Η έκτη έκδοση πραγματοποιείται από 3-13 Αυγούστου σε διαφορετικές τοποθεσίες της Χίου και διαθέτει ένα πλούσιο πρόγραμμα με διεθνείς παραγωγές, οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις και μια ευρεία γκάμα μουσικού ρεπερτορίου
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο Μουσικό Φεστιβάλ Χίου δίνει και φέτος δυναμικά το παρών για έκτη συναπτή χρονιά. Η διοργάνωση έχει προσφέρει παλμό και δυνατές συγκινήσεις στο νησί τα τελευταία χρόνια, καθώς φιλοξενεί κάθε χρόνο σπουδαίους μουσικούς από όλη την Ευρώπη και ενδιαφέροντα πρότζεκτ που δεν περιορίζονται μόνο στο χώρο της μουσικής. Ο Λευτέρης Βενιάδης και η Όλγα Χόλντορφ Μυριαγκού, ο δύο καλλιτεχνικοί διευθυντές του θεσμού, έχουν ετοιμάσει και φέτος ένα μπουκέτο εξαιρετικών παραγωγών, που παρουσιάζονται σε διαφορετικά μέρη του νησιού, προσφέροντας αξέχαστες εμπειρίες στους ντόπιους, αλλά και στους τουρίστες που θα επιλέξουν να τις παρακολουθήσουν.
Η έκτη έκδοση πραγματοποιείται από 3-13 Αυγούστου σε διαφορετικές τοποθεσίες της Χίου και διαθέτει ένα πλούσιο πρόγραμμα με διεθνείς παραγωγές, οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις και μια ευρεία γκάμα μουσικού ρεπερτορίου, που περιλαμβάνει από ρεμπέτικο και παραδοσιακά ακούσματα μέχρι έργα κλασικής, σύγχρονης και τζαζ μουσικής.
Όπως κάθε χρόνο, το Μουσικό Φεστιβάλ Χίου δεν σταματά να αναδεικνύει τα φυσικά τοπία και την άυλη και υλική πολιτιστική κληρονομιά του νησιού διοργανώνοντας εκδηλώσεις σε τοποθεσίες με ιστορική σημασία, ενώ φιλοξενεί καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, που εκπροσωπούν εντελώς διαφορετικά μουσικά είδη. Οι καλλιτέχνες αυτοί πειραματίζονται, συνομιλούν μουσικά μεταξύ τους, δημιουργώντας, τελικά, απρόσμενα μουσικά αποτελέσματα, που δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Άλλωστε αυτό είναι η ουσία και η διαφορά αυτού του φεστιβάλ: πρωτότυπες ιδέες που οδηγούν σε ανεπανάληπτες μουσικές στιγμές.
Η συναυλία που άνοιξε τη φετινή διοργάνωση την Τετάρτη 3 Αυγούστου είχε τίτλο «Αλληλεγγύη-Συναυλία σε κίνηση (Concert in Motion)» και πραγματοποιήθηκε στον Κάμπο, στο πανέμορφο Κτήμα Σπύρου Στεφάνου. Ο Λευτέρης Βενιάδης ανασυνέθεσε γνωστά ρεμπέτικα τραγούδια, συνδέοντάς τα με τη σύγχρονη μουσική. Μια ρεμπέτικη κομπανία και το σύνολο σύγχρονης μουσικής hand werk ένωσαν τις δυνάμεις τους, σ’ αυτό το πρωτότυπο εγχείρημα. Η βραδιά έκρυβε στο τέλος της και μια έκπληξη: 10 παιδιά πρόσφυγες που παρακολουθούν το εκπαιδευτικό μουσικό πρόγραμμα του φεστιβάλ ερμήνευσαν με τα γιουκαλίλι τους τα «Χαράματα, η ώρα τρεις» του Μάρκου Βαμβακάρη, κερδίζοντας το ζεστό χειροκρότημα των θεατών.
