«Wanderlust/ all passports»: Ένα κτίριο και μια έκθεση στην Πανεπιστημίου μας ταξιδεύουν στο χρόνο

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

42 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό έχουν καταλάβει με έργα τους το εμβληματικό Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, στην οδό Πανεπιστημίου 46, στο πλαίσιο της έκθεσης σύγχρονης τέχνης «Wanderlust/ all passports», που επιμελείται ο Κώστας Πράπογλου. Στο επίκεντρο βρίσκεται το ταξίδι, όχι μόνο με τη γεωγραφική του έννοια, αλλά και με την έννοια της εσωτερικής διερεύνησης, της υπαρξιακής αναζήτησης και της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, το περιβάλλον και την ιστορία.

Γλυπτά, εγκαταστάσεις, βίντεο και έργα ζωγραφικής παρουσιάζονται σε πολυάριθμα δωμάτια στους δύο ορόφους του κτιρίου και στην εσωτερική αυλή, ενώ οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες συνομιλούν δημιουργικά με το χώρο και το χρόνο. Η ενεργοποίηση αυτού του κτιρίου-φάντασμα, πριν μετατραπεί σε πολυτελές ξενοδοχείο προσφέρει συμβολικά μια πνοή δημιουργικότητας και έμπνευσης. Σηματοδοτεί μια ζωτική δύναμη και μια επιθυμία για αναγέννηση και εξέλιξη. Είναι σαν ένα νέο διαβατήριο για αναρίθμητους προορισμούς.

«Βρισκόμαστε σε ένα εμβληματικό, ιστορικό κτίριο στο κέντρο της Αθήνας. Πρόκειται για το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, που κτίστηκε για λογαριασμό του αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν το 1890 από τον γνωστό αρχιτέκτονα της εποχής, Ερνέστο Τσίλλερ. Το κτίριο αυτό κτίστηκε για να είναι ένα συγκρότημα οικιών για την οικογένεια του Σλήμαν. Όλοι οι καλλιτέχνες που προσκλήθηκαν από εμένα για να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν έργα τους εδώ, εμπνέονται και από την ιστορία του ίδιου του Σλήμαν και της οικογένειάς του, από την υπόσταση του κτιρίου στον αστικό ιστό, αλλά και από την έννοια του ταξιδιού, που έχει να κάνει και με αυτούς τους ανθρώπους, αλλά και με όλους εμάς που βρισκόμαστε στο κέντρο της Αθήνας.

Είναι πολλές οι πτυχές των νοημάτων που διαχειρίζονται οι καλλιτέχνες. Θα δείτε κάποια έργα που έχουν να κάνουν με το γεωγραφικό ταξίδι, με μια μετακίνηση δηλαδή σε φυσικό χρόνο και τόπο. Έχουν να κάνουν επίσης με άλλα νοήματα που αφορούν την ψυχή και το πνεύμα. Δηλαδή κάποιοι καλλιτέχνες εστιάζουν περισσότερο στο λεγόμενο αστρικό ταξίδι: πώς δηλαδή η ψυχή μπορεί να ταξιδέψει έξω από το σώμα. Κάποιοι άλλοι διαχειρίζονται νοήματα που έχουν να κάνουν με το παρελθόν, με το ταξίδι μας δηλαδή εγκεφαλικά, μέσω της μνήμης στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον. Τέλος κάποιοι άλλοι ερμηνεύουν την έννοια του ταξιδιού, υπό το πρίσμα μιας άλλης πραγματικότητας, όπως την αντιλαμβάνονται οι ίδιοι, με τα υλικά που χρησιμοποιεί ο καθένας τους» μας εξηγεί ο επιμελητής της έκθεσης Κώστας Πράπογλου.

