Το Euronews ρώτησε εμπειρογνώμονες πώς αξιολογούν τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης της Τζόρτζια Μελόνι, εστιάζοντας σε τρία βασικά θέματα
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτις 22 Οκτωβρίου 2022 ανέλαβε καθήκοντα στη Ρώμη η πιο δεξιά και ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση της Ιταλίας από το 1946. Η νίκη του κόμματος της Τζόρτζια Μελόνι στις ιταλικές εκλογές προκάλεσε ανησυχία στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες.
Ένα χρόνο μετά, πώς αξιολογείται η πολιτική της Ιταλίδας πρωθυπουργού; Κατάφερε να σβήσει τη νεοφασιστική της εικόνα, ιδίως στο εξωτερικό;
Μεταξύ νεοφασισμού και λαϊκισμού
«Είμαι αυτό που οι Βρετανοί θα αποκαλούσαν "outsider", για να το πω έτσι, το "αουτσάιντερ", αυτός που, για να πετύχει, πρέπει να ανατρέψει όλες τις προβλέψεις. Αυτό σκοπεύω να κάνω και πάλι, να ανατρέψω τις προβλέψεις». Με αυτόν τον τρόπο περιέγραψε τον εαυτό της η Τζόρτζια Μελόνι στο ιταλικό κοινοβούλιο, όταν παρουσίασε την προγραμματική της ομιλία στις 25 Οκτωβρίου 2022.
«Από πραγματολογικής απόψεως, η ιδέα ότι η Τζιόρτζια Μελόνι είναι "αουτσάιντερ" και ότι είναι ταπεινή είναι λανθασμένη», σχολιάζει ο Τζιανφράνκο Πελεγκρίνο, λέκτορας Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο LUISS της Ρώμης.
«Η Μελόνι βρίσκεται στην πολιτική για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Δεν είναι νεοεισερχόμενη. Από οικονομικής άποψης, η Τζόρτζια Μελόνι σίγουρα δεν είναι προλετάριος, διότι το βιοτικό της επίπεδο είναι πολύ υψηλό», εξηγεί.
«Επομένως, ακόμη και η λέξη "αουτσάιντερ" και η εικόνα που δημιουργεί, είναι μια ρητορική προσπάθεια που βασίζεται σε πραγματικά προπαγανδιστικά ψέματα. Το να_ αρουσιάζεσαι ως ιδιαίτερα κοντά στον λαό είναι μια ρητορική τεχνική, τυπικά λαϊκιστική».
Όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς της μεταναστευτικής πολιτικής, των διεθνών σχέσεων και της εσωτερικής πολιτικής της, η Τζόρτζια Μελόνι απέτυχε να δείξει την εγγύτητά της με τον λαό ή να διαχωρίσει τη θέση της από τη νεοφασιστική εικόνα που την ακολουθεί.
«Σίγουρα έχει γίνει μια προσπάθεια να αποστασιοποιηθεί από τη νεοφασιστική ταμπέλα. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή μου φαίνεται ότι ήταν μόνο εν μέρει επιτυχής», σχολιάζει ο Τζιανφράνκο Πελεγκρίνο.
Και όμως, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αν οι Ιταλοί καλούνταν να ψηφίσουν σήμερα, «η εικόνα δεν θα ήταν διαφορετική, ριζικά διαφορετική από εκείνη των τελευταίων πολιτικών εκλογών. Δεν νομίζω ότι θα υπήρχε μια μεγάλη νίκη της Αριστεράς», σημειώνει ο ειδικός.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Swg που διενεργήθηκε στις 16 Οκτωβρίου, το κόμμα της Μελόνι, Αδέλφια της Ιταλίας, διατηρεί τη στήριξη των Ιταλών, παρόλο που έχει μειωθεί ελαφρά.
Ανασκόπηση της μεταναστευτικής πολιτικής
«Σε ορισμένα θέματα, τείνει να κουνάει τη σημαία της ταυτότητας. Η μετανάστευση είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Εξάλλου, δεν κοστίζει πολύ. Η κήρυξη εχθρότητας προς τους μετανάστες δεν είναι τόσο περίπλοκη όσο η αναπροσαρμογή της αξίας των συντάξεων ή η αύξηση των εισοδημάτων», εξηγεί ο Μαουρίτσιο Αμπροσίνι, λέκτορας Κοινωνιολογίας της Μετανάστευσης στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.
