Καθώς η σύγκρουση ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ κλιμακώνεται, πολλά είναι τα ερωτηματικά σχετικά με την ηγεσία της χώρας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι ομάδες της αντιπολίτευσης εντός και εκτός του Ιράν βρίσκονται μπροστά σε μια κρίσιμη στιγμή εν μέσω περιφερειακής στρατιωτικής κλιμάκωσης, αλλά παραμένουν διχασμένες και απρόθυμες να ξεκινήσουν μαζικές δράσεις αυτή τη στιγμή, παρά την απέχθειά τους για το κυβερνών καθεστώς.
Το Ισραήλ εξαπολύει πλήγματα με στόχο τον μηχανισμό ασφαλείας του Ιράν, ενώ οι αυτονομιστικές ομάδες των Κούρδων και των Μπαλούτσι στις παραμεθόριες περιοχές ετοιμάζονται να κλιμακώσουν την κατάσταση στο εσωτερικό.
Η Ισλαμική Δημοκρατία είναι σήμερα πιο εύθραυστη από ποτέ, αλλά οποιαδήποτε πραγματική αμφισβήτηση της εξουσίας της θα απαιτούσε μια ευρεία λαϊκή εξέγερση, κάτι που ακόμη συζητείται μεταξύ των δυνάμεων της αντιπολίτευσης.
Εκκλήσεις για αλλαγή
Σε συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης αυτή την εβδομάδα, ο διάδοχος του βασιλικού θρόνου Ρέζα Παχλαβί, εξόριστος στις ΗΠΑ και γιος του εκλιπόντος Σάχη, δήλωσε την επιθυμία του να ηγηθεί μιας πολιτικής μετάβασης, περιγράφοντας την τρέχουσα κατάσταση ως "ιστορική ευκαιρία" για αλλαγή του καθεστώτος.
Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου τόνισε ότι το τέλος του ιρανικού καθεστώτος είναι ένας από τους στόχους του πολέμου, σημειώνοντας ότι το Ισραήλ "ανοίγει το δρόμο για την ελευθερία σας", σε μήνυμά του προς τον ιρανικό λαό.
Φόβος για κλιμάκωση
Στο εσωτερικό του Ιράν, όπου το καθεστώς έχει συνηθίσει να καταστέλλει κάθε αντίθετη φωνή, οι δυνάμεις Basij ανακοίνωσαν ότι έθεσαν τις μονάδες τους σε επιφυλακή. Ο Μοχαμάντ Αμίν, μέλος των Μπασί στην πόλη Κομ, δήλωσε ότι η μονάδα του τέθηκε σε ύψιστη ετοιμότητα για να "εξοντώσει τους ισραηλινούς κατασκόπους και να προστατεύσει το καθεστώς".
Ακτιβιστές σημείωσαν ότι τα ισραηλινά πλήγματα, ενώ στόχευαν δομές ασφαλείας που είχαν συντρίψει προηγούμενες διαδηλώσεις, οδήγησαν σε φόβο και σύγχυση τους απλούς πολίτες, οι οποίοι εξέφρασαν την οργή τους και για τις δύο πλευρές, την ιρανική και την ισραηλινή.
Η ακτιβίστρια Ατένα Νταμίμι, η οποία πέρασε έξι χρόνια σε ιρανικές φυλακές πριν εγκαταλείψει τη χώρα, δήλωσε: "Πώς μπορεί να αναμένεται από τους ανθρώπους να βγουν στους δρόμους; Σε τέτοιες τρομακτικές συνθήκες, οι άνθρωποι επικεντρώνονται μόνο στο να σώσουν τον εαυτό τους, τις οικογένειές τους, τους φίλους τους και ακόμη και τα κατοικίδιά τους".
Η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης ακτιβίστρια Νάργκες Μοχαμάντι επανέλαβε τα σχόλια της Νταμίμι, γράφοντας σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως απάντηση στην έκκληση του Ισραήλ προς τους πολίτες να εκκενώσουν τμήματα της Τεχεράνης: "Μην καταστρέφετε την πόλη μου".
