Αφιέρωμα του πρακτορείου Associated Press για τις προσπάθειες των Μαρωνιτών, σε συνεργασία με την Κυπριακή Κυβέρνηση και την ΕΕ, ώστε να μην «πεθάνει» μια γλώσσα που τώρα ομιλούν μόλις 900 άνθρωποι
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι κάτοικοι στον Κορμακίτη, ένα χωριό στην κατεχόμενη Κύπρο μιλούν μια γλώσσα που βρίσκεται στα όρια της εξαφάνισης.
Πρόκειται για τα μαρωνίτικα αραβικά της Κύπρου, ή Σάννα, όπως ονομάζεται.
Η γλώσσα αυτή έλκει τις ρίζες της από τη γλώσσα που μιλούσε ο Ιησούς Χριστός.
Σήμερα τη Σάννα μιλούν μόλις 900 άνθρωποι στον κόσμο.
Το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων Associated Press, με εκτενές ρεπορτάζ του αναδεικνύει τις προσπάθειες διάσωσης των μαρωνίτικων αραβικών.
«Η γλώσσα αυτή, επειδή δεν έχει γραφή ούτε διδάσκεται στα σχολεία, μειώθηκε σε ομιλητές και σήμερα οι ομιλητές αυτής της γλώσσας, που ονομάζεται πλέον Σάννα, είναι γύρω στα 900 άτομα. Ο μέσος όρος ηλικίας τους μπορεί κάποιος να πει ότι είναι τα 60 χρόνια. Γίνονται όμως μεγάλες προσπάθειες σήμερα σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και το Πανεπιστήμιο Κύπρου, αλλά και με βοήθεια σημαντική από την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναβιώσουμε αυτή τη γλώσσα», υπογραμμίζει ο εκπρόσωπος της Μαρωνίτικης Κοινότητας, Αντώνης Π. Σκούλλος.
Ο Κορμακίτης, αναφέρει το διεθνές πρακτορείο, θεωρείται το τελευταίο προπύργιο μιας γλώσσας που κάποτε μιλούσαν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σε δεκάδες χωριά της Κύπρου.
Η γλώσσα, ένα παρακλάδι της συριακής αραβικής που έχει απορροφήσει κάποια ελληνικά, έχει περάσει από γενιά σε γενιά.
Μέχρι πριν από σχεδόν 20 χρόνια, δεν υπήρχε γραπτή μορφή της γλώσσας, ούτε καν αλφάβητο.
Απλώς οι γονείς τη μετέδιδαν στα παιδιά τους μέσω του διαλόγου.
Ελάχιστοι είχαν τις κατάλληλες γνώσεις, ώστε να μπορούν να τη διδάξουν.
Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες του Συμβουλίου της Ευρώπης για τις μειονοτικές γλώσσες, η Σάννα κινδυνεύει να εξαφανιστεί.
"Αυτή η γλώσσα ομιλείται μόνο στον Κορμακίτη. Είναι μια γλώσσα προφορική, η οποία μεταφέρθηκε μέσα στους αιώνες από γενεά, από γενεά σε γενεά, προφορικά. Κι αυτή ήταν η ιδιαιτερότητά της. Οι ρίζες της βρίσκονται στην αραμαϊκή γλώσσα. Ερχόμενοι στην Κύπρο γνωρίζετε πολύ καλά μέσα από τους διάφορους κατακτητές της Κύπρου, έχουν μπει μέσα στη γλώσσα αυτήν και άλλες λέξεις. Όμως η αυθεντικότητα αυτής της γλώσσας κρατήθηκε, γιατί εκείνη ήταν μια κλειστή κοινωνία», περιγράφει ο δάσκαλος Ηλίας Ζωνιάς.
Η κοινότητα των Μαρωνιτών στην Κύπρο, που αριθμεί 7.500 μέλη στην Κύπρο, αντιστέκεται.
Με τη βοήθεια της κυπριακής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχτισε σχολεία, δημιούργησε το αλφάβητο της Σάννα, εξέδωσε σχολικά βιβλία και ξεκίνησε μαθήματα για να διατηρήσει τη γλώσσα ζωντανή.
Η ιστορία της Σάννα
Η γλώσσα μεταφέρθηκε στην Κύπρο από κύματα Αράβων χριστιανών που διέφευγαν από τις διώξεις των εισβολέων Αράβων μουσουλμάνων μαχητών στη σημερινή Συρία, τον Λίβανο και το Ισραήλ, ξεκινώντας από τον 8ο αιώνα.
Οι ακαδημαϊκοί λένε ότι η Σάννα στη ρίζα της είναι μια σημιτική γλώσσα που, σε αντίθεση με άλλες αραβικές διαλέκτους, περιέχει ίχνη της αραμαϊκής.
Η κοινότητα των Μαρωνιτών στην Κύπρο ήταν αρχικά απομονωμένη από άλλους αραβόφωνους πληθυσμούς.