«Θέλουμε να καταστήσουμε την ασφάλεια χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της κυβέρνησης», δήλωσε η πρωθυπουργός την ημέρα της εκλογικής της νίκης, «και να βάλουμε τέλος στις παράνομες αναχωρήσεις, διαλύοντας επιτέλους την εμπορία ανθρώπων στη Μεσόγειο».
Ακολουθώντας ένα βασικό σημείο του πολιτικού προγράμματος του Ματέο Σαλβίνι, ηγέτη της Λέγκας, η κυβέρνηση Μελόνι είχε εκφράσει την πρόθεσή της να δημιουργήσει έναν "ναυτικό αποκλεισμό" για να σταματήσει την άφιξη μεταναστών στις ιταλικές ακτές. Ο αποκλεισμός αυτός θα υιοθετούσε την αρχική πρόταση της ναυτικής αποστολής Sophia της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία, στην προγραμματισμένη αλλά μη υλοποιηθείσα τρίτη φάση της, προέβλεπε συγκεκριμένα τον αποκλεισμό του απόπλου των σκαφών από τη Βόρεια Αφρική.
Τελικά, το μέτρο αυτό δεν εφαρμόστηκε. «Αν δεν αποφασίσουμε να διεξάγουμε πόλεμο εναντίον των βορειοαφρικανών γειτόνων μας, αυτό φαίνεται να είναι ένα μέτρο μη πρακτικό ή ένα μέτρο με κόστος που θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά», λέει ο Μαουρίτσιο Αμπροσίνι.
Η ίδια η Μελόνι δήλωσε πρόσφατα στον Τύπο ότι, όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική, «τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμη τα αναμενόμενα».
Πριν από δύο μήνες, αφού εργάστηκε ενεργά για το θέμα αυτό, η Μελόνι ανακοίνωσε την υπογραφή ενός συμφώνου με την Τυνησία. Μαζί της ήταν ο Τυνήσιος πρόεδρος Σαγιέντ, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φον Ντερ Λάιεν, και ο Ολλανδός πρωθυπουργός Ρούτε. Οι Βρυξέλλες δεσμεύτηκαν να καταβάλουν στην Τυνησία 900 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 105 εκατ. ευρώ για συνοριακούς ελέγχους, σε αντάλλαγμα για τη δέσμευση της χώρας να περιορίσει την άφιξη μεταναστών.
«Ωστόσο, φαίνεται ότι οι συμφωνίες αυτές είναι δύσκολο να γίνουν λειτουργικές», σχολιάζει ο Μαουρίτσιο Αμπροσίνι. «Το πρόβλημα είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό αυτών που φεύγουν είναι πολίτες της Τυνησίας και γενικά οι κυβερνήσεις των γειτονικών ή παράκτιων χωρών είναι πιο πρόθυμες να συνεργαστούν όταν πρόκειται να περιορίσουν την κινητικότητα μιας άλλης χώρας, αλλά όχι των δικών τους πολιτών», προσθέτει.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαιροποιήθηκαν έως τις 19 Οκτωβρίου 2023 από το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών, 140.898 μετανάστες αποβιβάστηκαν στις ιταλικές ακτές το 2023, αριθμός σχεδόν διπλάσιος σε σχέση με το 2022.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτο Συμβούλιο Υπουργών Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε στο Λουξεμβούργο στις 8 Ιουνίου, οι 27 χώρες της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για τη μετανάστευση που θα αντικαταστήσει τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ, εισάγοντας ποσοστώσεις για τη μετεγκατάσταση των μεταναστών στα διάφορα ευρωπαϊκά κράτη. «Αλλά ακόμη και αυτή η στρατηγική δεν αποδίδει, διότι ακριβώς οι ανατολικοί εταίροι της Ιταλίας (Ουγγαρία και Πολωνία) και όσοι είναι πολιτικά σύμμαχοι των δυνάμεων που βρίσκονται στην εξουσία στην Ιταλία δεν συνεργάζονται και παρεμποδίζουν με κάθε τρόπο αυτές τις συμφωνίες μετεγκατάστασης», εξηγεί ο Μαουρίτσιο Αμπροσίνι.
Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, η μεταναστευτική πολιτική της Τζόρτζια Μελόνι είναι εντυπωσιακά διφορούμενη: «Η γενναιόδωρη υποδοχή των Ουκρανών είναι μια εξαιρετική περίπτωση διπλών προτύπων και διπλών λόγων για τη μετανάστευση και το άσυλο, σύμφωνα με την οποία οι πρόσφυγες από ορισμένους πολέμους στο Αφγανιστάν, τη Συρία και άλλες χώρες του Νότου και της Αφρικής δεν είναι ευπρόσδεκτοι, δεν μας αρέσουν και δεν προκαλούν κινήματα αλληλεγγύης. Μας αρέσουν οι Ουκρανοί», λέει.