Κοινωνικός αναβρασμός
Δύο Ιρανοί ακτιβιστές που ήταν μεταξύ των εκατοντάδων χιλιάδων που συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις πριν από δύο χρόνια μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί στη φυλακή εξέφρασαν την απροθυμία τους να συμμετάσχουν σε νέες διαδηλώσεις τώρα.
Μια φοιτήτρια πανεπιστημίου στο Σιράζ (η οποία αποκρύπτει την ταυτότητά της για το φόβο αντιποίνων) δήλωσε: "Αφού τελειώσουν οι απεργίες, θα υψώσουμε τη φωνή μας, επειδή αυτό το καθεστώς είναι υπεύθυνο για τον πόλεμο".
Μια άλλη, η οποία έχασε τη θέση της στο πανεπιστήμιο και φυλακίστηκε για πέντε μήνες μετά τις διαδηλώσεις του 2022, πρόσθεσε ότι πιστεύει στην αλλαγή του καθεστώτος, αλλά δεν είναι ακόμη καιρός να βγει στους δρόμους.
Τόνισε ότι η ίδια και οι φίλοι της δεν σκοπεύουν να οργανώσουν ή να συμμετάσχουν σε πορείες και απέρριψε τις εκκλήσεις από το εξωτερικό για διαδηλώσεις, σημειώνοντας ότι "το Ισραήλ και οι λεγόμενοι ηγέτες της αντιπολίτευσης στο εξωτερικό σκέφτονται μόνο τα δικά τους συμφέροντα".
Αντιπολίτευση: Μια περίπλοκη ιστορία
Μεταξύ των κυριότερων δυνάμεων της αντιπολίτευσης εκτός Ιράν είναι το MEK, μια επαναστατική παράταξη που διαδραμάτισε ρόλο στη δεκαετία του 1970 και επικρίθηκε ευρέως επειδή τάχθηκε στο πλευρό του Ιράκ κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ (1980-1988) και κατηγορήθηκε για καταχρήσεις εντός των στρατοπέδων της, κάτι που η οργάνωση αρνείται.
Η Μαριάμ Ρατζαβί ηγείται του Εθνικού Συμβουλίου Αντίστασης του Ιράν (NCRI), το οποίο έχει δεσμούς με ορισμένους δυτικούς πολιτικούς, και κατά τη διάρκεια ενός φόρουμ στο Παρίσι αυτή την εβδομάδα επανέλαβε την απόρριψη οποιασδήποτε επιστροφής στη μοναρχία, λέγοντας: "Ούτε ο Σάχης ούτε οι μουλάδες".
Ορόσημα των εθνικών διαδηλώσεων
Το επίπεδο της εγχώριας υποστήριξης αυτών των ομάδων της αντιπολίτευσης παραμένει ασαφές. Ενώ ορισμένοι νοσταλγούν την προεπαναστατική εποχή, εκείνη την περίοδο δεν τη θυμούνται οι περισσότεροι νέοι Ιρανοί σήμερα.
Το Ιράν έχει δει πολλαπλά κύματα εθνικών διαμαρτυριών για διάφορα ζητήματα: Το 2009, οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν για αυτό που περιέγραψαν ως "κλοπή των προεδρικών εκλογών". Το 2017, οι διαμαρτυρίες επικεντρώθηκαν στις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, ενώ το 2022 ξέσπασαν διαμαρτυρίες γυναικών για τον θάνατο της Μαχσά Αμινί.
Ο Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί, πρώην υποψήφιος πρόεδρος που κατηγορήθηκε για νοθεία στις εκλογές του 2009, βρίσκεται εδώ και χρόνια σε κατ' οίκον περιορισμό και είναι σήμερα 83 ετών. Ζητούσε τη μεταρρύθμιση του συστήματος αντί για την ανατροπή του, στόχος που εκφράστηκε από πολλούς διαδηλωτές σε μεταγενέστερα κινήματα.