπη απλά δεν τους μοιάζει..
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Σε αυτό έχετε δίκιο, δεν μπορώ να διαφωνήσω. Είχα μια συζήτηση με έναν νεαρό ευρωβουλευτή που θέλει να εργαστεί και να αναδείξει το ζήτημα της ποικιλομορφίας και της διαφορετικότητας. Κακώς περιορίζουμε την συζήτηση στο φύλο. Αν δούμε την σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα διαπιστώσουμε πως δεν αντικατοπτρίζει την Ευρώπη που βλέπουμε στους δρόμους, από την Δύση μέχρι την Ανατολή. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να μας απασχολήσει. Πρέπει να λάβουμε συγκεκριμένα μέτρα.
euronews:
Γνωρίζω πως διεκδικείτε μια δεύτερη θητεία. Μπορείτε να δεσμευτείτε πως στη δεύτερη θητεία η έδρα σας θα παραμείνει στο Στρασβούργο; Έχει ακουστεί πως θα μετακομίσετε στις Βρυξέλλες.
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Τίποτα δεν άλλαξε. Η έδρα μου είναι στο Στρασβούργο και εδώ θα μείνει.
euronews:
Και ποια είναι η βασική σας φιλοδοξία για τα επόμενα πέντε χρόνια;
Έμιλυ Ο Ράιλι:
Να είμαι ακόμα πιο αποτελεσματική στη δουλειά μου.