Καθώς όμως οι Μαρωνίτες αλληλεπιδρούσαν όλο και περισσότερο με την πλειοψηφία των ελληνόφωνων πληθυσμών του νησιού και έγιναν δίγλωσσοι, η Σάννα εξελίχθηκε ενσωματώνοντας αρκετές ελληνικές λέξεις.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, η κοινότητα των Μαρωνιτών είχε ως επί το πλείστον επικεντρωθεί γύρω από τέσσερα χωριά: Ασωμάτος, Αγία Μαρίνα, Καρπασία και Κορμακίτης.
Μετά την τουρκική εισβολή το 1974, οι περισσότεροι Μαρωνίτες κατέληξαν σε διάφορες περιοχές στα νότια της Κύπρου.
Μετά τη διχοτόμηση της Κύπρου, οι Μαρωνίτες στράφηκαν προς τις μεγάλες πόλεις και τα παιδιά κατέληξαν να φοιτούν σε ελληνόφωνα σχολεία, ενώ οι γάμοι με Ελληνοκύπριους αυξήθηκαν.
Η γλωσσική «κυψέλη» των Κυπρίων Μαρωνιτών
Ο Κορμακίτης έμεινε ως η γλωσσική «κυψέλη» των Κυπρίων Μαρωνιτών, την οποία μιλούν μόνο οι κάτοικοι άνω των 50 ετών, σύμφωνα με τον δάσκαλο Ηλία Ζωνιά.
«Σήμερα, έχουμε ένα αλφάβητο. Έχουμε προχωρήσει στην έκδοση κάποιων βιβλίων και η προσπάθεια αυτή συνεχίζεται από την ερευνητική ομάδα, ώστε να εκδοθούν διάφορα βιβλία για τη διατήρηση και τη διδασκαλία αυτής της γλώσσας», υπογραμμίζει ο Ηλίας Ζωνιάς.
Ο Αντώνης Π. Σκούλλος, ο εκπρόσωπος της μαρωνιτικής κοινότητας στην Κύπρο, υπογραμμίζει ότι η εκκλησία έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της κυπριακής μαρωνιτικής ταυτότητας και της γλώσσας Σάννα.
«Η Εκκλησία των Μαρωνιτών της Κύπρου έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη συντήρηση, διατήρηση και επιβίωση της κοινότητας στην Κύπρο. Να μην ξεχνούμε ότι οι Μαρωνίτες της Κύπρου εκείνον τον καιρό, δηλαδή τον 7ο, 8ο και μετέπειτα αιώνα, ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη κοινότητα της Κύπρου. Γι' αυτό συνδεδεμένοι και δεμένοι γύρω από την Εκκλησία τους, κρατήθηκαν σ όλο αυτό το πέρασμα των αιώνων», περιγράφει ο Αντώνης Σκούλλος.
Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ το 2004 αποτέλεσε ορόσημο για τη Σάννα, καθώς η Ένωση διέθεσε πόρους για τη διαφύλαξη των αυτόχθονων μειονοτικών γλωσσών, έναν χαρακτηρισμό που οι κυπριακές αρχές είχαν αποδώσει στη Σάννα.
«Με το σχολείο μας στη Λευκωσία, τον Άγιο Μάρωνα, και μετά τις κατασκηνώσεις που λαμβάνουν χώρα κάθε έτος και με διάφορα προγράμματα που έχουμε υλοποιήσει, ένας αρκετά καλός αριθμός παιδιών ξεκίνησε να μιλά πλέον αυτήν τη γλώσσα, με την οποία δεν είχαν καμία επαφή στην ουσία για δεκαετίες. Άρα λοιπόν, είμαστε σε καλό δρόμο. Χρειάζεται πολλή προσπάθεια. 'Ομως είμαστε εδώ σε αυτή την προσπάθεια να κρατήσουμε τη γλώσσα, αλλά θα τη δώσουμε τη μάχη τώρα», υπογραμμίζει σε δηλώσεις του στο Associated Press ο εκπρόσωπος των Μαρωνιτών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, Γιαννάκης Μούσας.
Τώρα καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να δοθούν περισσότερα κίνητρα για να μείνουν οι νέοι στον Κορμακίτη.
«Η προσπάθειά μας, με τη στήριξη της κυβέρνησης, είναι να επιστρέψουν νέες οικογένειες (στον Κορμακίτη) γιατί οι νέες οικογένειες - με το άνοιγμα του σχολείου πριν από ένα χρόνο που ήταν ορόσημο για το χωριό μας, καταλαβαίνετε - θα βοηθήσουν να αλλάξουν τα πράγματα. Αλλά μέχρι στιγμής, δεν είμαστε ευχαριστημένοι με τη ροή των νέων οικογενειών που επανεγκαθίστανται. Είναι κάτι που μας προβληματίζει και το εξετάζουμε με την κυβέρνηση, με ποιους τρόπους μπορούμε να προσφέρουμε περισσότερα κίνητρα για να κρατήσουμε τα παιδιά και τους νέους μας εδώ στο χωριό μας», καταλήγει ο Γιαννάκης Μούσας.