Η μουσικοπαιδαγωγός Ανδριάννα Νεαμονίτη έχει αναλάβει τη μουσική διδασκαλία των παιδιών: «Στο πρόγραμμα συμμετέχουν παιδιά που μένουν στην πόλη με τις οικογένειές τους. Λόγω covid, παιδιά από τα ασυνόδευτα δεν μπόρεσαν να συμμετέχουν. Αλλιώς κανονικά έχουμε και από εκείνα. Συμμετέχουν επίσης παιδιά που μένουν στο ΚΥΤ της ΒΙΑΛ και είναι στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μη τυπικής εκπαίδευσης της ΜΕΤΑδρασης, με την οποία συνεργαζόμαστε, όπως και με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Δεν έχουν, ούτε είχαν όλα τη δυνατότητα να είναι σε ένα σχολικό περιβάλλον. Οπότε ακόμη και το ότι στεκόμαστε σε έναν κύκλο για πέντε λεπτά για να παίξουμε μουσική, είναι μερικές φορές τεράστιο κατόρθωμα. Τα παιδιά δεν μιλούν ελληνικά, οπότε συνεννοούμαστε με όποιον τρόπο μπορούμε: χρησιμοποιώντας παντομίμα και λέξεις κλειδιά. Βρίσκουμε το δικό μας λεξιλόγιο για να επικοινωνήσουμε».
Η συγκεκριμένη εκδήλωση περιλαμβάνει και μια δεύτερη ενότητα με τίτλο «Αλληλεγγύη – Λέξεις σε κίνηση (Words in motion)». Αφορά τη βίντεο εγκατάσταση (video installation) της Γερμανίδας εικαστικού και stage designer, Μπάρμπαρα Ένες, που φιλοξενείται στο εσωτερικό του κτιρίου. Πρόκειται για μια σειρά συνεντεύξεων από Έλληνες και Γερμανούς ενεργούς πολίτες, που έγιναν από το 2017-2021, με θέμα την αλληλεγγύη και την αναγκαιότητά της σήμερα:
«Θέσαμε πολύ απλές ερωτήσεις. Υπήρχε πάντα η ερώτηση: τι σημαίνει η έννοια της αλληλεγγύης για σένα και αν θέλεις να στείλεις ένα μήνυμα στον κόσμο. Πήρα συνεντεύξεις από πάνω από 150 ανθρώπους. Όλοι είχαν κάτι διαφορετικό να πουν. Είναι κατά τη γνώμη μου πολύ ενδιαφέρον ότι υπάρχουν τόσες πολλές παραλλαγές σε σχέση με αυτό που πιστεύουν οι άνθρωποι για την αλληλεγγύη. Αυτό που μου κέντρισε το ενδιαφέρον είναι ότι πολλοί μιλούν για τη σημασία της δημιουργίας της κοινότητας. Βλέπουν ότι το μέλλον θα είναι διαφορετικό για όλους μας, αν δημιουργήσουμε νέες μορφές κοινότητας».
Το video-αρχείο παρουσιάστηκε αρχικά ως εγκατάσταση σε διάφορες τοποθεσίες γύρω από την πόλη του Μπόχουμ, στο πλαίσιο της Ρουρτριενάλε του 2019. Στη συνέχεια ταξίδεψε στο Μόναχο. Τώρα φιλοξενείται στη Χίο και μετά θα ταξιδέψει στον Πειραιά. Tο Allothroe Europe επεξεργάστηκε εκ νέου το αρχείο με σκοπό να απευθυνθεί σε ένα ευρύτερο κοινό. Επιστρέφοντας εκεί όπου ξεκίνησε, στην Ελλάδα, η ομάδα ήρθε ξανά σε επαφή με τους συμμετέχοντες, μετέφρασε και δούλεψε πάνω στην παρουσίαση του έργου στον ψηφιακό χώρο.
Η ιδέα αυτού του ξεχωριστού φεστιβάλ γεννήθηκε περίπου το 2010, στο Βερολίνο, από την Όλγα Χόλντορφ Μυριαγκού και τον Λευτέρη Βενιάδη, μια βιολονίστα και έναν συνθέτη που έχουν στενή σχέση και αγάπη για την Χίο και θέλουν να δώσουν μια νέα πολιτιστική πνοή στο νησί τους. Το ενδιαφέρον και το νοιάξιμο για τον τόπο τους, αλλά για τους κατοίκους του είναι κάτι παραπάνω από έκδηλο.
