«Κάθε σκάφος που φεύγει παράτυπα από την Τουρκία, θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, κάθε μέρα. Σύμφωνα με σημαντικό αριθμό μαρτυριών από αιτούντες άσυλο, οι τουρκικές αρχές ενθαρρύνουν ενεργά τις παράνομες αναχωρήσεις»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕνεργότερο ρόλο ως προς το μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτησε από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Νότης Μηταράκης στη διάρκεια της παρουσίας του ενώπιον των μελών της επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Την παρουσία του Έλληνα υπουργού Μετανάστευσης & Ασύλου ζήτησε ο πρόεδρος της επιτροπής ευρωβουλευτής Χουάν Λόπεθ Αγκιλάρ, προκειμένου οι ευρωβουλευτές να εστιάσουν στις καταγγελίες για επαναπροωθήσεις στα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας, πρακτική που αντιτίθεται στη δεσμευτική νομοθεσία για τη διεθνή προστασία και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Φίλιππο Γκράντι, η UNHCR έχει καταγράψει από τις αρχές του 2020 σχεδόν 540 περιστατικά ανεπίσημων επιστροφών από την Ελλάδα στα χερσαία και θαλάσσια σύνορά της με την Τουρκία. Στις 16 Ιουνίου η επιτροπή LIBE απηύθυνε επιστολή στους αρμόδιους επιτρόπους, ζητώντας διευκρινίσεις σχετικά με τις αναφερθείσες επαναπροωθήσεις στον Έβρο από την Ελλάδα στην Τουρκία.
Με επιστολή του, ο κ. Μηταράκης είχε ζητήσει να παράσχει λεπτομερή ενημέρωση για τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τη μεταναστευτική κρίση βάσει του ευρωπαϊκού κεκτημένου, ενώ έκανε εκτενή αναφορά στην επιθετική ρητορική της Τουρκίας, η οποία φθάνει μέχρι και σε αναθεωρητικές δηλώσεις περί του καθεστώτος των νησιών του Αιγαίου.
«Η Ελλάδα για άλλη μια φορά γίνεται μάρτυρας της αύξησης της πίεσης στα χερσαία σύνορα του Έβρου αλλά και στα νησιά του Αιγαίου» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Έλληνας υπουργός, τονίζοντας πως «εάν η Τουρκία είχε εφαρμόσει το κομμάτι της συμφωνίας που της αναλογεί με την ΕΕ, δεν θα κάναμε αυτήν τη συζήτηση σήμερα. Κάθε σκάφος που φεύγει παράτυπα από την Τουρκία, θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, κάθε μέρα. Σύμφωνα με σημαντικό αριθμό μαρτυριών από αιτούντες άσυλο, οι τουρκικές αρχές ενθαρρύνουν ενεργά τις παράνομες αναχωρήσεις».
Ο υπουργός Μετανάστευσης δήλωσε επίσης ότι «η Ελλάδα θα περίμενε έναν ακόμη πιο ενεργό ρόλο των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, καλώντας την Τουρκία να τηρήσει τις δεσμεύσεις της βάσει της κοινής δήλωσης του 2016 και να εφαρμόσει πλήρως τις διατάξεις της, συγκεκριμένα αποτροπή αναχωρήσεων, σταματώντας την ώθηση προς τα εμπρός, και αποδοχή επιστροφών όσων δεν δικαιούνται προστασία».
Όσον αφορά στην επιθετική ρητορική της Τουρκίας, ο κ. Μηταράκης ανέφερε ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει «εμπρηστικές, αναθεωρητικές και νομικά αβάσιμες δηλώσεις σχετικά με το καθεστώς των νησιών του Αιγαίου. Αυτές οι απειλές παραβιάζουν σαφώς το διεθνές δίκαιο και εγείρουν πραγματικές και άμεσες ανησυχίες για την ασφάλεια στα σύνορα. Παρά αυτές τις δυσκολίες, τα τελευταία τρία χρόνια, σε συνεργασία με την Επιτροπή, εργαστήκαμε για την ουσιαστική βελτίωση της κατάστασης».