Η Λυδία Δαμπασίνα δημιούργησε την εγκατάσταση «Privilèges» φέτος το καλοκαίρι. Αποτελείται από μια φωτογραφία και μια σειρά από κλειδιά και λουκέτα που συνδέονται με τα δικά της ταξίδια και τις αλλαγές σπιτιών, που έχει κάνει τα τελευταία χρόνια σε διάφορες χώρες:

«Όταν ο κύριος Πράπογλου μου ζήτησε να πάρω μέρος σε αυτή την έκθεση με θέμα το ταξίδι, ήρθαν στο νου μου οι κατοικίες μου και όλα τα ταξίδια που έχω κάνει στη ζωή μου. Από μικρή, αλλάζω χώρες και κατοικίες. Έχω ζήσει για πολλά χρόνια στις Άλπεις και μάλιστα για ένα χρονικό διάστημα ήμουν σε ένα μέρος χωρίς τηλέφωνο, γιατί τότε τα τηλέφωνα ήταν πολύ δύσκολα στη Γαλλία. Ήμουν έξι μήνες το χρόνο, κάτω από τα χιόνια. Ήμουν και είμαι ζωγράφος και σε εκείνη την απομακρυσμένη ζωή, βίωσα ένα μικρό "παράδεισο" εκείνη την εποχή, μετά το 1970. Στη φωτογραφία που εκθέτω εδώ, υπάρχει μια γυναίκα που φορά ζουρλομανδύα, ο οποίος υπάρχει δυστυχώς ακόμη στα ψυχιατρεία. Αγναντεύει αυτά τα βουνά. Αυτό που θέλω να δείξω είναι έναν εγκλωβισμό, τον οποίο βιώνω αυτή την στιγμή, ιδίως με όλες τις ανεμογεννήτριες που γεμίζουν τα ελληνικά βουνά» αναφέρει η καλλιτέχνης και συνεχίζει:

«Μετακόμισα σε πάρα πολλά μέρη. Κρατάω πάρα πολύ λίγα πράγματα, αλλά κράτησα τα κλειδιά από πολλά σπίτια, που έχω ζήσει. Είναι 266 κλειδιά και είναι οι κατοικίες μου. Με άλλα λόγια, όταν φεύγουμε από κάπου, ακόμη και ο κόσμος που μεταναστεύει σήμερα, παίρνει μαζί το κλειδί του σπιτιού του. Κατά κάποιο τρόπο, χωρίς να είμαι ένας μετανάστης, ευτυχώς για μένα που δεν μετανάστευσα με τις υποχρεωτικές καταστάσεις που ζει ο κόσμος στις μέρες μας, δείχνω όλα αυτά τα κλειδιά που αντιπροσωπεύουν συγχρόνως αυτή τη μετανάστευση και συγχρόνως για εμάς τους προνομιούχους και γι’ αυτό το έργο μου ονομάζεται “Privilèges”, έχουμε την τύχη να ταξιδεύουμε σε όλο τον κόσμο με τα διαβατήριά μας και να μην μας διώχνουν από πουθενά».

O Μανώλης Μπαμπούσης, με την εγκατάστασή του «Mon Repos» (H ξεκούρασή μου), μας φέρνει αντιμέτωπους με την ανέγγιχτη ομορφιά της φύσης και εμβαθύνει με τον δικό του τρόπο στα περίπλοκα θέματα του ταξιδιού, της φύσης, των διακοπών, των υπηρεσιών φιλοξενίας και της εργασίας. Ο γνωστός φωτογράφος μίλησε στο Euronews για το έργο που παρουσιάζει:

«Αυτή η εγκατάσταση ονομάζεται "Mon Repos", δηλαδή η ανάπαυσή μου, η ξεκούραση, η ανάπαυλα. Αφορά το ταξίδι, τις υπηρεσίες διαμονής, τα ξενοδοχεία. Γνωρίζουμε ότι η ίδια η ζωή είναι ένα ταξίδι προς το θάνατο. Η ανάπαυση, οι διακοπές από την άλλη πλευρά, συνδέονται πολλές φορές με το ταξίδι και αφορούν και την εργασία, γιατί για να κάνει κανείς ένα ταξίδι ή για να μείνει κάπου, χρειάζεται μια προεργασία. Χρειάζεται κι ένας κόπος. Σε σχέση με το ταξίδι και τη γενική έννοια passports, που έδωσε ο επιμελητής της έκθεσης, εγώ θέλησα να εστιάσω σ' αυτόν τον πολυδιάστατο χαρακτήρα που έχουν η εργασία, η ανάπαυση, το ταξίδι και οι υπηρεσίες.

