Για πρώτη φορά το αθηναϊκό κοινό έχει την ευκαιρία να δει ευρήματα από τις ανασκαφές στα δύο αυτά νησιά
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Κέρος και το γειτονικό της Δασκαλιό πρωταγωνιστούν στην εντυπωσιακή αρχαιολογική έκθεση «Δες απέναντι. Έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν» που φιλοξενείται στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων. Για πρώτη φορά το αθηναϊκό κοινό έχει την ευκαιρία να δει ευρήματα από τις ανασκαφές στα δύο αυτά νησιά που ήταν στην αρχαιότητα ενωμένα, με μια λωρίδα ξηράς. Γύρω στο 1500-1000 π.Χ. γεωλογικές εξελίξεις οδήγησαν στο χωρισμό τους και στη σημερινή τους εικόνα.
Η Κέρος αποτέλεσε σημαντικό κέντρο του Κυκλαδικού Πολιτισμού, ο οποίος αναπτύχθηκε στην πρώτη φάση της εποχής του Χαλκού (3200-2.100 π.Χ.). Στο νησί ανακαλύφθηκε ένα αινιγματικό σύνολο από σπασμένα μαρμάρινα ειδώλια και αγγεία, κεραμικά και λίθινα αντικείμενα, τα οποία βρέθηκαν διάσπαρτα σε δύο γειτονικές περιοχές. Μοιάζει σαν η Κέρος να λειτουργούσε ως ένας χώρος λατρείας, όπου κάτοικοι των γύρω νησιών έρχονταν για να αποθέσουν εκεί κομμάτια των σπασμένων αυτών αντικειμένων, ακολουθώντας μια τελετουργική παράδοση αιώνων.
Σε απόσταση 90 μόλις μέτρων, βρίσκεται ο οικισμός του Δασκαλιού, που εντυπωσιάζει με την αρχιτεκτονική του διαμόρφωση και τις επαφές του με τα γειτονικά νησιά. Η δημιουργία και η ανάπτυξή του οφείλονται μάλλον στον ιερό χώρο της Κέρου. Ο οικισμός μάλιστα επέζησε και μετά την εγκατάλειψη του τελετουργικού της απόθεσης στην Κέρο. Η έρευνα και η μελέτη των ευρημάτων αποδεικνύουν την ιδιαίτερη σημασία της Κέρου, ειδικά σε ό,τι αφορά τις απαρχές της αστικοποίησης και τα θαλάσσια δίκτυα διακίνησης πρώτων υλών και αγαθών στο Αιγαίο κατά την πρώιμη Εποχή του Χαλκού.
Οι ανασκαφές της Κέρου είναι ένα από τα σημαντικότερα ερευνητικά προγράμματα Προϊστορικής Αρχαιολογίας στην Ελλάδα, ενώ η ίδια η θέση, ύστερα από τα ευρήματα των τελευταίων 15 ετών, αναδεικνύεται ως ένα από τα σπουδαιότερα προϊστορικά ιερά παγκοσμίως.
Ο Στέφανος Κεραμίδας, επιμελητής της έκθεσης και αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων μίλησε στην κάμερα του Euronews: «Η σημασία του αρχαιολογικού χώρου έγκειται επί της ουσίας ότι 4.500 χρόνια πριν, Κυκλαδίτες από όλα σχεδόν τα νησιά των Κυκλάδων ταξιδεύουν μέχρι την Κέρο για να αφήσουν σ’ αυτό τον ιερό χώρο, που φαίνεται να διαμορφώνεται εκεί, περίπου στο 2800 π.Χ., ένα κομμάτι από τα μαρμάρινα ειδώλιά τους, προφανώς υιοθετώντας μια ιδιαίτερη τελετουργική διαδικασία. Ακριβώς απέναντι, στο Δασκαλιό, φαίνεται ότι αρχίζει να διαμορφώνεται παράλληλα μια πολύ σημαντική οικιστική εγκατάσταση, η οποία έρχεται αρκετές επαφές και με την Μικρά Ασία και με τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων, στο επίπεδο του εμπορίου και στην παραγωγή χάλκινων αντικειμένων».
Πότε όμως αρχίζει να ελκύει το νησί την προσοχή των αρχαιολόγων στη σύγχρονη εποχή; «Η Κέρος άρχισε να ανακαλύπτεται το 1963, όταν ο Χρίστος Ντούμας, που έγινε στην συνέχεια καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τώρα είναι υπεύθυνος ανασκαφών στο Ακρωτήρι στην Σαντορίνη, έφτασε στο νησί για να δει τι συμβαίνει, μετά από κάποιες καταγγελίες για αρχαιοκαπηλία. Τότε έγιναν οι πρώτες έρευνες» αναφέρει ο αρχαιολόγος. Οι έρευνες αυτές συνέβαλαν στην κατανόηση του μεγάλου αριθμού μαρμάρινων ειδωλίων, που βρίσκονται σε μουσεία και συλλογές ανά τον κόσμο και αποτελούν προϊόν εκτεταμένης αρχαιοκαπηλικής δραστηριότητας στο νησί μέχρι τη δεκαετία του 1960.
