Οι Αζέροι στο Ιράν, όπως και πολλές άλλες μη περσικές εθνικές μειονοτικές ομάδες που ζουν υπό την Ισλαμική Δημοκρατία, αντιμετωπίζουν καταστολή και δεν έχουν το δικαίωμα να μιλούν στη μητρική τους γλώσσα σε επίσημες συγκεντρώσεις, γράφει ο Mordechai Kedar.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Μια παραδοσιακή πολιτιστική εβδομάδα γιορτάστηκε πρόσφατα στην πόλη Ταμπρίζ του βόρειου Ιράν. Στόχος της εκδήλωσης ήταν να αναδειχθεί ο πλούσιος και ποικίλος πολιτισμός της πόλης, με παραστάσεις παραδοσιακής μουσικής και χορού, εκθέσεις τέχνης, θέατρο, προβολές ταινιών για τον πολιτισμό της Ταμπρίζ, διαλέξεις και εργαστήρια.
Εκτός από τον εορτασμό του πολιτισμού της Ταμπρίζ, η εβδομάδα ενίσχυσε επίσης τους δεσμούς μεταξύ των γενεών και προώθησε τον τουρισμό στην πόλη.
Για αιώνες, η Ταμπρίζ ήταν η πρωτεύουσα του αζερικού λαού. Σήμερα, είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της περιοχής του Νότιου Αζερμπαϊτζάν, με πληθυσμό κυρίως αζέρικο τουρκόφωνο.
Παρόλο που η περιοχή βρίσκεται τεχνικά υπό ιρανική κυριαρχία και η περσική γλώσσα είναι ευρέως κατανοητή, ο πολιτισμός παραμένει αζερικοτουρκικός και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού μιλά στην πραγματικότητα ως μητρική του γλώσσα τα αζερικά, μια τουρκική διάλεκτο.
Η πολιτιστική εβδομάδα είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να γνωρίσετε τον τοπικό πολιτισμό, ο οποίος συνδυάζει αρμονικά τις αζερικές και περσικές παραδόσεις, προσφέροντας μια αξέχαστη εμπειρία.
Η εβδομάδα ολοκληρώθηκε με μια τελετή στην οποία παρέστη ο πρόεδρος του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν. Ενώ οι επίσημες τελετές όπως αυτές συνήθως δεν πυροδοτούν σημαντικά πολιτικά γεγονότα, αυτή τη φορά, μια δραματική στιγμή συνέβη κατά τη διάρκεια της ομιλίας του προέδρου.
Ο Πεζεσκιάν αποφάσισε να τιμήσει έναν διάσημο ποιητή από το Ταμπρίζ, τον Mohammad Hossein Behjat Tabrizi, γνωστό ως Shahriyar, διαβάζοντας μερικούς στίχους από το ποίημά του "Heydar Baba Salam".
Το ποίημα γράφτηκε στα αζέρικα και όχι στα περσικά, δεδομένου ότι πολλοί άνθρωποι στο βορειοδυτικό Ιράν και συγκεκριμένα στο Ταμπρίζ είναι Αζέροι και δεν μιλούν περσικά.
Αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ των Αζέρων στο Αζερμπαϊτζάν και εκείνων στο Ιράν χρησιμεύει ως υπενθύμιση ότι το Ιράν προήλθε από την Περσική Αυτοκρατορία, η οποία κατέκτησε διάφορους λαούς, πολλοί από τους οποίους εξακολουθούν να ζουν υπό περσική κυριαρχία, όπως οι Αζερμπαϊτζάν, οι Βελούχοι, οι Κούρδοι και οι Άραβες.
Οι Αζέροι θεωρούνται αναπόσπαστο μέρος της ιρανικής κοινωνίας και ιστορικά θεωρούνταν ως μία από τις υψηλότερες τάξεις.
Ακόμη και ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, είναι κατά το ήμισυ Αζέρος.
Η διαφορά μεταξύ των Αζέρων στο Αζερμπαϊτζάν και εκείνων στο Ιράν είναι ότι οι πρώτοι κατακτήθηκαν από τη Ρωσική Αυτοκρατορία, ενώ οι δεύτεροι από την Περσική Αυτοκρατορία.
Το Ιράν τιμά τους ντόπιους και τον πολιτισμό τους
Είναι λογικό ότι ο Ιρανός πρόεδρος θα τιμούσε τους ντόπιους και τον πολιτισμό τους, ειδικά σε μια εκδήλωση που έχει ως στόχο να γιορτάσει τον ποικιλόμορφο πολιτισμό της Ταμπρίζ.
Εξάλλου, αν επρόκειτο να γιορτάσουμε τον περσικό πολιτισμό στο Ιράκ, θα ήταν φυσικό να διαβάζουμε ποιήματα στα περσικά και όχι στα αραβικά, κάτι που πιθανότατα σκεφτόταν ο Ιρανός πρόεδρος.
Ωστόσο, πριν ανέβει στη σκηνή, οι διοργανωτές της εκδήλωσης συμβούλευσαν τον Πεζεσκιάν να μην διαβάσει ποιήματα στα αζέρικα.
Ο Πεζεσκιάν το μοιράστηκε αυτό με το κοινό και δήλωσε ότι θα διάβαζε δύο στίχους από το ποίημα του Shahriyar.