Ο Λευτέρης Βενιάδης δεν κρύβει τα μεγάλα όνειρά του για το μέλλον, καθώς απώτερος στόχος του είναι να αναδείξει την αφανή, τεράστια πολιτιστική παράδοση που έχει η Χίος: «Το Φεστιβάλ έχει στόχο να αναδείξει την πολιτιστική κληρονομιά του νησιού και να τη συνδυάσει με τη μουσική. Η Χίος έχει μια λαμπρή και μεγάλη παράδοση στη λογοτεχνία, στη ναυτιλία και στη μουσική γενικότερα. Υπάρχουν πολλά παραδοσιακά τραγούδια. Έχει μια έντονη παραδοσιακή δραστηριότητα. Θέλουμε μέσω της σύγχρονης δημιουργίας και όλης της δημιουργίας που πρεσβεύει η σύγχρονη μουσική και μέσω των ανθρώπων που παίζουν αυτή την στιγμή σύγχρονη μουσική στην Ευρώπη, στην Ελλάδα και στην Χίο να αναδείξουμε αυτή τη φιλοσοφία του νησιού και την ιστορία μέσω νέων δημιουργιών, ώστε να προχωρήσουμε προς τα εμπρός».
Βασική μέριμνα των διοργανωτών από την πρώτη χρονιά του θεσμού το 2017 είναι να προσφέρουν masterclass και εκπαιδευτικά προγράμματα στην τοπική κοινωνία, τα σχολεία και στους πρόσφυγες. Η ενεργοποίηση των κατοίκων, η δημιουργική αξιοποίηση τοποθεσιών της Χίου και η προσφορά νέων πολιτιστικών ερεθισμάτων στο νησί αποτελούν βασικούς άξονες της φιλοσοφίας του μουσικού θεσμού.
Η Όλγα Χόλντορφ Μυριαγκού, το έτερον ήμισυ της καλλιτεχνικής διεύθυνσης επισημαίνει:«Θέλαμε πολλά χρόνια πριν τη δημιουργία του φεστιβάλ, να φέρουμε στα όμορφα τοπία του νησιού μας μουσικές εκδηλώσεις που έχουμε ζήσει στο εξωτερικό και τη Γερμανία. Όταν ήλθε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, είπαμε ότι θέλουμε να κάνουμε κάτι για τους ανθρώπους που ζουν εδώ. Να τους δώσουμε λίγο φως και χαρά στη δύσκολη καθημερινότητα που βίωναν. Επειδή αυτό είναι που μάθαμε, είμαστε μουσικοί στο επάγγελμα, αυτό μπορούμε να τους δώσουμε και να παρουσιάσουμε. Όταν προστέθηκε και το προσφυγικό ζήτημα, καθώς έφταναν και συνεχίζουν να φτάνουν εδώ πρόσφυγες, αποφασίσαμε ότι έπρεπε να ξεκινήσουμε εκείνη την στιγμή. Έτσι κι έγινε. Κάναμε παράλληλα πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα γατί θέλαμε εξαρχής το φεστιβάλ να είναι για όλο το νησί. Το χειμώνα επισκεπτόμαστε και γηροκομεία, γιατί αφού οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να έρθουν σε εμάς, θέλουμε να πάμε εμείς σε αυτούς. Κάνουμε masterclass για μαθητές σχολείων και έχουμε μια πολύ στενή και ιδιαίτερη σχέση με το μουσικό σχολείο του νησιού, όπως και με τη Φιλαρμονική της Χίου».