Η έκθεση στην Πινακοθήκη αρθρώνεται σε δύο άξονες. Αφενός, προβάλλοντας όψεις της ζωής στο Δασκαλιό που καταδεικνύουν την ιδιαιτερότητα και τη θέση του σε ένα εκτενές δίκτυο ανταλλαγών. Αφετέρου, παρουσιάζονται πτυχές της ανασκαφικής διαδικασίας και τεκμηρίωσης, που πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής, καθώς και πλευρές της απαιτητικής εργασίας αρχαιολόγων και ερευνητών, υπό ιδιαίτερα δύσκολες εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες.
Η Άννα Ροκοφύλλου, η πρόεδρος του ΟΠΑΝΔΑ επισημαίνει: «Για μας είναι εξαιρετικά σημαντική, για όλο τον κόσμο είναι σημαντική αυτή η έκθεση. Γιατί αυτά τα ευρήματα της Κέρου είναι τομή στην παγκόσμια ιστορία της αρχαιολογίας. Προσπαθήσαμε να φέρουμε λοιπόν λίγο τις Κυκλάδες κοντά στην Αθήνα. Όχι μόνο τη θάλασσα και την ομορφιά των Κυκλάδων αλλά και αυτό που κρύβουν μέσα τους, το οποίο ήταν πολύ σημαντικό».
Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο αρχαιολόγος-μουσειολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Στέφανος Κεραμίδας, ο οποίος και συντονίζει όλες τις σχετικές εργασίες υπό τον γενικό συντονισμό του Εφόρου Δημήτρη Αθανασούλη και συνεπιμελήτρια την Μαργαρίτα Δρίλλια αρχαιολόγο/υπεύθυνη επικοινωνίας στην Easy dot, εταιρεία που υλοποίησε την μουσειογραφική μελέτη.
Αποκλειστικός χορηγός της έκθεσης είναι η Cosmote. Η χορηγία της έκθεσης αποτελεί συνέχεια της πολύτιμης στήριξης της Cosmote στην υλοποίηση της έκθεσης στο Κουφονήσι και στο Πρόγραμμα Ανασκαφών Κέρου (The Cambridge Keros Project).
Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 25 Μαΐου, παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη και του Δημάρχου Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη. Η έκθεση είναι αποτέλεσμα της συνέργειας του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
The Cambridge Keros Project
Η έκθεση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό στην Αρχαιολογική Συλλογή Κουφονησίου το 2019. Περιλαμβάνει ευρήματα της ανασκαφικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ στο νησί της Κέρου και την νησίδα του Δασκαλιού. Το μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Ανασκαφών Κέρου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ (The Cambridge Keros Project), ενταγμένο στην ερευνητική δραστηριότητα της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, διεξάγεται με την άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Ξεκίνησε το 2006, με πρωτοβουλία του ομότιμου καθηγητήτου Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ Λόρδου Colin Renfrew και τη συνεργασία της Όλγας Φιλιανώτου, ως συνέχεια των ερευνών που πραγματοποιήθηκαν τις δεκαετίες του ’60 και του ‘80 στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, στις θέσεις Κάβος και Δασκαλιό με ανασκαφείς τον ίδιο και τους Φωτεινή Ζαφειροπούλου, Κωνσταντίνο Τσάκο, Χρίστο Ντούμα και Λίλα Μαραγκού.
Ο Βρετανός αρχαιολόγος συνδιευθύνει σήμερα την έρευνα με τον Dr. Michael Boyd, Senior Research Associate στο ίδιο Πανεπιστήμιο, και την Ειρήνη Λεγάκη, αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και αναπληρώτρια διευθύντρια του Προγράμματος, εστιάζοντας τόσο στη μεθοδική ανασκαφή και την τεκμηρίωσή της, όσο και στην αναλυτική μελέτη και έγκαιρη δημοσίευση των αποτελεσμάτων.
Με τη συμβολή μίας μεγάλης διεπιστημονικής ομάδας ερευνητών, έχουν ήδη εκδοθεί τέσσερις πολυσέλιδες μονογραφίες του έργου και των ευρημάτων της πρώτης τριετούς ανασκαφικής περιόδου 2006-2008.
INFO
Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων (κτίριο Μεταξουργείου): Λεωνίδου & Μυλλέρου, Πλ. Αυδή. Πληροφορίες: 210 5202420,
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Σάββατο 11:00 - 19:00, Κυριακή 10:00 – 16:00, Δευτέρα κλειστά
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτον εκθεσιακό χώρο θα τηρηθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την τήρηση των υγειονομικών κανόνων, αλλά και των κανόνων λειτουργίας των χώρων, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας Δημόσιας Υγείας. Η χρήση ιατρικής μάσκας είναι υποχρεωτική κατά την παραμονή του κοινού στον εκθεσιακό χώρο.