Ξεκίνησε με αυτούς τους στίχους: "Heydar Baba, igit emek itirmez/Omur gecer efsus bere bitirmez/Namerd olan omru basa yetirmez/Biz de vallah unutmarık sizleri/Gorenmesek helal edin bizleri".
Επειδή πιστεύω ότι οι αναγνώστες αυτού του αποσπάσματος, όπως και ορισμένοι από τους παρευρισκόμενους στην τελετή, μπορεί να μη μιλούν αζερικά, θα κάνω αυτό που δεν έκανε ο Pezeshkian και θα παραθέσω τη μετάφραση: "Heyder Baba, ένας γενναίος άνδρας δεν κουράζεται/Η ζωή περνάει, αλλά ο μύθος δεν τελειώνει/Ένας δειλός δεν ζει για να δει το τέλος της ζωής/Ορκιζόμαστε ότι δεν θα σε ξεχάσουμε/Αν δεν σε δούμε, συγχώρεσέ μας".
Αυτά είναι όμορφα λόγια που ζεσταίνουν την καρδιά.
Τον Πεζεσκιάν σταμάτησε ένας από τους υπαλλήλους που διοργάνωναν την τελετή και φαίνεται ότι τον προειδοποίησε να μην συνεχίσει να διαβάζει στα αζέρικα.
Σε απάντηση, ο Πεζεσκιάν διακωμώδησε τη διακοπή μπροστά στο τουρκο-αζερμπαϊτζανό-περσικό ακροατήριο και είπε: "Κανένα πρόβλημα. Κανένα πρόβλημα να διαβάσω δύο τουρκικά ποιήματα", χαμογελώντας.
Η ανάλαφρη απάντησή του έκανε το κοινό να γελάσει και να χειροκροτήσει. Ίσως αναρωτιέστε από πού προήλθε η αγάπη του για την τουρκική ποίηση.
Όπως ο Χαμενεΐ, έτσι και ο Πεζεσκιάν είναι κατά το ήμισυ Αζέρος από την πλευρά του πατέρα του. Αν και δεν κατάγεται από την Ταμπρίζ, ο Πεζεσκιάν γεννήθηκε όχι πολύ μακριά από εκεί, στο Μαχαμπάντ, την πρωτεύουσα της επαρχίας του Δυτικού Αζερμπαϊτζάν στο Ιράν.
Ο Πεζεσκιάν εκπροσώπησε την περιοχή Ταμπρίζ στο κοινοβούλιο του Ιράν για αρκετά χρόνια. Έτσι. η ικανότητά του να διαβάζει αζέρικα και η αγάπη του για την αζέρικη τουρκική ποίηση.
Θυμίζει το παρελθόν
Η εκδήλωση αυτή θυμίζει την επίσκεψη του πρώην προέδρου του Ιράν Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, ο οποίος επίσης επισκέφθηκε την Ταμπρίζ και διάβασε αζέρικη τουρκική ποίηση.
Κατά τη διάρκεια εκείνης της εκδήλωσης, το κοινό τραγούδησε μαζί με τον Αχμαντινετζάντ τουρκικά ποιήματα. Αποδεικνύεται ότι μια εκδήλωση προς τιμήν του αζέρικου πολιτισμού στο Ιράν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη αν δεν είχαν σταματήσει τον πρόεδρο στη μέση της ανάγνωσης ενός ποιήματος και της απόδοσης τιμής σε έναν σημαντικό ποιητή.
Σταμάτησαν τον Πεζεσκιάν επειδή είναι Αζέρος; Είναι δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα, αλλά αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι ότι δεν επέτρεψαν στον Ιρανό πρόεδρο να ολοκληρώσει την ανάγνωση του τουρκικού ποιήματος.
Πολλοί Αζέροι ζουν στο Ιράν. Το 40% του Ιράν είναι Αζέροι και θεωρούνται μία από τις μεγαλύτερες μειονότητες στη χώρα.
Τα αζερικά τουρκικά ομιλούνται από εκατομμύρια ανθρώπους και έχουν πολιτιστική σημασία γι' αυτούς, παρά το γεγονός ότι δεν θεωρούνται επίσημη γλώσσα στο Ιράν.
Κατά τα φαινόμενα, ήταν σημαντικό για τον Πεζεσκιάν να συνεχίσει να διαβάζει στη γλώσσα του πατέρα του, επειδή οι τουρκόφωνοι ομιλητές στο ακροατήριο θα απολάμβαναν το ποίημα. Αλλά κυρίως επειδή αυτό ήταν μέρος μιας τελετής που γιόρταζε τον πολιτισμό της Ταμπρίζ, μιας περσο-αζερμπαϊτζάνικης πόλης που αγκαλιάζει και τους δύο πολιτισμούς και γλώσσες.
Οι Αζέροι στο Ιράν, όπως και πολλές άλλες μη περσικές εθνικές μειονοτικές ομάδες που ζουν υπό την Ισλαμική Δημοκρατία, αντιμετωπίζουν καταπίεση και δεν έχουν το δικαίωμα να μιλούν στη μητρική τους γλώσσα σε επίσημες συγκεντρώσεις, ακόμη και αν πρόκειται για τον πρόεδρο του Ιράν.
Δεν τους αξίζει κάτι καλύτερο;
Ο Mordechai Kedar είναι μελετητής της Μέσης Ανατολής και σχολιαστής της περιοχής.