Ειδικά για την κατάσταση στον Έβρο, ο Έλληνας υπουργός εξήγησε πώς οι λαθροδιακινητές παρακάμπτουν το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου. Όπως είπε «εγκαταλείπουν ομάδες μεταναστών σε νησίδες που δημιουργούνται από την εποχική χαμηλή ροή του ποταμού Έβρου. Στη συνέχεια ειδοποιούν συγκεκριμένες ΜΚΟ, που ειδικεύονται στη διευκόλυνση της διέλευσης των συνόρων. Αυτές οι ΜΚΟ με τη σειρά τους ειδοποιούν τις ελληνικές αρχές, υποστηρίζοντας ότι βρίσκονται σε κίνδυνο, και καταθέτουν επίσης αίτηση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με το τελευταίο να αντιδρά υποδεικνύοντας προσωρινά μέτρα, τα οποία φυσικά δεν προδικάζουν την ουσία καμίας υπόθεσης».
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο Νότης Μηταράκης δήλωσε πως «η Ελλάδα προστατεύει τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και αναχαιτίζει παράνομες απόπειρες εισόδου στο έδαφος της ΕΕ. Αλλά το κάνει με τον πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και πάνω απ' όλα του δικαιώματος στη ζωή», προσθέτοντας ότι «βελτιώσαμε το ρυθμιστικό μας πλαίσιο μέσω μεγαλύτερης συμμετοχής ανεξάρτητων μηχανισμών παρακολούθησης για να διασφαλίσουμε ότι οποιοσδήποτε ισχυρισμός διερευνάται κατάλληλα».
Τον Ιούλιο του 2021, η ομάδα εργασίας του Ευρωκοινοβουλίου για τον έλεγχο του FRONTEX - της οποίας μάλιστα προήδρευε η νυν πρόεδρος του ΕΚ Ρομπέρτα Μέτσολα - ολοκλήρωσε μια τετράμηνη έρευνα σχετικά με καταγγελίες για παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τον οργανισμό για τα σύνορα.
Μεταξύ άλλων στην έκθεση αναφέρεται πως «σύμφωνα με αναφορές σχετικά με την Ελλάδα, επαναπροωθήσεις, κάποιες φορές από άγνωστες δυνάμεις που φορούν στολές και μάσκες και οπλοφορούν, επεκτείνονται σε μετανάστες μετά την άφιξή τους στα νησιά ή στην ηπειρωτική χώρα. Είναι ασαφές αν υπάρχει κάποια απευθείας συμμετοχή από τον FRONTEX σε αυτές τις καταγγελόμενες ενέργειες. Η ελληνική υπηρεσία του Συνηγόρου του Πολίτη, η οποία ερευνά φερόμενες επαναπροωθήσεις εδώ και χρόνια, δημοσίευσε μια προσωρινή έκθεση τον Απρίλιο του 2021 σχετικά με τις επαναπροωθήσεις στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα, στην οποία σημειώνει την έλλειψη ερευνών και κατάλληλων αποκρίσεων από τις ελληνικές αρχές, και κάλεσε επειγόντως για έρευνες, καθώς οι κατηγορίες περί παραβάσεων συνοδεύονται μονίμως από την άρνηση των αρχών της χώρας. Κοινή έρευνα από τα Bellingcat, Lighthouse Reports, Der Spiegel, ARD και TV Asahi ανέφερε πως αεροσκάφη του FRONTEX βρίσκονταν σε οπτική επαφή με τα θαλάσσια ελληνοτουρκικά σύνορα, όπου φέρονταν να γίνονται οι επιχειρήσεις επαναπροωθήσεων. Οι δημοσιογράφοι ισχυρίζονταν ότι έχουν εντοπίσει αποδεικτικό υλικό, σύμφωνα με το οποίο ο FRONTEX είχε γνώση των pushbacks, δεν έκανε τίποτα για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με τις νομικές υποχρεώσεις και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και συνεργάστηκε με τις αργές που διεξήγαν τις παράνομες επαναπροωθήσεις και τις συλλογικές απελάσεις».
Ολόκληρη η έκθεση είναι διαθέσιμη (στα αγγλικά) εδώ, ενώ εδώ (επίσης στα αγγλικά) είναι η έρευνα του Bellingcat.