Το πρότζεκτ Outernational: «Ext inc / Remember me»
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πρότζεκτ που φιλοξενούνται για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στη διοργάνωση είναι το Outernational. Το φετινό θέμα αυτού του διαπολιτισμικού προγράμματος είναι «Ext inc / Remember me», δηλαδή «Εξαφάνιση – Να με θυμάσαι». Έχει να κάνει με την εξαφάνιση των γλωσσών, των μουσικών και των ήχων που βλέπουμε να συμβαίνει γύρω μας τα τελευταία χρόνια. Στο πλαίσιο λοιπόν αυτά ανατέθηκε στην Αϊντα Σιράζι και τον Εμρέ Ντιντάρ να παρουσιάσουν σε παγκόσμια πρεμιέρα τα δύο καινούργια έργα τους.
Η Ελίζα Ερκελέντς είναι η επιμελήτρια-δραματουργός του πρότζεκτ:«Η σειρά συναυλιών Outernational έχει να κάνει με τη μουσική που μεταναστεύει. Θεωρώ ότι όλες οι μουσικές έχουν ένα παρελθόν μετανάστευσης. Αυτό θέλουμε να αναδείξουμε στο συγκεκριμένο πρότζεκτ. Εδώ στη Χίο λοιπόν, στο πλαίσιο του Μουσικού Φεστιβάλ παρουσιάζουμε την παγκόσμια πρεμιέρα του νέου διεθνούς προγράμματός μας. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με αυτό το πρότζεκτ είναι να παρουσιάσουμε μουσικές συνθέσεις που δεν έχουν σχέση με τα στερεότυπα της world music. Πρόκειται λοιπόν για σύγχρονη μουσική που έχει αναφορές σε διαφορετικές μουσικές παραδόσεις».
Ο Τούρκος συνθέτης και πιανίστας, Εμρέ Ντιντάρ παρουσιάζει ένα έργο, που περιέχει ψεύτικα μουσικά στοιχεία από την παράδοση. Δεν χρησιμοποιεί δηλαδή αληθινά μουσικά μοτίβα μιας συγκεκριμένης εθνικής παράδοσης, αλλά ένα υλικό που θυμίζει σε πολλά σημεία του, μουσικές παραδόσεις της ανατολικής Μεσογείου. Με αυτόν τον τρόπο, ο δημιουργός αναζητά τη δική του σύνδεση με μια παράδοση που χάνεται. Τον συναντήσαμε στην πρόβα και μιλήσαμε μαζί του: «Ο κόσμος αλλάζει και όλες οι παραδόσεις πεθαίνουν. Θα πεθάνουν σίγουρα. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε γι’ αυτό. Όλες οι γλώσσες θα πεθάνουν, όλες οι σπάνιες πολιτιστικές παραδόσεις θα εξαφανιστούν. Δεν είναι δυνατόν να σταματήσουμε αυτή τη διαδικασία. Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε είναι να μελετήσουμε τα παραδοσιακά στοιχεία και να τα ενσωματώσουμε σε κάποιες καλλιτεχνικές πρακτικές της σύγχρονης τέχνης».
Στον αύλειο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου του νησιού πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 4 Αυγούστου το καθιερωμένο ραντεβού των φίλων της κλασικής μουσικής με σημαντικούς σολίστ που συμπράττουν σε εμβληματικά έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Ανάμεσα τους φέτος ήταν ο Στέφαν Μερτ, πρώτο κλαρινέτο στη Γερμανική Συμφωνική Ορχήστρα του Βερολίνου: «Προσπαθούμε να φέρουμε την κλασική μουσική στην Χίο. Θέλουμε να παρουσιάσουμε διαφορετικά ηχοχρώματα και διαφορετικά έργα της κλασικής μουσικής στο κοινό της Χίου. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που θα παίξουμε εδώ απόψε. Είναι μεγάλη απόλαυση να δείχνουμε ένα μέρος από το δικό μας σύμπαν».
Οι φετινές εκδηλώσεις του 6ου Μουσικού Φεστιβάλ Χίου ολοκληρώνονται το Σάββατο 13 Αυγούστου με τη συναυλία της Μαρίας Φαραντούρη, η οποία θα συμπράξει με τον διεθνούς φήμης Τούρκο σολίστ και συνθέτη Τανέρ Ακιόλ.