Και κάνει έναν απολογισμό: «Μου φαίνεται ότι η φετινή χρονιά σημαδεύτηκε από πισωγυρίσματα όσον αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αλληλεγγύη. Σκέφτομαι επίσης τις διώξεις κατά των ΜΚΟ. Νομίζω ότι το διάταγμα Cutro μειώνει τις δυνατότητες για την απόκτηση ασύλου στην Ιταλία».
«Από την άλλη πλευρά, με ενδιαφέρει το άνοιγμα απέναντι στους εργαζόμενους... Οι περισσότερες δυνατότητες εισόδου για λόγους εργασίας φαίνεται να είναι μια καλή λύση, ιδίως καθώς οι εταιρείες το ζητούν και μπορούν ίσως να αποτελέσουν, τουλάχιστον εν μέρει, μια εναλλακτική λύση για τα επικίνδυνα ταξίδια μέσω θαλάσσης. Ωστόσο, πρέπει να σχεδιαστεί μια πολιτική για την ενσωμάτωση αυτών των εργαζομένων».
Μια δύσκολη χρονιά για τα πολιτικά δικαιώματα
«Τα τρία πιο σημαντικά μέτρα όσον αφορά τα πολιτικά δικαιώματα ήταν το νομοσχέδιο για την καθιέρωση της παρένθετης μητρότητας ως οικουμενικού αδικήματος, το μέτρο που ενθάρρυνε τους νομάρχες να μην αναγνωρίζουν αυτόματα τα παιδιά που γεννήθηκαν μέσω ΠΜΣ στο εξωτερικό και τα μέτρα σχετικά με το ποσοστό γεννήσεων που περιλαμβάνονται στον νόμο περί προϋπολογισμού. Τα τελευταία προσφέρουν κίνητρα για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, καθώς και οικονομικά οφέλη για τις εργαζόμενες μητέρες με περισσότερα από δύο παιδιά», εξηγεί ο Τζιανφράνκο Πελεγκρίνο, λέκτορας πολιτικής φιλοσοφίας στο LUISS της Ρώμης.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤον Μάρτιο, η κυβέρνηση Μελόνι εξαπέλυσε επίθεση υπέρ της παραδοσιακής οικογένειας. Εκδόθηκε εγκύκλιος με την οποία ζητήθηκε από τους δήμους να σταματήσουν να καταχωρίζουν τους μη βιολογικούς γονείς στα πιστοποιητικά γέννησης των παιδιών με δύο πατέρες ή δύο μητέρες. Στη συνέχεια υπήρξε αντίθεση σε προτεινόμενο ευρωπαϊκό κανονισμό για το θέμα.
Στην Ιταλία απαγορεύεται η παρένθετη μητρότητα. Ως αποτέλεσμα, πολλά ομόφυλα ζευγάρια πηγαίνουν στο εξωτερικό για να αποκτήσουν παιδί. Μόλις επιστρέψουν στην Ιταλία, τίθεται το ερώτημα πώς θα αναγνωριστούν τα παιδιά τους στα εθνικά μητρώα, και εδώ προκύπτουν και πάλι προβλήματα. Δεν υπάρχει νόμος για την αναγνώριση της γονικής μέριμνας για τις οικογένειες του ίδιου φύλου, πράγμα που σημαίνει ότι αναγνωρίζεται μόνο ο βιολογικός γονέας.
Εδώ και μερικά χρόνια, ορισμένες δημοτικές αρχές επιτρέπουν την αναγραφή των ονομάτων και των δύο γονέων κατά την υπογραφή του πιστοποιητικού γέννησης στο ληξιαρχείο, γεγονός που λειτουργεί ως πραγματική αναγνώριση. Όμως η πρωθυπουργός έχει μπλοκάρει αυτή την κίνηση.
