Παρά την υιοθέτηση του κανονισμού από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο, η ξαφνική μεταστροφή της Ουγγαρίας σημαίνει πως δεν υπάρχει πλειοψηφία για την οριστική έγκριση του νομοθετήματος - Οργισμένη αντίδραση των περιβαλλοντικών οργανώσεων.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣε επ' αόριστον αναβολή οδηγήθηκε η ψηφοφορία στο συμβούλιο των αρμόδιων για το περιβάλλον υπουργών της ΕΕ όσον αφορά στον κανονισμό περί αποκατάστασης της φύσης μετά την ξαφνική αλλαγή θέσης της Ουγγαρίας.
Τα κράτη μέλη, εκπροσωπούμενα από τους αρμόδιους υπουργούς, επρόκειτο να δώσουν την Δευτέρα στις Βρυξέλλες σε μια μάλλον τυπική διαδικασία την τελική τους έγκριση στον κανονισμό έπειτα από μήνες διαδικασιών και διαπραγματεύσεων και αφού ο κανονισμός είχε υπερψηφιστεί στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο. Ωστόσο, μετά την τελευταία εξέλιξη, τα πράγματα δεν δείχνουν και τόσο καλά.
Ο κανονισμός «τίθεται σε μια πολύ δύσκολη θέση επί του παρόντος και με τις επερχόμενες ευρωεκλογές δεν θα είναι εύκολο να βγει από αυτήν την θέση», σχολίασε ο Ολλανδός υπουργός Περιβάλλοντος Ρομπ Γιέτεν.
Το σχέδιο για την αποκατάσταση της φύσης αποτελεί κομμάτι-κλειδί της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, η οποία επιδιώκει να θεσμοθετήσει τους πιο φιλόδοξους στον κόσμο στόχους για το κλίμα και την βιοποικιλότητα, καθιστώντας την Ένωση ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς στα κλιματικά ζητήματα.
Σύμφωνα με τις διατάξεις, η Ευρώπη φιλοδοξεί μέχρι το 2050 να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος. Στο πλαίσιο των νομοθετημάτων απαιτούνται βραχυπρόθεσμες αλλαγές και θυσίες από το σύνολο της κοινωνίας, ώστε τα ωφέλη να είναι ώριμα σε διάστημα μίας γενιάς.
«Αν θες να πετύχεις την κλιματική ουδετερότητα, πρέπει επίσης να εξετάσεις υπό ένα ευρύτερο πρίσμα την προστασία της βιοποικιλότητας και την ενίσχυση της φύσης στην Ευρώπη», δήλωσε ο Γιέτεν, τονίζοντας πως αυτές οι πρωτοβουλίες είναι απαραίτητες.
Το σχέδιο συνάντησε αρκετές αντιδράσεις, ωστόσο κατάφερε να περάσει την επώδυνη διαδικασία έγκρισης από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και η τελική του μορφή θεωρείτο σίγουρη πως θα υπερψηφιζόταν και σε επίπεδο Συμβουλίου. Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο, η υιοθέτησή του απαιτούσε 15 ψήφους υπέρ, εφ' όσον τα κράτη-μέλη που θα το υπερψήφιζαν αντιπροσώπευαν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ. Αυτή η πλειοψηφία θεωρείτο ασφαλής - μέχρι την Δευτέρα.
«Φαίνεται πως δεν έχουμε κατάλληλη πλειοψηφία πλέον, διότι (...) η Ουγγαρία άλλαξε την ψήφο της. Πρέπει να κατανοήσουμε γιατί το έκαναν αυτό», δήλωσε ο Αλέν Μαρόν, Βέλγος περιφερειακός υπουργός Κλίματος, ο οποίος προήδρευσε του Συμβουλίου.
Αυτή η αλλαγή πλεύσης έρχεται έπειτα από εβδομάδες αγροτικών διαδηλώσεων σε όλη την Ευρώπη, με τους αγρότες να τονίζουν πως οι περιβαλλοντικοί νόμοι που ρυθμίζουν την εργασία τους τους οδηγούν κατευθείαν στα βράχια και μάλιστα σε μια εποχή κατά την οποία η διατροφική επάρκεια παραμένει επισφαλής, καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία διανύει ήδη τον τρίτο χρόνο του.
«Είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε την ευελιξία των κρατών-μελών», επεσήμανε η υπουργός Περιβάλλοντος της Ουγγαρίας Άνικο Ράις. Ερωτηθείσα για το αν η χώρα της θα αλλάξει την θέση της ξανά, η Ράις απάντησε πως «δεν μπορώ να σας υποσχεθώ τίποτα», ενώ παράλληλα τόνισε την σημασία του αγροτικού τομέα για ολόκληρη την Ευρώπη. «ΟΦείλουμε να είμαστε ρεαλιστές και να έχουμε στο μυαλό μας όλους αυτούς τους τομείς», πρόσθεσε.
«Η αποτυχία θέσπισης της νέας νομοθεσίας δεν υπονομεύει μόνο τη δέσμευση της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος, θέτει επίσης σε κίνδυνο τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ για άλλα κρίσιμα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης των φιλόδοξων κλιματικών στόχων της και της ετοιμότητάς της να αντιμετωπίσει επικείμενες καταστροφές που σχετίζονται με την κλιματική κρίση. Τέλος, η ΕΕ εμφανίζεται ανέτοιμη να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις και τις υποχρεώσεις της βάσει του Παγκόσμιου Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα που συμφωνήθηκε το 2022 από τη διεθνή κοινότητα», σημειώνει σε ανακοίνωσή του το WWF Ελλάδας.
Από την πλευρά της, η Συμμαχία #RestoreNature (BirdLife Europe, ClientEarth, EEB και WWF EU) απευθύνει έκκληση προς «την βελγική προεδρία να εργαστεί επειγόντως για να άρει το αδιέξοδο και να διασφαλίσει την υιοθέτηση του κανονισμού για την αποκατάσταση της φύσης πριν την θερινή παύση», αλλά και προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν «να παρέμβει αποφασιστικά για να σώσει τουλάχιστον ένα στοιχείο της στρατηγικής για την βιοποικιλότητα και έναν πυλώνα-κλειδί της δικής της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας».
Η αναβολή της Δευτέρας στην ψηφοφορία αποτελεί την τελευταία χρονικά υποχώρηση της ΕΕ στις διαδηλώσεις που έχουν επηρεάσει την καθημερινότητα δεκάδων εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών και κοστίζουν στις επιχειρήσεις δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, εξαιτίας των καθυστερήσεων στις μεταφορές. Νωρίτερα, η ΕΕ δέχθηκε να πάρει πίσω νομοθεσίες που αυστηροποιούν την χρήση ζιζανιοκτόνων και τους ελέγχους στις αγροτικές εκτάσεις, καθώς και το μέτρο της αγρανάπαυσης.
Νέα κινητοποίηση των αγροτών στις Βρυξέλλες
Παρ' όλα αυτά, οι αγρότες ετοιμάζουν νέα διαδήλωση για την Τρίτη στις Βρυξέλλες. Βελγικά ΜΜΕ εκτιμούν ότι περίπου 300 τρακτέρ θα βρεθούν στην πλατεία Σουμάν των Βρυξελλών, ακριβώς έξω από το κτίριο του Συμβουλίου, και στους δρόμους γύρω από αυτό, την ώρα που μέσα στο κτίριο θα συνέρχονται οι υπουργοί Γεωργίας της ΕΕ. Κεντρικές οδικές αρτηρίες θα κλείσουν από τις 6:00 (τοπική ώρα).
Είναι η τρίτη φορά από την αρχή του έτους που οι αγρότες φτάνουν με τα τρακτέρ στην ευρωπαϊκή συνοικία των Βρυξελλών. Την 1η Φεβρουαρίου πάνω από 1000 τρακτέρ είχαν κατακλύσει τους δρόμους, ενώ είχαν σημειωθεί επεισόδια έξω από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Επέστρεψαν στις 26 Φεβρουαρίου, όταν κατάφεραν να φθάσουν ακριβώς έξω από το κτίριο των συνεδριάσεων των υπουργών Γεωργίας, σπάζοντας τον αστυνομικό κλοιό και τα προστατευτικά κιγκλιδώματα, καίγοντας λάστιχα και πετώντας σανό στους δρόμους. Την Τρίτη ορισμένες ομάδες κάνουν λόγο για «συμβολική διαμαρτυρία», έτσι ώστε να υπάρξει επιπλέον μέριμνα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας.
Ο κανονισμός για την αποκατάσταση της φύσης απαιτεί από τα κράτη-μέλη να πετύχουν στόχους αποκατάστασης για συγκεκριμένα είδη και οικοσυστήματα για να καλύψουν τουλάχιστον το 20% των ευρωπαϊκών εκτάσεων μέχρι το 2030. Όμως οι διαπραγματεύσεις περί εξαιρέσεων και ρητρών ευελιξίας ήταν που κυριάρχησαν στις συζητήσεις.
Το κείμενο υιοθετήθηκε τον Φεβρουάριο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με ψήφους 329 υπέρ - 275 κατά κι ενώ το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αποφάσισε να το καταψηφίσει. Οικολόγοι και Πράσινοι χαιρέτισαν την εξέλιξη αυτή, θεωρώντας - εσφαλμένα, όπως αποδείχθηκε - πως το τελευταίο εμπόδιο ξεπεράστηκε.