Από την άλλη πλευρά με ενδιέφερε η σχέση με τη φύση - γιατί για μένα το ταξίδι είναι επίσης ένα ταξίδι στη φύση - όταν αυτή παραμένει ανέγγιχτη, αποκτά μια ιδιαίτερη σημασία και με την εργασία, τον κόπο των ανθρώπων για να γίνουν όλα αυτά. Εγώ τον συμβολίζω εδώ με τις ξεσκονίστρες, ένα τυπικό παράδειγμα καθαριότητας, υποδοχής ενός ξένου, μιας φιλοξενίας, μιας προετοιμασίας, της υπηρεσίας. Το συνδέω επίσης και με το χώρο, ο οποίος είναι ένας χώρος στο κέντρο της Αθήνας, που ξέρουμε ότι μεταβάλλεται ραγδαία σε ξενοδοχειακό διαμέρισμα, σε ξενοδοχειακή συνοικία. Τοποθετημένα αυτά τα ξεσκονιστήρια ως πολυέλαιοι κάνουν μια αναφορά, μια κριτική, μια προσέγγιση γύρω από το παρελθόν και το χαρακτήρα που είχε αυτό το μεγαλοπρεπές κτίριο του Τσίλλερ εκείνη την εποχή και ήταν ανάλογα διακοσμημένο αλλά παράλληλα και με την εργασία».

Ο Νίκος Τρανός παρουσιάζει την εγκατάσταση «Χειμερία Νάρκη». Η αφετηρία ήταν οι αρκούδες στο Μέτσοβο και πώς ο άνθρωπος καταστρέφει τα αρχαία περάσματά τους στην περιοχή και αλλάζει τον κόσμο τους:

«Αυτό το έργο ξεκίνησε το 2018 για να δειχθεί για πρώτη φορά το 2019, στο Μέτσοβο, στην Πινακοθήκη Αβέρωφ. Η αφορμή γι' αυτό ήταν ότι στον κόμβο του Μετσόβου στην Εγνατία Οδό, εγκλωβίστηκε ένα μικρό αρκουδάκι, το οποίο δεν μπορούσε να περάσει απέναντι. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο "μαζεύτηκαν" 100 αρκούδες και έκαναν διαδήλωση. Εκείνο το έργο λεγόταν "Passage", το πέρασμα δηλαδή. Στην ουσία το έργο μου μιλούσε για ότι η Εγνατία οδός εμπόδιζε τα αρχαία περάσματα των ζώων, που υπήρχαν στη συγκεκριμένη περιοχή.

Στη νέα εκδοχή που βλέπετε εδώ, το έργο ονομάζεται "Χειμερία Νάρκη". Έχει συμπληρωθεί. Στην προηγούμενη εκδοχή είχαν πάει 100 αρκούδες από τις εναπομείνασες 150. Τώρα εδώ έχουμε 150 αρκούδες. Οι καινούργιες είναι οι καφέ. Οι πρώτες είχαν "ντυθεί" με χρώματα αυτοκινήτου. Οι δεύτερες, οι καφέ αρκούδες διαμαρτύρονται και κάνουν τους υπνοβάτες, γιατί το έργο ονομάζεται Χειμερία Νάρκη.

Ταυτόχρονα συμπληρώθηκε και με μια συσκευασία από μηχανή Honda. Αυτή η μηχανή περνά μέσα στην οριζοντιότητα του χρόνου, όπως είναι τα τούνελ στη σειρά και μιλάει πλέον για το χρόνο. Έγινε λοιπόν μια μπερζέρα από την συσκευασία της μηχανής και είναι τοποθετημένη εκεί για να μπορείς να αράξεις. Κάνουμε δηλαδή μια αντιστροφή για τη χειμερία νάρκη.

Υπάρχουν εδώ και όλοι οι μύθοι. Υπάρχει ο μύθος της κιβωτού, σύμφωνα με τον οποίο ο άνθρωπος είναι ταγμένος να φυλάξει όλα τα άλλα ζώα. Είναι υπεύθυνος για αυτά, οπότε το ίδιο συμβαίνει και εδώ στη συγκεκριμένη περίπτωση με τις αρκούδες. Αν εκλείψουν όλα τα άλλα ζώα, θα εκλείψει και ο άνθρωπος. Το κυριότερο όμως από όλα είναι ότι από όλα τα ζώα, στον άνθρωπο έλαχε η μοίρα να μπορεί και να είναι ο μάρτυρας, να αφηγηθεί την ιστορία της ύπαρξης του σύμπαντος, του κόσμου, του κοσμήματος. Οπότε το συγκεκριμένο έργο είναι αυτό το αφήγημα».