Η Μελόνι υποστήριξε επίσης ότι οι γυναίκες με περισσότερα από δύο παιδιά συνεισφέρουν στην κοινωνία. «Υπάρχει η ιδέα ότι η φυσική οικογένεια που προκύπτει από μια ετεροφυλόφιλη ένωση είναι το βασικό κύτταρο της κοινωνίας», σημειώνει ο Τζιανφράνκο Πελεγκρίνο, «και ότι είναι σωστό να γίνονται διακρίσεις σε βάρος των μη συμβατικών οικογενειών, δηλαδή των οικογενειών που αποτελούνται από ομόφυλα ζευγάρια, μονογονεϊκές οικογένειες ή άτομα που επιλέγουν να μην κάνουν παιδιά. Τα άτομα αυτά θα υφίσταντο έτσι διακρίσεις, καθώς θα θεωρούνταν λιγότερο πολύτιμα από το κράτος».
Εξωτερική πολιτική: μεταξύ ευρωπαϊσμού και κυριαρχίας
Τους τελευταίους δώδεκα μήνες, η Μελόνι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον αρχικό αντιευρωπαϊσμό της. «Ο βασικός της στόχος ήταν να εδραιώσει μια αξιόπιστη εικόνα, διαφορετική από εκείνη που είχαν παρουσιάσει τα διεθνή μέσα ενημέρωσης», δήλωσε στο euronews η Τσετσίλια Σοτιλότα, λέκτορας πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο για τους Αλλοδαπούς της Περούτζια (Unistrapg).
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Η κατάσταση θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής: η Ιταλία χρειάζεται την Ευρώπη όσο και η Ευρώπη χρειάζεται την Ιταλία. Ως αποτέλεσμα, η Μελόνι έπρεπε να βρει έναν τρόπο να συνεργαστεί με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και αντίστροφα, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έπρεπε να καταβάλουν προσπάθεια να συνεργαστούν μαζί της».
Η Τζόρτζια Μελόνι έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη στήριξης της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, παρόλο που στελέχη της κυβέρνησής της είχαν εκφράσει θαυμασμό για τον Πούτιν, όπως ο Ματέο Σαλβίνι και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Η θέση της Μελόνι έχει επίσης εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου. Μετά την εισβολή της Μόσχας στην Κριμαία το 2014, τάχθηκε τακτικά κατά των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, υποστηρίζοντας την ανάγκη προστασίας των ιταλικών εξαγωγών.
Σε τηλεοπτική συνέντευξη το 2022, πριν από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τόνισε τη σημασία της διατήρησης καλών σχέσεων με τον Πούτιν.
«Ωστόσο, από τα τρία δεξιά κόμματα, τα Αδέλφια της Ιταλίας είναι σίγουρα το λιγότερο φιλοπουτινικό», σχολιάζει η Τσετσίλια Σοτιλότα. «Η_Μελόνι είχε να αντιμετωπίσει κάποιες δύσκολες στιγμές, γιατί θυμόμαστε όταν ο Μπερλουσκόνι μίλησε πολύ ρητά υπέρ του Πούτιν, υπερασπιζόμενος τον ίδιο και επιτιθέμενος στον Ζελένσκι. Θυμόμαστε τη σκηνή με τον Σαλβίνι, με το περίφημο μπλουζάκι που έφερε το πρόσωπο του Πούτιν στην Κόκκινη Πλατεία. Συνολικά, αυτό ήταν σαφώς μια πηγή αμηχανίας. Ωστόσο, δεδομένου ότι_τα Αδέλφια της Ιταλίας_ήταν το λιγότερο εκτεθειμένο κόμμα σε σχέση με τη Ρωσία, της ήταν σχετικά πιο εύκολο να πάρει αποστάσεις από αυτό»._
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτις 14 Σεπτεμβρίου 2023, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, ένας δεξιός εθνικιστής, δεν έκρυψε την ικανοποίησή του για την επανασύνδεση με τη φίλη του Τζόρτζια Μελόνι, τακτική επισκέπτρια όταν ήταν στην αντιπολίτευση, αλλά με μεγάλη καθυστέρηση από τότε που ανέβηκε στην εξουσία.
Κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, η πρωθυπουργός συναντήθηκε επίσης τρεις φορές με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ματέους Μοραβιέτσκι.
«Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Μελόνι εξακολουθεί να είναι σύμμαχος κυβερνήσεων όπως αυτή του Όρμπαν στην Ουγγαρία και του Μοραβιέτσκι στην Πολωνία», σημειώνει η Τσετσίλια Σοτιλότα. «Μήπως φιλοδοξεί να γίνει μια ελκυστική δύναμη για τη Δεξιά γενικότερα; Ενδεχομένως. Για να το καταλάβουμε αυτό, θα πρέπει να παρακολουθήσουμε προσεκτικά τις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές».