Ο επικεφαλής οικονομικής ανάλυσης του Ομίλου Πειραιώς ζητά να δοθεί δεύτερη ευκαιρία στα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια, εξηγεί πώς οι καταθέτες θα δούνε αποδόσεις και γιατί είναι αισιόδοξος για την ελληνική ανάπτυξη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ελληνική οικονομία προσπαθεί να διατηρήσει ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης, ώστε να κατοχυρώσει τα σημαντικά βήματα προόδου που έχει πετύχει τα τελευταία χρόνια και να διασφαλίσει καλύτερες συνθήκες ζωής για τους Έλληνες πολίτες. Ωστόσο το ευρωπαϊκό περιβάλλον γίνεται όλο και περίπλοκο και η Ελλάδα θα πρέπει να φροντίσει να αναπτύξει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα όπως τονίζει στο euronews ο επικεφαλης οικονομικής ανάλυσης της τράπεζας Πειραιώς Ηλίας Λεκκός, τον οποίο συναντήσαμε στο FinForum 2023, που πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών.
Παράλληλα, απαντά στο ερώτημα γιατί τα επιτόκια καταθέσεων στην Ελλάδα παραμένουν τόσο χαμηλά, την ώρα που τα επιτόκια των δανείων έχουν εκτοξευτεί και αγγίζουν πλέον το 6%.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το Μάιο του 2023, τα μέσα σταθμισμένα επιτόκια του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων και υφιστάμενων δανείων αυξήθηκαν στο 0,33% και στο 5,92% αντίστοιχα.
Το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των υφιστάμενων καταθέσεων και δανείων αυξήθηκε στις 5,59 εκατοστιαίες μονάδες.
Αισιοδοξία για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας
Η ελληνική οικονομία έχει ένα φιλόδοξο στόχο για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη στο 3%. Θεωρείτε ότι είναι εφικτός αυτός ο στόχος και τι απαιτείται για να επιτευχθεί;
«Νομίζω ότι είναι μεν φιλόδοξος ο στόχος, αλλά είναι και πολύ εφικτός. Στο πρόσφατο παρελθόν έχουν αλλάξει μια σειρά δομικοί παράγοντες, οι οποίοι επιτρέπουν την επίτευξη αυτού του στόχου. Η αναθεώρηση -πρώτο και κύρια- της δημοσιονομικής πολιτικής από τα μεγάλα και επίπονα πλεονάσματα του 4%-4,5% σε πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα της τάξης του 2%. Αυτό δημιουργεί αρκετό δημοσιονομικό χώρο έτσι ώστε η κυβέρνηση να προχωρήσει σε αναπτυξιακά μέτρα. Αυτός είναι ο ένας παράγοντας που μας οδηγεί στην επίτευξη αυτού του στόχου για ανάπτυξη μεσοπρόθεσμη κοντά στο 3%.
Ο δεύτερος και πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας είναι η ανακεφαλαιοποίηση και σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος που βοηθάει πραγματικά τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Τρίτο -και πιθανότατα το πιο σημαντικό όλων- είναι η δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης. Το Ταμείο Ανάκαμψης με τα 32 δισεκατομμύρια μπορεί να χρηματοδοτήσει επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς στους οποίους η ελληνική οικονομία έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως παραδείγματος χάρη η πράσινη ενέργεια και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο το οποίο μπορεί να αλλάξει πραγματικά το προφίλ και τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας.»
Βέβαιη η επιστροφή της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα
Η χώρα περιμένει επίσης αναβάθμισή της στην επενδυτική βαθμίδα φέτος. Θεωρείτε πιθανή αυτή την εξέλιξη;
«Νομίζω ότι είναι σχεδόν δεδομένη πλέον. Το τελευταίο εμπόδιο για την επιστροφή της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα ήταν η εξάλειψη του πολιτικού ρίσκου, το γεγονός ότι είχαμε σχεδόν σίγουρα διπλές εκλογές και υπήρχαν κάποιες αμφιβολίες για το αν θα μπορέσουμε να έχουμε μια σταθερή και βιώσιμη κυβέρνηση. Νομίζω ότι με το αποτέλεσμα των εκλογών εξαλείφεται και ο τελευταίος κίνδυνος που θα μπορούσε να στερήσει από την Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα.»
Παράλληλα, το ευρωπαϊκό περιβάλλον όμως παραμένει με αρκετές προκλήσεις. Θεωρείτε ότι μπορεί να επηρεάσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο την πορεία της ελληνικής οικονομίας ;
«Το ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον είναι γεμάτο προκλήσεις. Χαρακτηριστικά θα σας αναφέρω ότι ενώ περιμένουμε, ακόμα και με πολύ συντηρητικές εκτιμήσεις, η ελληνική οικονομία να αναπτυχθεί το 2023 τουλάχιστον με 2,5%, προσωπικά πιστεύω ότι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας μπορεί να είναι κοντά στο 3%, η αντίστοιχη ανάπτυξη του συνόλου της Ευρωζώνης θα είναι κοντά 0,5%. Συνεπώς υπάρχει ένα πολύ μεγάλο αναπτυξιακό κενό μεταξύ Ελλάδος και Ευρωζώνης. Και αυτό φυσικά δημιουργεί προκλήσεις για την ελληνική οικονομία. Ωστόσο, ο συνδυασμός του RRF (του Ταμείου Ανάκαμψης) με το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένα σημαντικό επενδυτικό κενό που έχει δημιουργηθεί από όλα αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της κρίσης, σημαίνει ότι η Ελλάδα και ξεκινάει από ένα χαμηλό επίπεδο και έχει όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία και όλες τις ευκαιρίες για να μπορέσει να κάνει τη θετική διαφορά. έναντι των υπόλοιπων οικονομιών της Ευρωζώνης.»
Γιατί δεν αυξάνονται τα επιτόκια καταθέσεων
Παράλληλα, περιμένουμε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσουμε τις αυξήσεις των επιτοκίων, τουλάχιστον φέτος. Βλέπετε ήδη μια δυσκολία σε εξυπηρέτηση κάποιων δανείων ; Δεύτερον, πότε θα δουν και οι Έλληνες καταθέτες μεγαλύτερο όφελος από αυτή την πολιτική ;
«Έχετε δίκιο ότι η αύξηση των επιτοκίων σε επίπεδο Ευρωζώνης επηρεάζει και την ελληνική οικονομία. Ωστόσο, σε επίπεδο ιδιωτών, η απόφαση των ελληνικών τραπεζών να επιβάλουν ένα πλαφόν στην αύξηση των στεγαστικών δανείων αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέτρο ανακούφισης. Σημαίνει ότι οι δανειολήπτες, οι οποίοι στη μεγάλη τους πλειοψηφία εξυπηρετούν τα δάνειά τους όλη αυτή τη δύσκολη περίοδο της ελληνικής οικονομίας, θα δουν μια ανακούφιση έτσι ώστε να μην περάσουν εις βάρος τους όλες οι αυξήσεις των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο κομμάτι των καταθετών έχει υπάρξει μια βελτίωση των επιτοκίων προθεσμίας, η οποία όμως έχετε δίκιο ότι είναι περιορισμένη. Αυτό συμβαίνει για έναν πολύ απλό λόγο : στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχει πολύ μεγάλο πλεόνασμα ρευστότητας. Όλο το διάστημα της πανδημίας, τα ελληνικά νοικοκυριά και οι ελληνικές επιχειρήσεις είδαν στους λογαριασμούς τους να κατατίθενται χρήματα είτε από το ελληνικό δημόσιο, είτε από την πλευρά ευρωπαϊκών φορέων και ευρωπαϊκών θεσμών. Συνεπώς, αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα πολύ μεγάλο απόθεμα καταθέσεων και όταν υπάρχει μεγάλο απόθεμα ρευστότητας, τα επιτόκια που δεν είναι τίποτα άλλο από το κόστος του χρήματος παραμένουν περιορισμένα. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να σκέφτονται οι καταθέτες και τα ελληνικά νοικοκυριά μόνο το κομμάτι των καταθέσεων ως μια πηγή αποδόσεων. Όλες οι ελληνικές τράπεζες έχουν βγάλει και μια σειρά άλλων επενδυτικών προϊόντων, τα οποία προσφέρουν μεγαλύτερες αποδόσεις.»
Έχουν όμως και μεγαλύτερο ρίσκο.
«Ναι, έχετε δίκιο. Αλλά πολλά από αυτά που είναι. επενδυτικά προγράμματα που επενδύουν σε ελληνικά κυρίως εταιρικά ομόλογα των καλύτερων ελληνικών εταιρειών, προσφέρουν μία εναλλακτική διέξοδο, η οποία είναι παρόμοια με το κανάλι των τραπεζικών καταθέσεων.»
Να δοθεί δεύτερη ευκαιρία στους κόκκινους δανειολήπτες
Ένας από τους στόχους του Υπουργείου Οικονομικών είναι η σημαντική μείωση των κόκκινων δανείων στην επόμενη τετραετία. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο στόχος;
«Στο κομμάτι των μη εξυπηρετούμενων δανείων, πρέπει να διαχωρίσουμε δύο πολύ μεγάλες κατηγορίες :
- υπάρχουν τα κόκκινα δάνεια τα οποία παραμένουν στους ισολογισμούς των ελληνικών τραπεζών και τα οποία είναι εξαιρετικά περιορισμένα, παραμένουν σημαντικά υψηλότερα από ότι στο μέσο όρο της Ευρωζώνης, αλλά πλέον έχουν περιοριστεί σημαντικά. Και νομίζω ότι με διάφορες κινήσεις των τραπεζών, όπως για παράδειγμα, το καινούργιο πρόγραμμα Ηρακλής, θα μειωθούν ακόμα περισσότερο.
- Το πολύ μεγάλο θέμα που αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, όχι σε επίπεδο τραπεζών, αλλά σε επίπεδο ελληνικής οικονομίας και ελληνικής κοινωνίας, είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έχουν μεταφερθεί στους λεγόμενους servicers.
Σε αυτά θα πρέπει να διαχωρίσουμε δύο κατηγορίες ;
- τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια, όπου θα γίνει διαχείριση με συνενώσεις εταιρειών, πωλήσεις ενεχύρων κλπ. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που πιστεύω ότι σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα θα διευθετηθεί.
- Το πολύ πιο σημαντικό, κατά την άποψή μου, θέμα είναι αυτό των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων. Εκεί θα πρέπει, δεδομένης της κοινωνικής ευαισθησίας του θέματος, να δοθεί πολύ περισσότερος χρόνος στα νοικοκυριά, τα οποία τώρα βλέπουν και βελτίωση των εισοδημάτων τους και βελτίωση της αξίας των σπιτιών τους να έχουν να έχουν μια ακόμα ευκαιρία και να μπορέσουν να διαχειριστούν αυτό το πρόβλημα σε πολύ μεγαλύτερο βάθος χρόνου.»