Η έκθεση «Wanderlust/ all passports» στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, στην οδό Πανεπιστημίου διαρκεί μέχρι τις 17 Νοεμβρίου. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΣΛΗΜΑΝ-ΜΕΛΑ

Χτισμένο από τον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ (1837-1923) το 1890 για την οικογένεια του Ερρίκου Σλήμαν, το μέγαρο ξεκίνησε τη ζωή του ως συγκρότημα οικογενειακών κατοικιών. Αργότερα,  κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει το Αρσάκειο εκπαιδευτικό ίδρυμα, έγινε ξενοδοχείο για σύντομο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια μετατράπηκε σε γραφεία για δικηγόρους και συμβολαιογράφους, ενώ φιλόξενησε και καταστήματα που άφησαν το αποτύπωμά τους στην κοινωνική ζωή της πόλης. Στη συνέχεια του 20ου αιώνα προστέθηκαν ο εμβληματικός κινηματογράφος Ιντεάλ και το ομώνυμο εστιατόριο, που έγιναν ιστορικά στέκια της Αθήνας. Σήμερα, το κτίριο βρίσκεται ξανά σε μετάβαση καθώς θα μετατραπεί σε ξενοδοχείο, με αποκατεστημένα όλα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία και διακοσμητικά χαρακτηριστικά που χάθηκαν με την πάροδο του χρόνου.

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ

Εοζέν Αγκοπιάν (Ελλάδα), Άννα Αμπαριώτου (Ελλάδα), Λυδια Ανδριώτη (Ελλάδα), Άννα Αντάρτη (Ελλάδα), Κλίτσα Αντωνίου (Κύπρος), Θωμάς Βαλιανάτος (Ελλάδα), Απόστoλoς Φ. Βέττας (Ελλάδα), Robert Cahen (Γαλλία), Asaf Gam Hacohen (Ισραήλ), Κλειώ Γκιζελή (Ελλάδα), Ειρήνη Γκόνου (Ελλάδα), Λυδία Δαμπασίνα (Ελλάδα), Susan Daboll (ΗΠΑ), Άντζη Δρακοπούλου (ΗΠΑ), Σοφία Ζαράρη (Ελλάδα), Μάρω Ζαχαρογιάννη (Ελλάδα), Harriet Hedden (Αγγλία), Michal Heiman (Ισραήλ), Daniel Hill (ΗΠΑ), Αννίτα Καλημέρη (Ελλάδα), Γιώργος Κοντονικολάου (Ελλάδα), Stevie Love (ΗΠΑ), Νεφέλη Μασία (ΗΠΑ), Jonas Mekas (ΗΠΑ), Στέλλα Μελετοπούλου (Ελλάδα), Μανώλης Μπαμπούσης (Ελλάδα), Δημήτρης Μυλωνάς (Ελλάδα), Sandra Osborne (ΗΠΑ), Κρίτων Παπαδόπουλος (Αγγλία), Άντα Πετρανάκη (Ελλάδα), Λία Πέτρου (Ελλάδα), Λίνα Πηγαδίωτη (Ελλάδα), Pipilotti Rist (Ελβετία), Δημήτρης Σάββα (Κύπρος), Εύη Σαββαΐδη (Ελλάδα), Ισμήνη Σαμανίδου (Αγγλία/Ελλάδα), Δήμητρα Σκανδάλη (Ελλάδα), Jesse Leroy Smith (Αγγλία), Μαριάννα Στραπατσάκη (Ελλάδα), Tonoptik (Μαυροβούνιο), Κλαίρη Τσαλουχίδη - Χατζημηνά (Ελλάδα), Νίκος Τρανός (Ελλάδα).

INFO

“wanderlust / all passports”

Επιμελητής: Κώστας Πράπογλου

Διοργάνωση: artefact athens

Ημέρες/ώρες λειτουργίας:

Πέμπτη - Παρασκευή -Σάββατο - Κυριακή: 15.30 - 20.30

Διάρκεια Έκθεσης:

17 Οκτωβρίου - 17 Νοεμβρίου

Χώρος: Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, Πανεπιστημίου 46, Αθήνα

Mετρό σταθμός Ομόνοια / Πανεπιστήμιο

Η είσοδος είναι δωρεάν

Παρακαλούνται οι επισκέπτες να εισέρχονται στον χώρο της έκθεσης με πεζά κλειστά υποδήματα.

Με την οικονομική υποστήριξη και  αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.